29 inzichten die uw leven veranderen: ‘De tijd heelt alle wonden, zegt men, maar dat is pure onzin’
Sam De Bruyn, Els Dottermans en Fatma Taspinar: intussen hebben meer dan 140 Vlaamse academici, schrijvers en acteurs De vragen van Proust beantwoord. Uit al hun uitspraken selecteerden wij 29 inzichten die uw leven misschien wel kunnen veranderen.
1. ‘Heel het moederschap glipt tussen je vingers. Je wilt het vasthouden, maar het glijdt weg’
“Boyhood (onder regie van Richard Linklater, met Patricia Arquette in de hoofdrol, 2014, red.) vond ik een onwaarschijnlijk mooie film. In een kleine drie uur tijd zie je een jongetje opgroeien van kind tot jonge volwassene (de film is gedraaid over een periode van 12 jaar, red.) en na afloop realiseer je je: was dat het? Je realiseert je dat je kind niet het product is van jezelf, maar een totaal eigen leven leidt waar je hopelijk een beetje invloed op hebt en dan is het weg, en denk je: was dat het? Was dat het?? Mijn oudste is nu 22 jaar. Was dat het? Heb ik het wel goed gedaan? Heb ik niets over het hoofd gezien? Heel het moederschap glipt tussen je vingers. Je wilt het vasthouden, maar het glijdt weg.”
Actrice Els Dottermans (56) over moeder zijn. Lees het volledige interview: ‘Om twee uur ‘s nachts was ik nog aan het huilen.’
2. ‘De tijd heelt alle wonden, zegt men, maar dat is pure onzin’
“Ik heb nog altijd contact met mijn zus, maar niet in religieuze zin. Zij zit gewoon in mij. De tijd heelt alle wonden, zegt men, maar dat is pure onzin. Er wordt helemaal niets geheeld. Verdriet transformeert zich gewoon. In het begin is het rauw, wil je huilen en ben je heel ongelukkig. Nu, achttien jaar later, maakt zij deel uit van wie ik ben. En dat uit zich in de meest banale dingen. Bijvoorbeeld: in de frituur zal ik altijd bestellen wat zij at: frieten met stoofvlees en curryketchup, de meest gore combinatie ooit. (lacht) Op die manier kan ik mijn zus bij mij houden. Mensen vragen mij altijd: waarom kies je dát? Dan begin ik over mijn zus te praten. Als ik over haar kan vertellen, is ze immers niet volledig weg.”
VRT-journalist Riadh Bahri (31) was 13 toen zijn jongste zus overleed. Haar dood is “het verschrikkelijkste en tegelijk schoonste” wat hij ooit heeft meegemaakt.
3. ‘Je móét afscheid kunnen nemen? Neen’
“Al dat afscheid nemen, dat is een ritueel dat nu sterk in de mode is. Je móét afscheid kunnen nemen? Neen.”
Open Vld-politica Annemie Neyts-Uyttebroeck (75) zou het liefst waardig willen sterven in haar slaap. Schluss. Lees het volledige gesprek: ‘Mijn spontane reactie was: dat ze ons dan ook maar een ster opspelden.’
4. ‘Waar ik heel mijn leven spijt van zal hebben, is dat ik er niet in geslaagd ben bij de vrouw van mijn leven te blijven’
“Ik heb lang nagedacht of ik dit wel zou vertellen. Maar bon. Ik heb het aan mijn lief gevraagd. Het mocht. (lacht) Waar ik eigenlijk heel mijn leven spijt van zal hebben, is dat ik er niet in geslaagd ben bij de vrouw van mijn leven te blijven. Een beeldschone vrouw die compleet op dezelfde golflengte zat als ik. Aangenaam in de omgang. Een biologe die ik in Afrika had leren kennen, waar we samen een heel avontuurlijk leven hebben geleid. Maar terug in België wilde ze het klassieke huisje-tuintje-kindje. Ik heb geprobeerd om daarin mee te gaan, maar na een jaar of twee botste ik op een muur van routine. Ik ben toen gevlucht.”
