Zweeds sprookje is voorbij: corona slaat hard toe
Het soepele Zweedse coronabeleid heeft veel van zijn beloften niet kunnen waarmaken. Tot verdriet van de lockdownsceptici.
Het gebeurt niet vaak dat het gezicht van een bebrilde, ascetisch ogende 64-jarige bureaucraat op een arm wordt getatoeëerd, maar wel in Zweden, waar chef-epidemioloog Anders Tegnell razend populair is. Tegnell is de architect van het soepele Zweedse coronabeleid. Terwijl de rest van Europa op slot ging, zaten in Stockholm terrassen vol, bleven de winkels open, gingen de kinderen naar school en mochten de Zweden gewoon gaan skiën in het noorden van hun land. Zo werd Zweden het favoriete land van de lockdownsceptici uit de hele wereld.
Maar het Zweedse sprookje is voorbij. In Zweden vielen veel meer doden dan in andere Scandinavische landen. En de schade kan verder oplopen, doordat de epidemie langzamer uitdooft dan elders. Volgens het European Centre for Disease Prevention and Control data was Zweden de afgelopen week het land waar de meeste doden per hoofd van de bevolking vielen.
Woensdagochtend zei Tegnell op de Zweedse radio dat zijn land strenger had moeten zijn. “We hadden het beter kunnen doen, dat is duidelijk”, zei hij. Met de kennis van nu zou Tegnell kiezen voor een middenweg tussen de soepele Zweedse koers en de strengere maatregelen in de rest van Europa. Maandag had de centrum-linkse regering van premier Löfven al een onderzoek naar het coronabeleid aangekondigd.
De Zweedse bevolking heeft de soepele koers altijd gesteund, maar de afgelopen weken namen de twijfels toe. Pijnlijk genoeg heropenden Denemarken en Noorwegen de grenzen voor elkaars burgers, maar niet voor Zweden, omdat de besmettingsgraad in het land te hoog wordt gevonden. Zweden, in veel opzichten het hartland van Scandinavië, is opeens een regionale paria.
Groepsimmuniteit
Het Zweedse coronabeleid heeft veel van zijn beloften niet kunnen waarmaken. In april suggereerde Tegnell nog dat zijn land groepsimmuniteit kon bereiken, waardoor het minder kwetsbaar zou zijn voor nieuwe uitbraken. Maar in de regio Stockholm, het zwaarst getroffen, bleek slechts 7,3 procent van de mensen antilichamen in zijn bloed te hebben, veel minder dan de 60 procent die nodig is voor groepsimmuniteit.
Bovendien hoopte Zweden zijn economie overeind te houden. Ook dat lijkt niet te lukken. Volgens de voorjaarsprognose van de Europese Commissie zal de Zweedse economie dit jaar krimpen met 6,1 procent. De Zweedse centrale bank is pessimistischer en houdt rekening met een krimp van 7 tot 10 procent. De werkloosheid zal naar verwachting oplopen van 6,8 naar 9 tot 10 procent.
Als exportland wordt Zweden getroffen door het stilvallen van de economie in de rest van Europa. Bovendien werd in Zweden geen lockdown ingesteld, maar was het er aanzienlijk minder druk op straat dan normaal. Ook gaven de Zweden minder geld uit. Zo werd bij H&M in Zweden slechts een beetje meer besteed dan bij H&M in het strengere Noorwegen. “Het is een mythe dat het normale leven in Zweden doorgaat”, zei minister van Buitenlandse Zaken Ann Linde. Net als elders nodigde de gezondheidscrisis allerminst uit tot vrolijk consumptiegedrag.
Als enige durfde Zweden een weg te kiezen die door Nederland en Groot-Brittannië op het laatste moment werd verlaten: het gecontroleerd laten voortwoeden van het virus, in de hoop groepsimmuniteit te bereiken. Maar de economische resultaten vallen tegen, mede doordat de Zweedse economie zo sterk verweven is met die van de rest van Europa. En toen chef-epidemioloog Anders Tegnell op de radio werd gevraagd of er te veel doden waren gevallen, antwoordde hij: “Ja, absoluut.”