Wie is Georges-Louis Bouchez echt? ‘Hij is nu al een karikatuur van zichzelf aan het worden’

Georges-Louis Bouchez, de flitsende voorzitter van de Franstalige liberalen, oogst zowel bewondering als afkeer. ‘Hij lapt alle regels van de politieke deontologie aan zijn laars.’

Toen Charles Michel zichzelf eind vorig jaar wegpromoveerde tot voorzitter van de Europese Raad, had de bezadigde gewezen Waalse minister-president Willy Borsus hem moeten opvolgen aan het hoofd van de Franstalige liberalen. Borsus bedankte voor de eer. Intimi overtuigden Michel om Georges-Louis Bouchez naar voren te schuiven, de meest getalenteerde exponent van de nieuwe generatie liberalen. Dat was niet zo moeilijk, want Charles Michel had de posterboy van de MR al lang hoog zitten. Bouchez haalde het in de voorzittersverkiezingen van Denis Ducarme met 62 procent van de stemmen, een voorlopig hoogtepunt in de politieke blitzcarrière van ‘GLB’.

‘Maar Georges-Louis kwam niet uit het niets’, zegt een MR-kopstuk. ‘Op zijn twintigste nam hij voor het eerst deel aan de gemeenteraadsverkiezingen in Bergen en in 2012 werd hij daar schepen van Financiën. In 2018 haalde hij een goede score, maar kon hij burgemeester Elio Di Rupo (PS) niet onttronen. Verder heeft hij jarenlang gewerkt op ministeriële kabinetten van Didier Reynders.’

Bouchez (34) kreeg zijn steile opgang niet in de schoot geworpen. Hij moest knokken voor een plaats, om te beginnen tegen de lokale MR-instanties. De zelfbewuste en razend ambitieuze Bouchez stuitte ook in eigen rangen vaak op hoon en vijandigheid. Bij de Kamerverkiezingen van mei 2019 raakte hij ondanks een fraaie persoonlijke score niet verkozen in zijn kieskring Henegouwen, vanwege de voor hem nadelige lijstvorming, waarin Denis Ducarme de hand had. Als troostprijs werd hij door Charles Michel tot senator gecoöpteerd.

Want binnen de MR wist de jonge advocaat Bouchez zijn vrienden te kiezen. Aanvankelijk zat hij in de slipstream van Didier Reynders, die hij zeer bewondert, vervolgens zocht hij met succes toenadering tot de clan-Michel. ‘Daar heeft hij zich wonderwel geïntegreerd’, zegt een MR-boegbeeld. ‘Maar Bouchez geldt dan ook niet als een echte Reynders-boy. Hij behoort niet tot een clan. Bouchez is Bouchez, volstrekt uniek.’

‘Georges-Louis Bouchez is een bijzonder personage. Hij is heel intelligent, een sterke debater, komt goed over in de media, maar hij is een splijtende persoonlijkheid. Hij zoekt keer op keer de confrontatie, een politieke vijand met wie hij zich kan meten, alsof hij het gevecht nodig heeft om politiek te kunnen bestaan. En hij is verslaafd aan media-aandacht’, zegt RTBF-journalist Marc Sirlereau.

Bouchez geldt als een atypische Franstalige liberaal. Hij heeft geen politieke stamboom en groeide op in de verpauperde, dieprode Borinage, als enig kind van bescheiden middenstanders. ‘Wie zijn kindertijd doorbrengt in Frameries, Colfontaine en Quaregnon, is niet voorbestemd om liberaal te worden’, zegt een MR-politicus. ‘Zijn opvoeding bevatte ook een sterk katholiek element: hij ging naar school op het college in Bergen en studeerde rechten aan de Brusselse Université Saint-Louis. De meeste Franstalige liberalen zijn gevormd in de vrijzinnige mal.’

