‘ECB drukt nog eens 500 miljard euro bij’

Dat het bestuur van de Europese Centrale Bank donderdag tijdens de zeswekelijkse videovergadering de geldkraan wijder dan wagenwijd zal openzetten, staat vast. Carsten Brezski, econoom van ING, denkt dat de ECB haar opkoopprogramma zal uibreiding met 500 miljard euro. Dat is evenveel als het bruto binnenland product van Zweden of België.

Ook Pimco, het grootste obligatiefonds ter wereld, gaat uit van een extra uitbreiding van 500 miljard. Piet Rietman, econoom van ABN Amro, houdt zelfs rekening met een extra stimulering van 750 miljard.

Nu duidelijk is dat de economie pas op zijn vroegst eind volgend jaar – als zich tenminste geen nieuwe narigheid aandient – helemaal zal zijn hersteld van de coronacrisis, blijft een extra steun in de rug nodig.

Op 5 mei oordeelde de hoogste Duitse rechter in Karlsruhe nog dat het opkoopprogramma van de ECB ‘buitenproportioneel’ en zelfs ‘ongrondwettelijk’ zou zijn. Binnen drie maanden moet de ECB uitleg komen geven aan de Bondsdag en bondsregering in Berlijn.

Internationale rechters

Maar in Frankfurt, waar de ECB zetelt, wordt niet naar nationale rechters geluisterd. Daar geldt alleen de wetsuitleg van het Europese Hof in Luxemburg. En die heeft er geen moeite mee dat steeds meer geld wordt bijgedrukt, waarvoor schuld­papier wordt opgekocht die op de eigen balans wordt gestald. Dat doen immers alle rijke landen die niet onder vuur liggen van kredietbeoordelaars. In Japan zal volgend jaar of in 2022 al zoveel papier zijn gekocht dat de hele staatsschuld in handen is van de Centrale Bank van Japan en de sociale fondsen.

In Europa is het nog niet zover. Mocht er nog eens 500 miljard euro bijkomen dan zal het totale bedrag van de aankopen door de ECB uitkomen op 4 biljoen euro, 40 procent van alle staatsschuld van de eurolanden. Het kan met enige versoepeling van de regels nog een tijdje doorgaan, ­zeker omdat ook hypotheekobligaties en bedrijfsobligaties en misschien later ook aandelen en junkbonds mogen worden gekocht.

De miljarden die zo in de economie worden gepompt helpen ook de langetermijnrentes voor de eurozonelanden laag te houden – vooral voor de probleemlanden in het zuiden van Europa die al ‘onhoudbare schulden’ hebben. Zonder opkoopprogramma zal de eurozone doelwit worden van speculanten en vermoedelijk ineenstorten.

1,5 biljoen euro

Ook zonder de coronacrisis liep nog altijd een op een opkoopprogramma van 20 miljard euro per maand. Daar kwam eerst nog eens 120 miljard euro bij en later een speciaal crisisprogramma – Pandemic Emergency Purchase Program (PEPP) – bij van 750 miljard euro. Dat laatste programma wordt nu mogelijk verdubbeld tot 1,5 biljoen euro.

De financiële markten hebben dit al ingeprijsd. De obligatierendementen zijn verder gedaald en de aandelenkoersen zijn tot nieuwe hoogten gestegen. Ook de euro is bezig aan een opmars, zodat geen enkele indicator een beletsel zal zijn. “Belangrijk is wat de ECB zegt over de tijdelijkheid”, stelt François Rimeu, strateeg van vermogensbeheerder La Française AM. ‘Zal al het opgekochte papier tot de aflossingsdatum worden vastgehouden en daarna weer worden herbelegd of zal het teruggezet worden in de markt?’ 

In mei kocht de ECB elke dag 8,5 miljard euro aan obligaties op. Zonder verhoging van de PEPP stopt dat eind september. “Terwijl de ECB heeft toegezegd om ten minste tot het einde van het jaar door te gaan”, aldus econoom Gilles Moëc van AXA Group. Voor de verlenging tot december verwacht hij een “aanvulling met ten minste 350 tot 400 miljard”. “Dat bedrag is ook nodig om de tijd te overbruggen die de Europese Unie (EU) nodig heeft voor de lancering van haar herstelfonds.” Voor het oprichten van een dergelijk fonds is unanimiteit van alle EU-landen vereist en dat is met het verzet van de ‘zuinige vier’ nog ver weg.

De ECB kan niet afwachten. President Christine Lagarde van de ECB zei vorige week dat de economie van de eurozone dit jaar tussen de 8 en 12 procent zal krimpen. De uitspraak van het Bundesverfassungsgericht in Karlsruhe zal haar niet weerhouden de stimulering door te zetten. Het zal Lagarde alleen maar motiveren om te laten zien dat de ECB volledig onafhankelijk is.