In de VS lijkt het plots weer 1967: nooit geziene golf van protest tegen racisme houdt aan

In veertig Amerikaanse steden is sinds dit weekend een avondklok ingesteld. In vijftien daarvan kreeg de lokale politie versterking van de Nationale Garde die daarvoor 5.000 manschappen op de been bracht. Gouverneurs van drie Amerikaanse staten riepen ondertussen de noodtoestand uit. Na de dood van George Floyd (46), een zwarte man die vorige week maandag stierf nadat een blanke politieagent 8 minuten en 46 seconden lang zijn knie op diens nek hield, worden de Verenigde Staten overspoeld door een nooit geziene golf van protest.

Overdag verlopen de manifestaties meestal vreedzaam. Maar wanneer het donker wordt krijgen ze een ander gelaat. Dan worden auto’s in brand gestoken, winkels geplunderd en zoeken relschoppers de confrontatie met de politie op. In Louisville, Kentucky en Iowa vielen daarbij al dodelijke slachtoffers te betreuren. Wereldwijd krijgt de ‘Black lives matter’-beweging navolging. Ook in Toronto, Berlijn en Londen werd betoogd tegen politiegeweld. In Amsterdam stroomden – ondanks de coronamaatregelen – duizenden mensen samen op de Dam. Bij ons waren er kleinere manifestaties in Brussel en Gent.

Het hevige en massale protest komt niet zomaar uit de lucht vallen. Dodelijk politiegeweld tegen zwarte Amerikanen en de straatrellen die daarop volgen zijn in de VS een weerkerend fenomeen. Toen in 1965 in Los Angeles de arrestatie van een beschonken zwarte automobilist uit de hand liep, braken ongeregeldheden uit die een week duurden, voor 40 miljoen dollar aan schade opleverden en 34 mensen het leven kostten. In de zomer van 1967, die ironisch genoeg als Summer of Love te boek staat, vielen 83 doden bij rellen in 159 steden. Meteen daarna stelde de Democratische president Lyndon B. Johnson een commissie in, die tot de conclusie kwam dat racisme en gewelddadig politieoptreden de belangrijkste oorzaken voor de rellen waren. Meer dan vijftig jaar later kampen de Verenigde Staten nog altijd met hetzelfde probleem. 

Bekijk nu: ‘Desnoods zetten we het leger in’

Dat er met Donald Trump deze keer een president aan het hoofd van het land staat die liever olie op het vuur gooit dan de gemoederen bedaart, wakkert het protest verder aan. In een telefoongesprek gisteren, waarvan de inhoud uitlekte in de New York Times, zette Trump de gouverneurs en ordediensten onder druk om krachtdadiger op te treden tegen de manifestanten. De president, die zich zondagavond een tijdlang moest schuilhouden in een bunker toen er ook manifestanten opdoken aan het Witte Huis, vroeg om meer arrestaties en strengere gevangenisstraffen. “Als je niet domineert, verspil je je tijd, zullen ze je overrompelen en zien jullie eruit als een stelletje idioten”, waarschuwde hij. 

De oorlogstaal van Trump staat in schril contrast met wat zijn voorganger Barack Obama laat optekenen. In een essay vraagt hij om respect voor de manifestanten van wie het merendeel wel degelijk moedig, verantwoordelijk en vredelievend is. “Zij verdienen steun, geen veroordeling.”