De looks van GLB, zijn strak gesneden pakken, zijn arm met tattoos, zijn blingbling-horloge, zijn voorliefde voor snelle auto’s en knappe vrouwen, zijn twee of intussen al drie gsm’s, zijn showkikkergehalte, zijn zuiderse temperament, zijn niet te stuiten activiteit op Twitter: het is allemaal veelvuldig beschreven. Minder aandacht gaat er naar zijn politieke standpunten. Misschien omdat Bouchez aan de lopende band nieuwe ideeën ventileert, waarvan het ook niet altijd duidelijk is hoe coherent of ideologisch onderbouwd ze zijn. Sociaal-economisch lijkt hij een traditionele liberaal: een aanhanger van budgettaire orthodoxie, lage belastingen en het vrije initiatief, die naar eigen zeggen een hekel heeft aan het misérabilisme en gebrek aan zelfredzaamheid in sommige delen van Wallonië. Maar Bouchez heeft een heel brede maatschappelijke blik, zeggen medestanders. Hij is, in tegenstelling tot veel van zijn partijgenoten, een uitgesproken voorstander van een universeel basisinkomen.

Hondsbrutaal

Zes maanden na zijn verkiezing zijn de meningen verdeeld. Bouchez liep een brokkenparcours, vindt de ene. En volgens de andere heeft hij zich net tot een gewiekste politieke strateeg ontpopt. Zijn informateursopdracht met CD&V-voorzitter Joachim Coens was in elk geval een sof. Bouchez wilde een Vivaldi-coalitie – hij muntte de term zelf – met liberalen, socialisten, groenen en christendemocraten op de been brengen, maar mispakte zich aan de CD&V. Op andere momenten in de eindeloze martelgang naar een nieuwe federale regering zou hij dan weer een stok in het wiel hebben gestoken bij elke toenadering tussen PS en N-VA.

‘Hij heeft onmiskenbaar talent, maar hij doet er niets goeds mee. Hij is zo lek als een zeef tijdens onderhandelingen en heeft geen politiek fatsoen’, zegt een partijvoorzitter. ‘Hij zegt elke dag en tegen elke gesprekspartner wat anders, en in de krant zegt hij nóg iets anders.’ Bouchez wordt vaak een gebrek aan sérieux verweten. ‘Hij is een player‘, zegt een federale onderhandelaar. ‘En dat gaat zich ooit tegen hem keren.’

Intussen lijkt de jonge liberale voorzitter op rozen te zitten. De MR heeft met Charles Michel de voorzitter van de Europese Raad in zijn rangen en met Didier Reynders een Europese Commissaris. Daarnaast zitten er zeven ministers in de federale regering, inbegrepen premier Sophie Wilmès, drie ministers in de Waalse regering en twee in de Franse gemeenschapsregering. Niet slecht voor een partij die bij de laatste verkiezingen op verlies stond.

‘Bouchez zit gebeiteld’, zegt een PS-kopstuk. ‘Hij heeft dan ook geen enkel belang bij een snelle vorming van een volwaardige federale regering. Zelfs als die er eind september niet is, kan de regering-Wilmès alleen worden weggestemd met een motie van wantrouwen. Welke partij durft het aan om België in zo’n regimecrisis te storten?’

De Waalse PS heeft het intussen gehad met GLB, die ze beschouwen als een hondsbrutale en deloyale regeringspartner. Volgens meerdere PS-baronnen en -burgemeesters wordt het steeds lastiger besturen met de MR. Dat heeft alles te maken met de strijd om het politieke marktleiderschap in Franstalig België die de PS en de MR voeren. Maar de agressieve stijl van Bouchez zet de zaken op scherp.

Zo noemde hij onlangs de poging van de socialistische partijvoorzitters Paul Magnette en Conner Rousseau om de formatiegesprekken opnieuw op gang te trekken in kranteninterviews ‘een kleine staatsgreep’, ook al had hij eerder gezegd er geen graten in te zien. Het was de spreekwoordelijke druppel.

Op een recent PS-partijbureau gaven kopstukken lucht aan hun ergernis. Waarna de Waalse minister-president Di Rupo, zo berichtte La Libre Belgique, antwoordde dat hij zonder verpinken de MR in de Waalse regering zal inruilen voor het CDH, als zijn partij dat zou vragen. In 2016 zette Di Rupo de MR in Bergen al eens uit de meerderheid, omdat hij het permanente gestook van Bouchez spuugzat was.

‘Bouchez lapt alle regels van de politieke deontologie aan zijn laars’, vervolgt een PS-boegbeeld. ‘Zijn methode is die van de permanente provocatie, zo hoopt hij over te komen als de gelijke van Paul Magnette. Maar als je hun parcours bekijkt, heeft Bouchez nog een lange weg af te leggen.’