Bioloog Dirk Draulans (64) op de vraag waar hij spijt van heeft. Lees het volledige interview: ‘Mensen onderschatten tegen wat voor klimaatsysteem we opboksen: de hel op aarde komt eraan.’
5. ‘Je bent maar één keer dertiger, één keer veertiger en één keer vijftiger’
“De tijd valt niet in te halen. Je kunt niets overdoen in het leven. Je bent maar één keer dertiger, één keer veertiger en één keer vijftiger. Het is dan ook zonde dat je niet bewust het hier en nu durft te beleven, maar er dan maar een nieuw soort 30 van probeert te maken. Wat was er dan zo interessant aan 30 zijn, vraag ik mij af? We zitten heel erg in de knoop met leeftijd, dat stel ik vandaag vaak vast.”
Seksuologe Rika Ponnet (52) vindt het vreemd dat vijftigers zich maar 30 voelen. Ze hoopt dat ze in die twintig jaar toch iets geleerd hebben. Volgens haar zegt het iets over onze maatschappij, over de wijze waarop we omgaan met verval, over ons idee van maakbaarheid.
6. ‘Je hebt het gevoeld, je hebt het gezien, je hebt het ervaren, maar het is voorbij’
“We zitten hier nu met ons drieën samen in het nu-moment. Daar kunnen we maar beter het beste van maken en ervan genieten, want hierna kondigt zich het volgende aan. Als je te veel terugkeert in de tijd, raak je je verwondering kwijt voor wat zich nu afspeelt, voor de alledaagse dingen om je heen. Je gaat er immers van uit: vroeger was het beter. Neen, je hebt het gevoeld, je hebt het gezien, je hebt het ervaren, maar het is voorbij. Vergelijk het met een foto: het beeld is er, maar het momentum is weg.”
Modefotograaf Willy Vanderperre (49) focust veel liever op het nu. Lees het volledige gesprek: ‘Ik was letterlijk bang voor alles.’
7. ‘Het moet niet allemaal mooi en goed zijn’
“Mijn man heeft mij geleerd: lelijk mag ook, het moet niet allemaal mooi en goed zijn. Je mag ook je twijfels en diepste angsten tonen. Voor mij was dat een openbaring. Voordien wilde ik altijd het beste van mezelf laten zien.”
Actrice Maaike Cafmeyer (47) weet hoe ze liefde definieert. “In de diepste krochten van je ziel laten kijken en daar absoluut niet voor afgestraft worden. En omgekeerd, de ander aanvaarden zonder te veroordelen.”
8. ‘Ik heb altijd het gevoel gehad dat ik geleefd moest hebben voor ik de ware tegenkwam’
“Ik heb nogal wat onderzoek gedaan naar wat voor partner ik wilde. Ik heb altijd het gevoel gehad dat ik geleefd moest hebben voor ik de ware tegenkwam. Op een bepaald moment heb ik zelfs gevreesd dat alle brave jongens op zouden zijn, en dat er alleen nog badguys zouden overblijven.” (lacht)
Welke gebeurtenis uit uw leven zou een goed filmscenario opleveren? Op die vraag moest model en producer Lauren Versnick (26) niet lang nadenken. ‘Mijn liefdesleven, dat schoot alle kanten op.’
9. ‘Als je relatie om zeep is, ga weg, hè’
“Hebben we geluk zelf in de hand? Absoluut! De maakbaarheid van geluk is zeer groot, zolang het niet over gezondheid, leven of dood gaat. Toen ik buitengegooid werd bij VTM had ik een jaar in een hoekje kunnen zitten kniezen. Waarom ik? Waarom ik? Mensen hebben de neiging om veel te lang in hun ongeluk te blijven hangen. Als je ongelukkig bent in je job, ja, zoek dan ander werk, hè. Als je relatie om zeep is, ga weg, hè. Bespaar jezelf toch al die jaren ellende en daarna al die jaren herstel. Wat heb je eraan om je kostbare tijd te zitten verknoeien?”
Programmamaker en journalist Eric Goens (51) vindt veel niet de moeite waard om zich erover op te winden. Als het zo is, dan is het zo. Lees het volledige gesprek: ‘Ik dacht: oh my god, is dit nu voor de rest van mijn dagen, dat mijn kop en mijn broek in brand zullen staan?’
