VS-president Trump tekent decreet dat sociale media aan banden moet leggen: "Hij kan hiervan zelf slachtoffer worden"

Met het decreet beveelt Trump zijn administratie om een wet uit de jaren 90 aan te passen. Het gaat om Section 230 die onder meer internetbedrijven niet aansprakelijk stelt voor wat hun gebruikers op die platformen publiceren. Ook zou de federale overheid niet langer adverteren op sociale media die kritisch berichten over Trump. In de aanloop naar het decreet zijn de aandelen van onder meer Twitter en Facebook gedaald op de beurs.

Trump beschuldigt er de socialemediabedrijven van dat ze conservatief Amerika en hem in het bijzonder viseren of negeren, zeker in de aanloop naar de verkiezingen later op het jaar. Hij is vooral woedend omdat Twitter enkele dagen geleden aan sommige tweets van Trump een label factcheck met links naar betrouwbare media heeft toegevoegd, wat zou aanduiden dat wat de president rondtweet niet klopt met de werkelijkheid. Twitter doet dat sinds kort overigens ook met andere twitteraars. 

De president had daarop aangekondigd dat hij die internetbedrijven zou bestraffen en dat doet hij nu via het decreet. Een "executive order" of presidentieel decreet laat Trump toe de administratie richtlijnen op te leggen zonder dat het Congres daar een zeg in heeft. Wel kan dat decreet door rechtbanken ongedaan worden gemaakt. Trump bediende zich vooral in het begin van zijn ambtsperiode erg vaak van decreten, ook al werden die vaak met succes juridisch geneutraliseerd.

Bekijk hier een kort verslag uit "Het Journaal Laat" (en lees voort onder de video):

"Trump zegt dat Twitter, Facebook en Google aan politiek activisme doen als ze een fact check plaatsen bij tweets zoals die van hem", zegt onze VS-correspondent Björn Soenens in "Het Journaal Laat". "Dan houden ze volgens hem op neutraal te zijn. Hun almacht moet nu maar eens ophouden, daarom heeft hij het presidentieel besluit getekend."

"Het besluit roept een deel van een wet terug die in 1996 is goedgekeurd, de Communications Decency Act. Dat is een soort fatsoenswet voor de media waarbij sociale media werden vrijgesteld van rechtszaken voor de inhoud die hun gebruikers op hun platformen publiceren."

"Als dat ophoudt, dan gaat dat enorme problemen geven voor die platformen want alles wat dan wordt gepubliceerd kan aanleiding geven tot een rechtszaak. Het rare is dat Trump zelf hiervan het slachtoffer zou kunnen zijn want hij verspreidt soms wel eens (complot)theorieën die niet helemaal of helemaal niet kloppen."

"In dat geval zou Twitter in de toekomst kunnen beslissen: dit klopt niet, we gaan het eraf halen. In elk geval is dit een heel belangrijk besluit. Het zal aangevochten worden door de socialemediaplatformen want het is een game changer. Als ze verantwoordelijk worden voor de inhoud, zal er nog meer interventie moeten komen, meer dan aan label met een fact check."

"Dit is een belangrijk moment voor de toekomst van socialemediaplatformen. We weten allemaal dat veel bagger wordt verspreid via die platformen. Die gaan dus mensen in dienst moeten nemen, misschien wel tienduizenden, om alles op het waarheidsgehalte te controleren. Ze willen geen waarheidspolitie zijn, maar zullen dit door dit decreet wellicht moeten zijn. Precies het tegendeel van wat Trump wil."

Bekijk hieronder de toelichting van Björn Soenens in "Het Journaal Laat" (en lees voort onder de video):

Critici zullen het decreet voorstellen als een aanval op de vrijheid van meningsuiting en vrijheid van pers, twee essentiële pilaren van een democratisch model.

Professor Grondwettelijk Recht van de universiteit van Yale Jack Balkin verklaarde aan het persbureau Reuters dat het decreet juridisch moeilijk hard te maken is. Volgens hem gaat het om een poging tot intimidatie van internetbedrijven om niet te doen wat Twitter heeft gedaan. Hij ziet er niet veel meer in dan "smoke and mirrors", bedoeld om de aanhangers van Trump te laten geloven dat er iets gerealiseerd is terwijl dat niet zo is. 

Toch is er de voorbije jaren in brede kringen kritiek gekomen op sociale media. Zo zouden Twitter en Facebook weinig of niets ondernomen hebben om misleidende informatie, haatcampagnes en soms ronduit aansporingen tot geweld zoals tegen de Rohingya-minderheid in Myanmar tegen te houden. In het Amerikaanse Congres werkt een aantal parlementsleden overigens aan een aanpassing van de wet op internetbedrijven om dat soort misbruiken aan te pakken. 

Het is een wankel evenwicht tussen het verspreiden van valse informatie en vrijheid van pers en meningsuiting. Dat laatste is in de VS gegarandeerd in het eerste amendement op de grondwet, maar gaat terug tot het proces van de krantenuitgever John Peter Zenger in New York in 1734. Die werd toen door een jury vrijgesproken van smaad aan de koninklijke gouverneur omdat de beschuldigingen in zijn krant over wanbeleid van de gouverneur op feiten waren gebaseerd.