Correspondent in Minneapolis: ‘De straten zijn van de chaos en de plunderaars’

Hoe is de situatie in de stad? Dit is ongekend in Amerika, land van law and order: een politiebureau dat in handen is van betogers en waar brand wordt gesticht.  

‘Explosief. Behalve in Minneapolis, komen er ook meldingen uit andere steden over demonstraties die uit de hand lopen. Ik liep in een demonstratie van de Black Lives Matter-beweging mee vanuit het centrum naar het politiebureau waar al dagen wordt gedemonstreerd vanwege de dood van Floyd. Daar aangekomen liep het uit de hand toen een groep lokale demonstranten de aanval inzette op het bureau. 

‘De burgemeester besloot het bureau op te geven, omdat het te gevaarlijk werd voor de agenten. Een bastion van het gezag dat wordt opgegeven en verlaten, dat zie je niet vaak in Amerika. De woede over Floyds dood werd gekoeld op dat gebouw. Pallets werden tegen de muren gezet en in brand gestoken, betogers drongen naar binnen en stichtten er brand. Ook in de omgeving wordt veel geplunderd en brand gesticht. 

‘De oproerpolitie, die dagenlang de betogers op afstand hield met traangasgranaten, heeft zich ook teruggetrokken. Je ziet en ruikt veel alcohol, van een slijterij die is geplunderd. Met een fles wijn in de hand worden leuzen gescandeerd tegen de dood van Floyd, die stierf na minutenlang in een wurggreep te zijn gehouden door een agent. De straten zijn van de chaos en de plunderaars. Niet iedereen keurt goed wat ze doen. Maar er is wel brede sympathie voor de demonstranten. Dit is de zoveelste politiedode, hoor je op straat, wie niet wil horen, moet maar eens een keer voelen.’

Wie zijn de demonstranten? Het zijn toch niet allemaal plunderaars?

‘Het is een mengeling van lokale bewoners, geweldloze demonstranten, relschoppers, plunderaars en toeschouwers. Niet iedereen is er aan het plunderen. Relschoppers is ook niet echt het goede woord. Het zijn betogers die met een reden hun boosheid laten zien en die vinden dat ze in hun recht staan. Je ziet duidelijk op straat dat de woede heel groot is. De dood van Floyd is voor de demonstranten de laatste druppel geweest. Er zijn eerder soortgelijke incidenten in Minneapolis geweest.  

‘Het probleem is structureel, hoor je de mensen zeggen, het gaat om het systeem. Als ze in handen van de politie terecht komen, zijn de risico’s die zwarte Amerikanen lopen, in het bijzonder mannen, gewoon heel groot. Ik sprak een bejaard blank echtpaar. De vrouw had soortgelijke rellen in 1967 meegemaakt. Het echtpaar stond aan de kant van de straat en had er begrip voor dat het nu zo uit de hand loopt. In die vijftig jaar was er volgens hen niet veel vooruitgang geboekt.’

De bestorming van het politiebureau kwam uren nadat het Openbaar Ministerie had gezegd dat arrestatie van de vier agenten nog niet aan de orde was. Was dat een kapitale blunder?

‘Iedereen die je spreekt op straat, zegt dat de videobeelden van Floyds arrestatie duidelijk genoeg zijn en dat de agenten in de fout gingen en toch lopen ze nog vrij rond. De woede hierover komt niet alleen van de zwarte bevolking. Je ziet onder de demonstranten ook veel blanke bewoners. Dit is niet raciaal en er zijn ook geen raciale spanningen. Het is de politie die als vijand wordt gezien, omdat agenten voor de zoveelste keer in de fout zijn gegaan.’

President Trump vindt dat er hard moet worden opgetreden om de orde te herstellen. Bestaat de kans dat de vlam in de pan slaat?

‘Die kans is zeker aanwezig. Als de Nationale Garde wordt ingezet moet die onder andere de brandweer bijstaan om de branden te blussen. Maar dan moet het kruispunt bij het politiebureau worden vrijgemaakt en schoongeveegd. De demonstranten zullen echter niet zomaar bereid zijn om weg te gaan. Dat kan uitlopen op een harde confrontatie. Trump vindt dat de burgemeester veel te slap is en vrijdagnacht harder had moeten optreden. Er heerst een nerveuze sfeer. Ik voel mij nu niet onveilig. Maar dat kan anders worden als inderdaad de Nationale Garde wordt ingezet.’

Deze demonstraties en het geweld spelen zich af middenin een pandemie. Maken de betogers zich niet druk dat ze besmet kunnen worden?

‘Dit is een totaal andere wereld. Het overgrote deel van de demonstranten, ik schat zo’n 80 procent, draagt mondkapjes. Maar 1,5 meter afstand houden, is niet aan de orde. De zaak van George Floyd is nu veel groter en ernstiger dan de pandemie, zegt men. Maar het kan best zijn dat dit de bron is van een uitbraak en dat over twee weken een paar honderd mensen besmet zijn met het virus. Ik probeer wel rekening te houden met de risico’s. Ik draag een mondkapje, maar op afstand blijven houd ook ik niet vol. Het is dus veel je handen ontsmetten.’