10. ‘Stel vragen’
“Vragen stellen. Ik stel altijd vragen. Het is voor mij moeilijk om te antwoorden, ik spreek nooit over mezelf. Als ik mensen voor de eerste keer ontmoet, stel ik vragen, vragen, vragen. Zelfs te veel vragen. Ik wil alles weten. Vragen stellen is de essentie van het leven, denk ik, om de ander en de wereld te leren kennen.”
Journalist Frédéric Deborsu (50) over zijn passie. “Het is een van mijn dromen om de koning, de paus en Donald Trump samen te interviewen. Ik voer hen dronken, stel hen alle mogelijke vragen en zij antwoorden op alles naar waarheid.”
11. ‘Pure bullshit, dat hokjesdenken!’
“Als persoon die zowel op mannen als op vrouwen valt, word je door iedereen verdacht gevonden. Je krijgt geen begrip van hetero’s, die begrijpen niet dat je ook voor je eigen sekse valt. Je krijgt geen begrip van homo’s, die beweren dat je het nog niet goed weet. Fuck off! Jesus Christ! Ik weet het maar al te goed. Geregeld krijg ik de vraag: ‘Wat ben je dan nu?’ ‘Ben je nu nog altijd bi?’ Alsof het iets is wat je moet afzweren. Ik vind dat een bullshitvraag. Ik ben op dit moment getrouwd met een man, ja. Ben ik daarom homo? Pure bullshit, dat hokjesdenken!”
Qmusic-presentator Sam De Bruyn (33) ontwijkt dit onderwerp trouwens liever, omdat hij anders kwaad wordt. Lees het volledige interview: ‘Toen heb ik hem bij de keel gegrepen. Ik was compleet de pedalen kwijt.’
12. ‘Ieder mens heeft een individueel ritme’
“Of iedereen kan leren dansen? Absoluut. We hebben allemaal een hart dat klopt. Naarmate je beweegt, verandert het ritme. Ieder mens heeft een individueel ritme, een existentieel ritme, maar niet iedereen is zich daarvan bewust. Zodra je je natuurlijke ritme ontdekt en begint te bewegen en de enorme vrijheid daarvan ervaart, kun je dansen. Want dansen is voor mij bewegen.”
Danser, acteur en choreograaf Sam Louwyck (54) heeft veel passies, hij is een redelijk passionele mens. Maar bovenaan staat dans. “Het is een deel van mijn leven. Al die kleine vezeltjes die in je lichaam functioneren als je op een bepaalde manier door de ruimte beweegt, als kind al had ik ontdekt hoe fijn dat was.”
13. ‘Soms wilde ik dat ik op twee plaatsen tegelijk kon zijn’
“Ik ben er niet helemaal uit. De ene helft van mijn leven heb ik in Albanië doorgebracht, de andere in België, waardoor ik mijn broers en zussen niet groot heb zien worden en mijn ouders heb achtergelaten. Was dat de juiste keuze, vraag ik mij soms af. Soms wilde ik dat ik op twee plaatsen tegelijk kon zijn. Anderzijds besef ik dat ik voor mijn familie nooit had kunnen betekenen wat ik al een tijdje voor hen beteken dankzij de ontwikkeling die ik als mens heb doorgemaakt. Was ik in Albanië gebleven, ik was een ander mens geworden.”
Filosoof, schrijver en stadsactivist Bleri Lleshi (°1981) is er niet helemaal uit waar hij spijt van heeft. Lees het volledige gesprek: ‘Ik dacht dat er iets mis was met mij.’
14. ‘Alles reduceren tot wetenschap kan arrogant zijn’
“Als je alles reduceert tot meten en wetenschap, dreig je ook je verwondering te verliezen. De uitdaging voor de moderne mens is, denk ik, om het mysterie weer een plaats te geven. Alles reduceren tot wetenschap kan arrogant zijn. Van nature zijn we fantastische wetenschappertjes die nieuwsgierig naar de wereld kijken en dingen uitproberen en willen verklaren, tegelijk is het een uitdaging om af en toe eens nederig en vol verwondering naar de natuur en de sterrenhemel te kijken en connectie te zoeken met ons diepere zelf.”