Volgens een MR-politicus heeft de PS het gewoon lastig met de complexloze branie van GLB. ‘De PS ziet zichzelf als de belangrijkste Franstalige partij, en verwacht met egards benaderd te worden. Bouchez doet dat niet. Maar omdat hij zó graag gerespecteerd wil worden, overdrijft hij een beetje. Hij heeft nog niet begrepen dat je in de Belgische politiek pas kunt slagen met bondgenoten. En dat het vak van partijvoorzitter ook een zekere bonhomie inhoudt. De manier waarop Magnette zich gedraagt als de leider van een toekomstige federale regering is ronduit ergerlijk. Maar de MR is niet onmisbaar op Waals niveau. Dus moeten we de PS ook enigszins ontzien.’

Bouchez heeft ook bonje met zijn Waalse coalitiepartner Ecolo. De relaties bereikten een dieptepunt toen hij half mei zijn steun introk voor de voordracht van Ecolo-kandidate Zakia Khattabi als rechter bij het Grondwettelijk Hof. CDH-voorzitter Maxime Prévot wordt dan weer bloednerveus van Bouchezs verwoede pogingen om, net zoals Louis Michel destijds, de Franstalige christendemocraten te destabiliseren en lokale mandatarissen uit het CDH los te weken. En zelfs premier Wilmès ergert zich volgens insiders soms blauw aan haar eigen voorzitter. Ze moest meer dan eens achteraf de brokken lijmen of geviseerde politici uit andere partijen vragen om niet te veel acht te slaan op de woorden van GLB.

Bij zijn collega-partijvoorzitters in Vlaanderen heeft Bouchez in een paar maanden tijd veel krediet verspeeld. ‘Het oordeel luidt vrijwel unaniem: die man is onbetrouwbaar’, zegt een Vlaamse onderhandelaar. ‘Op den duur reageert in Vlaanderen niemand nog op wat hij zegt. Hij is nu al een karikatuur van zichzelf aan het worden.’

Onbegrepen

Elio Di Rupo is de politicus met wie Bouchez zich het meest verwant voelt, zo zegt hij weleens in interviews. Hij noemt hun parcours vergelijkbaar: ze komen allebei uit Henegouwen, en allebei hadden ze het niet breed thuis, al was dat bij Di Rupo toch nog een ander paar mouwen. Ze leken ook op geen enkele manier voorbestemd voor de politiek, vormen uiterlijk aparte verschijningen en moesten vastgeroeste partijstructuren opschudden om vooruit te raken. Ook is Bouchez, die gebeten is door de Franse politiek, een grote bewonderaar van zowel Nicolas Sarkozy als Emmanuel Macron. Macron bouwde uit het niets een nieuwe politieke beweging op en wist het Franse politieke landschap uit verband te spelen. Dat zou Bouchez hem graag nadoen.

Maar politieke waarnemers zien op dit moment vooral iemand die zich soms te hard probeert te bewijzen en worstelt met een gebrek aan erkenning. ‘Ik denk wel dat Georges-Louis Bouchez zich ergens fundamenteel onbegrepen voelt’, zegt journalist Marc Sirlereau.

Meewarig waren de reacties, toch zeker in Vlaanderen, toen Bouchez zich in het magazine Wilfried outte als een unitarist en een tegenstander van het federale België. Maar dat standpunt is minder nostalgisch dan op het eerste gezicht lijkt. ‘Vergeet niet dat de federalisering van België de machtspositie van de socialisten in het zuiden van het land juist nog heeft versterkt’, klinkt het bij de MR. Sommigen vragen zich af hoe doorleefd die gehechtheid aan België is. ‘Bouchez is zogezegd pro-België, maar uiteindelijk is hij alleen pro-zichzelf. Niemand toont zo weinig verantwoordelijkheidszin voor het land als hij’, oordeelt een partijvoorzitter.

GLB hoopt het op een dag te schoppen tot premier van België. Daarvoor moet hij wel eerst Nederlands leren, maar dat kan geen struikelblok vormen voor een zelfverklaarde perfectionist. Om politiek in de hoogste categorie mee te spelen, zal de jonge voorzitter vooral moeten inzien dat er ook een schaduwkant zit aan het imago van onruststoker en enfant terrible dat hij tot dusver zorgvuldig heeft gecultiveerd.