Als Zuid-Afrikanen geen bier mogen kopen, brouwen ze het zelf. Van ananas
Alcohol was tijdens de lockdown in Zuid-Afrika verboden waar. Maar dat betekende natuurlijk niet dat er niet werd gedronken. Oude zelfbrouwtradities zijn nieuw leven ingeblazen. ‘Mijn oma leerde me brouwen toen ik jong was.’
Joyce Nhlapo is dol op bier, en komende maandag mag ze voor het eerst in twee maanden weer een fles opentrekken. Zuid-Afrika beëindigt op 1 juni het landelijke verbod op de verkoop van alcohol. Dat was bedoeld om geweldsincidenten en verkeersslachtoffers te beperken om zo ziekenhuisbedden vrij te maken voor corona-patiënten. Niet dat Nhlapo, een 56-jarige winkeleigenares, compleet droog heeft gestaan: ze wist net als veel andere Zuid-Afrikanen het verbod op alcoholverkoop te omzeilen door thuis bier te gaan brouwen, met als belangrijkste ingrediënt ananas.
Vanuit haar woonplaats Walkerville, een dorp in de buurt van Johannesburg, vertelt Nhlapo telefonisch dat ze al weken ‘elke dag’ een mengsel van ananas, water, bruinbrood, meel en suiker brouwt. De schil van een ananas bevat gist, een schimmel waarmee alcohol valt te maken. Hoewel haar brouwsel het qua smaak misschien niet haalt bij een echt biertje, kan Nhlapo ervan genieten: “Mijn ananasbier is niet te zuur en niet te bitter, ik zorg ervoor dat ik genoeg suiker gebruik.”
Prijsexplosie
Dat ze lang niet als enige aan het brouwen is geslagen, blijkt wel uit de explosie van de ananasprijzen in Zuid-Afrika. De vruchten zijn niet aan te slepen nu mensen massaal besloten terug te grijpen op de oude traditie van ananasbier drinken. “Voor het begin van onze lockdown betaalde ik op de markt per ananas 10 rand (50 eurocent, red.)’, vertelt Nhlapo. ‘Nu betaal ik 35 rand.’
Ondanks de stevige prijzen heeft Nhlapo elke week wel 15 ananassen gekocht, genoeg voor meer dan 100 liter ananasbier. Het grootste gedeelte van haar drank verkoopt ze aan mensen uit haar buurt, ook al mag dat eigenlijk niet volgens de nu nog geldende lockdownregels. “Ik ben niet gepakt door de politie”, zegt Nhlapo, die op een ‘gemiddelde’ dag 10 euro overhoudt aan haar clandestiene handeltje.
Haar klanten zouden op illegale wijze ook aan gewoon bier kunnen komen, maar de prijs daarvan is enorm gestegen. Bovendien: betrapt de politie je met echt bier, dan kun je op nog minder clementie rekenen dan wanneer je gevonden wordt met een huisgemaakt drankje. De cultuur van thuis brouwen is wijdverbreid in Zuid-Afrika, er bestaat zelfs een nationaal kampioenschap voor.
Potten en pannen
Zuid-Afrikanen die de kneepjes van het vak nog niet zo goed beheersten, zijn sinds het verbod op de verkoop van alcohol massaal gaan googelen op termen als ‘hoe brouw ik thuis’. Tips en trucs kunnen ze ook vinden op de digitale ontmoetingsplek The South African Homebrewer’s Forum. Nhlapo heeft geen advies nodig: “Mijn oma leerde me ananasbier brouwen toen ik jong was”, vertelt ze. “Later verfijnde ik de kunst tijdens familiebijeenkomsten.”
Ze kan het brouwen ook af zonder moderne maatbekers en digitale thermostaten, hulpmiddelen die in haar dorp te koop zijn bij de speciaalzaak Brew for Africa. Nhlapo gebruikt gewoon potten en pannen. Acht tot tien uur duurt het hele brouwproces, en het is geen probleem als het eindproduct niet meteen wordt opgedronken: “Als het ananasbier een dag langer blijft staan, wordt de alcohol erin alleen maar sterker”, verklaart Nhlapo.
Zuid-Afrika versoepelt maandag de lockdown om verdere schade aan de economie te beperken en inwoners wat lucht te geven, al klimmen de coronabesmettingen in het land richting de 30.000 en piekt het virus naar verwachting pas over een paar maanden. Nhlapo kijkt reikhalzend uit naar een echt biertje, maar ze wil ook doorgaan met de lucratieve verkoop van haar ananasbier. En ze overweegt om dat te blijven drinken: het spul is zo maagvullend dat het Nhlapo’s eetlust verkleint. “Ananasbier is eten en drinken ineen”, lacht ze.