Volgens neuroloog Steven Laureys (51) is het belangrijk het kind in jezelf te bewaren. “De gave om met verwondering naar de wereld te kijken.”
15. ‘Soms blijft er alleen nog diepe vriendschap over wanneer de lichamelijkheid wegvalt. Maar ook dat is liefde’
“Liefde bestaat uit veel facetten. Je hebt het minnekozen – wat een mooi woord trouwens. Of vlinders in de buik. Of passionele vrijpartijen. Maar ook diepe vriendschap. Dit is wat ik in mijn twee liefdes heb ondervonden: dat er soms alleen nog diepe vriendschap overblijft wanneer de lichamelijkheid wegvalt. Maar ook dat is liefde.”
Zo definieert Groen-politica Mieke Vogels (66) liefde. Lees het volledige interview: ‘Ik heb hem vastgepakt, tegen het rek geplakt en gezegd: ‘Doe het zelf.’’
16. ‘Door welke storm je ook gaat, je kunt altijd je weg naar die haven terugvinden’
“Voor liefde gebruik ik graag de metafoor van een veilige haven. Twee jaar terug was ik met mijn lief op Kos. Een aantal jaren geleden is dat eiland getroffen door een aardbeving. De kades van de haven waren deels verbrokkeld en verzakt maar de boten konden er nog altijd aanmeren en je kon er nog altijd over wandelen, ook al moest je soms wel uitkijken waar je liep. Zo ben ik tot die metafoor gekomen. Voor mij is liefde die veilige haven waar je ondanks alle aardschokken en barsten altijd kunt blijven uitvaren en weer aanmeren. Door welke storm je ook gaat, je kunt altijd je weg naar die haven terugvinden.”
Seksuologe Lotte Vanwezemael (27) kijkt dan weer op deze manier naar de liefde. Lees het volledige interview: ‘Ik liep thuis de muren op. Ik werd gewoon zot van mezelf.’
17. ‘Je moet gewoon durven te leven’
“Als ik één ding niet wil verliezen, is het mijn naïviteit. In de betekenis van: durven dromen en ervoor gaan. Hetzelfde met paardrijden: de dag dat ik bang word om te galopperen is het om zeep, hè. Je moet gewoon durven te leven. En daarvoor heb je wat kinderlijke naïviteit nodig, het gevoel van: we kunnen de wereld aan. En dan typisch West-Vlaams: als we maar hard genoeg ons best doen.”
Tv-kok en Balls & Glory-brein Wim Ballieu (37) durft te leven, maar ‘eerlijk? Ik vind het leven niet makkelijk’.
18. ‘Een vriend ben je ook in kwade dagen’
“Een goede vriend is niet enkel iemand met wie je een leuke avond kunt bouwen, dat is ook iemand die het voor je opneemt, als je ziek bent bijvoorbeeld. Kijk, ik heb kanker. Een aantal van mijn zeer goede vrienden hebben daar prachtig op gereageerd. Ze zijn komen praten, ze hebben mij uitgenodigd, ze hebben dingen voor mij gedaan. Maar er zijn ook vrienden die mij gewoon genegeerd hebben, die deden alsof ze het niet wisten, daar heb ik het heel moeilijk mee, dat is een bron van groot verdriet. Een vriend ben je ook in kwade dagen. Ik vind het fijn om juist dan een veel intensere rol te kunnen spelen.”
Als je ziek bent, is elk woord waardevol, zegt Klara-presentator Bart Stouten (64). “Mensen zijn zo hard en zo wreed en zo ruw.”
19. ‘Het kind in jezelf een stukje loslaten is goed en heilzaam’
“De moeilijkste periode in mijn leven? De middelbare school, denk ik, net zoals vele jonge meisjes heb ik me toen vaak ongelukkig gevoeld. En ook toen ik met mijn doctoraat bezig was. Plots ging het niet meer. Plots kon ik niet meer schrijven, ik wist van geen hout meer pijlen te maken. Ik was geblokkeerd en belandde in een depressie. Op aangeven van mijn zus ben ik in psychoanalyse gegaan. Dat heeft mij enorm, enorm geholpen. Hoewel ik vrij snel weer actief aan het werk kon, ben ik toch vijf jaar in analyse geweest, omdat ik dat zo’n verrijking vond. Ik kan het iedereen aanraden. Omdat je door de setting verplicht wordt om je zielenroerselen bloot te geven aan iemand die daar op een neutrale manier mee omgaat. De interactie of ‘overdracht’ tussen analyticus en analysant is heel boeiend.
“Als kind wil je eigenlijk vooral erkend worden. Dat is trouwens wat iedereen fundamenteel wil, erkend worden in wat hij of zij doet. Soms schieten ouders daarin tekort, gewoon omdat ze zelf met andere dingen bezig zijn. Soms zeggen ze onbewust dingen die heel kwetsend kunnen zijn. Door daarover te praten in een analyse zie je dat ook in en kun je het kind in jezelf een stukje loslaten en dat is goed en heilzaam.”
Volgens professor Gita Deneckere (55), decaan van de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte aan de Universiteit Gent, krijg je zo veel meer mededogen met wie je ouders zijn. “Je ziet hen als feilbare mensen.”
20. ‘Spijt impliceert dat je een andere beslissing had kunnen nemen, en dat geloof ik niet’
“De dingen lopen zoals ze lopen, dus spijt is iets wat ik niet vaak voel. Ik ben van het principe: als je iets wilt doen, is het beter dat je het doet, dan heb je tenminste de ervaring. Ik geloof heel erg in predestinatie: je bent wie je bent en in bepaalde omstandigheden doe je wat je doet. Je kunt de tijd niet terugdraaien. Ik kan het wel jammer vinden dat bepaalde dingen niet anders gelopen zijn, maar spijt impliceert dat je een andere beslissing had kunnen nemen, en dat geloof ik niet.”
VRT-journalist en nieuwsanker Fatma Taspinar (38) op de vraag waar ze spijt van heeft. Lees het volledige interview: ‘Voor ik je toelaat, moet je eerst voor een paar zware examens slagen.’
21. ‘Het is heel belangrijk om bewust te leren omgaan met je ja’s en nee’s’
“Toen ik voor het eerst alleen ben gaan wonen in Gent was ik een echte huismus. Ik zei tegen alles en iedereen nee. Ik was gewoon lui, had geen goesting om naar buiten te gaan, of whatever. En toen zag ik de film Yes Man, met Jim Carrey. Ken je die? Over een gescheiden man die niets anders doet dan slapen, eten, werken, films bekijken en excuses verzinnen om niet buiten te moeten komen. Op een bepaald moment komt hij toch in contact met een soort goeroe, die hem dwingt een pact met zichzelf te sluiten: hij moet voortaan op elke vraag ja zeggen. En zo maakt hij de zotste dingen mee.
“Toen dacht ik: dit moet ik ook eens proberen. (lacht) Ik moest van mezelf wél drie regels in acht nemen: het mag je financieel niet in het gedrang brengen, mensen mogen niet van je profiteren en je mag niemand kwaad berokkenen.
“Hoe heftig was dat! Je moet je eens indenken hoeveel keer per dag iemand je een voorstel doet! ‘Zullen we sebiet naar daar gaan?’ En daar kom je dan weer iemand tegen die vraagt: ‘Ga je mee nog een pint drinken?’ En ga zo maar door. Vijf maanden later had ik een zeer zware amandelontsteking. Ik kon niet meer praten, slikken, eten. Ik ben toen acht kilo vermagerd. Het heeft twee maanden geduurd voor ik genezen was. Maar het was echt wel een van de beste periodes uit mijn leven. (lacht) En ik heb er één mooie les uit geleerd: het is heel belangrijk om bewust te leren omgaan met je ja’s en nee’s, om goed af te wegen waarom je iets wel of niet doet.”
Dertigers-acteur Yemi Oduwale (33) over geluk. Lees het volledige interview: ‘Mijn organen waren aangetast door de stress.’
22. ‘De mens is van nature niet monogaam’
“Ik besef dat de mens van nature niet monogaam is. Het zou fijn zijn mocht ik mijn hele leven samen kunnen zijn met mijn vriendin en mochten we elkaar zo lang kunnen verdragen, maar ik denk dat dat heel moeilijk is. Ik ben daar heel realistisch in. Ik ben een kind van gescheiden ouders, mijn vertrouwen in de liefde is al geschaad. Als mensen mij vragen of ik wil trouwen zeg ik altijd: ‘Nee, dank u. Een koppel zijn is al genoeg.’” (lacht)
Liefde in een relatie is voor Average Rob (28) de combinatie van oneindige seksuele drang en vriendschappelijke aantrekkingskracht. Lees het volledige gesprek: ‘Op een bepaald moment heb ik de klik gemaakt: stop met de klootzak uit te hangen.’
23. ‘Als vrouw heb je de neiging om je ten dienste te stellen van anderen: van je partner, van je ouders, van je kinderen. Op den duur raak je daardoor gegijzeld’
“Ik zag het pas in op mijn dertigste, nadat ik uit een heel zware depressie was gekomen. Ik had mezelf weggecijferd. Als vrouw heb je de neiging om je ten dienste te stellen van anderen: van je partner, van je ouders, van je kinderen. Op den duur raak je daardoor gegijzeld. Op mijn dertigste werd het duidelijk dat ik dat niet meer wilde.”
Zangeres en voormalig politica Margriet Hermans (66) was niet rijp voor zichzelf, laat staan voor een man en een kind. “Door die identiteitscrisis ben ik gaan beseffen wat het leven mij te bieden heeft.”
24. ‘Tijd is kostbaar’
“Velen beweren dat ze een bepaalde rust vinden met ouder worden. Ik niet. Ik word nog onrustiger. Ik heb ook minder geduld dan vroeger. Ik heb zelfs de indruk dat mijn voorraad geduld op is. Hoewel ik me altijd heel hard in de ander heb proberen te verplaatsen en heel veel heb getolereerd, hoor ik de laatste tijd te veel onzin. Ik heb geen zin meer om daar energie in te stoppen. Want tijd is kostbaar. In die zin maak ik sneller komaf met mensen. Ik stop liever mijn tijd in mensen van wie ik positiefs terugkrijg.”
Radio 1-presentatrice Ilse Liebens (40) over ouder worden. Lees het volledige interview: ‘Ik heb het gevoel dat ik het geloof in onze politiek verloren ben.’
25. ‘Mijn mentale en fysieke knak heeft me de ballen gegeven om te zeggen: dit ga ik doen’
“Na acht jaar alles uit de kast gehaald te hebben, ben ik tegen de grenzen van mijn lichaam aangelopen. Ik had een totale inzinking. Een jaar heb ik thuis gezeten. Ik was ziek, ik had pijnen die niet verklaard konden worden, ik was angstig. Als ik er nu over spreek, voel ik opnieuw die pijn, heel raar.
“In zekere zin ben ik die lichamelijke en geestelijke miserie dankbaar. Ik prijs me gelukkig dat ik de kracht gehad heb om een vaste job op te geven. Mijn mentale en fysieke knak heeft me juist de ballen gegeven om te zeggen: dit ga ik doen. Maar laten we wel wezen: leven van pen en stem, de kans op slagen is klein. Het was jaren zoeken, werken, puzzelen. Lange tijd met bescheiden middelen. Maar ik zie het leven wel als een cadeau. Door die miserie heb ik het durven omhelzen en opendoen.”
Schrijver en Frankrijk-kenner Bart Van Loo (47) heeft zijn vaste benoeming als leerkracht opgegeven en geprobeerd zijn droom te realiseren: “Leven van mijn pen en mijn stem. Dat is wat ik nog altijd doe. En wat mij weer jong maakt.”
26. ‘Ik wil geen strijd meer voeren om begrepen te worden’
“Waarover ik de laatste tijd anders ben gaan nadenken? Over mijn strijd om begrepen te worden. Misschien deed ik vroeger te hard mijn best om graag gezien te worden. Dat vergt te veel energie en wat is het nut daarvan? Ik ben meer beginnen stilstaan bij wat goed voor mij is. Mediteren bijvoorbeeld is iets wat ik vroeger nooit zou hebben gedaan. Of nee proberen te zeggen.”
Dit is fotografe Bieke Depoorter (34) in het diepst van haar gedachten. Lees het volledige gesprek: ‘Ik zou niet graag gek worden. Ik hoop dat ik het onderscheid zal kunnen blijven maken tussen een idee in mijn hoofd en de realiteit.’
27. ‘Er is altijd nog verandering mogelijk. Als je er maar open voor staat’
“Ondanks mijn verdriet toen mijn moeder stierf heb ik na haar dood nog een mooie periode met mijn vader beleefd. Aanvankelijk zag het er niet goed uit. Hij ging door een heel zwaar rouwproces en kon zich nauwelijks beredderen. Maar op een bepaald moment heeft hij de zaken in handen genomen. Hij verkocht het ouderlijke huis omdat hij niet meer wakker wilde worden in een kamer waarin hij nog altijd het idee had dat ze naast hem lag. Hij kocht een appartement, leerde wassen en ontbijt maken en vond een restaurant waar hij kon gaan eten. Mijn relatie met mijn vader is toen compleet gewijzigd. Ik was toen 47, hij 80. Normaal zou je denken: die verhouding verandert niet meer, die twee mensen zitten vastgeroest in hun manier van zijn. Nee dus. We zijn elkaar vriendschappelijker gaan bejegenen. Ooit, na een beroerte, heb ik hem zelfs soep opgelepeld omdat hij zijn armen niet meer kon gebruiken. De man voor wie ik zo bang was geweest in mijn jeugd, heb ik te eten gegeven.
“Dat betekent toch wel wat. Dat vind ik zo hoopvol. Dat ouder worden niet noodzakelijk ‘meer van hetzelfde’ hoeft te betekenen. Dat je toekomst nog open ligt en dat het geen straat is die steeds nauwer wordt en uiteindelijk een doodlopende steeg blijkt te zijn. Er is altijd nog verandering mogelijk. Als je er maar open voor staat.”
Wiskundige en filosoof Jean Paul Van Bendegem (67) over de relatie met zijn vader. Lees het volledige gesprek: ‘Ik kan echt niet zeggen dat ik verstandig ben omgegaan met mijn lichaam.’
28. ‘Echte liefde is totaal belangeloos’
“Ik vind liefde een heel beladen woord. Ik kan het soms niet meer horen. Liefde. Pfff. Een woord dat heel vaak verkeerd begrepen wordt. Verliefdheid en liefde zijn twee verschillende dingen. Verliefdheid heeft te maken met begeerte. Echte liefde, daarentegen, is per definitie niet begerig. Níét! Ik vind liefde voor de natuur, voor dieren, voor kunst zuivere liefde. Totaal belangeloos. Maar dat zie je niet vaak tussen mannen en vrouwen.”
Liefde is toch dikwijls een transactie, zegt zanger Guido Belcanto (67). “De een doet iets voor de ander en verwacht iets terug.”
29. ‘Je moet je ervan bewust zijn dat alles ooit kan stoppen’
“Kijk, ik heb één keer enorm zwaar liefdesverdriet gehad. Ik ben er maandenlang kapot van geweest. Toen heb ik gezegd: dit ga ik nooit meer laten gebeuren. Sindsdien zit er een soort pelletje rond mijn hart.
“Ik denk dat dit een van de beste lessen is die ik ooit heb geleerd. Je moet je ervan bewust zijn dat alles ooit kan stoppen. Niks is voor altijd, dat is nu eenmaal zo. En dat besef geeft een soort rust. Dat klinkt misschien heel nuchter, maar het zorgt er wel voor dat de teleurstelling iets minder zwaar wordt.”
Zo wapent MNM-presentator Peter Van de Veire (48) zich tegen een mogelijk verlies, maar: ‘Dat neemt niet weg dat ik keihard in de liefde geloof.’
