HET DEBAT. Moeten standbeelden van Leopold II en andere bedenkelijke historische figuren verdwijnen uit het straatbeeld?

De petitie die dinsdag online werd geplaatst door de actiegroep “Reparons L’Histoire” werd intussen meer dan 47.000 keer ondertekend. De initiatiefnemers vinden het onbegrijpelijk dat koning Leopold II na zijn daden tegen het Congolese volk nog steeds geëerd wordt in de openbare ruimte. “Voor enkelen bekend als ‘koning-bouwheer’ en voor anderen als ‘koning-massamoordenaar’. Een held voor sommigen, maar ook een beul voor een groot volk. In de ruimte van 23 jaar heeft deze man meer dan 10 miljoen Congolezen laten doden zonder een stap in Congo te zetten”, schrijft de groep op de petitiepagina.

‘Reparons L’Histoire’ is van mening dat Brussel, met zijn bijna 200 nationaliteiten en als hoofdstad van België en Europa, deze standbeelden niet meer kan tentoon spreiden. Ze eisen dat alle koloniale standbeelden verwijderd worden voor 30 juni 2020, wanneer de 60^ste verjaardag van de Congolese onafhankelijkheid wordt gevierd. 

“Dekoloniseren van de publieke ruimte betekent voor mij niet de koloniale figuren uit het straatbeeld bannen, maar wel een einde stellen aan de dominantie van de witte mannelijke beelden en de eenzijdige verhalen die al decennialang die beelden begeleiden”, schrijft politicologe Nadia Nsayi in haar boek ‘Dochter van de dekolonisatie’. 

“Ik ben er geen voorstander van om alle beelden van Leopold II en andere koloniale figuren weg te halen uit het straatbeeld, want op die manier wordt de herinnering aan de kolonisatie uitgeveegd”, legt Nsayi uit. “We moeten juist vaker geconfronteerd worden met dat verleden, ook al is het pijnlijk. De aanwezigheid van die pijnlijke en gruwelijke geschiedenis in onze publieke ruimte moet een aanleiding zijn om erover in gesprek te gaan. Daarom zouden al deze koloniale beelden begeleid moeten worden door een kritische tekst die duiding geeft bij de geschiedenis achter het beeld. Stad- of gemeentebesturen moeten er echter voor waken dat die tekst niet eenzijdig wordt opgesteld, maar wel in overleg met actiegroepen en buurtbewoners.”

“Naast de nood aan duiding bij de vele koloniale standbeelden en straatnamen in ons land, is het tijd om af te stappen van de dominantie van witte dode mannen in ons straatbeeld. Er moet een publiek eerbetoon komen aan zwarte mensen die deel hebben uitgemaakt van onze gezamenlijke geschiedenis met Afrika, door bijvoorbeeld straten of pleinen naar hen te vernoemen.” 

Volgens historicus Zana Etambala is het aan de steden en gemeenten zelf om te beslissen wat er met de beelden op hun grondgebied moet gebeuren. Dat zegt hij in een interview met De Morgen: “Ik denk dat als je er een plaat met uitleg aan timmert, er weinig mensen dat gaan lezen. Ofwel doe je het beeld weg, ofwel laat je het staan. Ik kan niet gaan bepalen wat de gemeenten ermee moeten doen. Maar als je het beeld weghaalt, heb je wel de kans om precies uit te leggen waarom je die keuze maakt. Je kan dan het historisch bewustzijn aanscherpen.”

Volgens Etambala doet een plaatselijk bestuur er goed aan om over de kwestie in dialoog te gaan met actiegroepen en buurtbewoners, al is hij het niet eens met actievoerders die beelden bekladden: “Ik vind niet dat je zomaar monumenten moet gaan bekladden. Ook niet voor Leopold II. Je moet met argumenten komen.”

Het standbeeld van de Drie Gapers langs de zeedijk in Oostende, met het ruiterbeeld van koning Leopold II in het midden, werd deze week al twee keer besmeurd met verf. Een aantal jaar geleden hakten actievoerders een hand van een van de Congolezen in het beeld af uit protest. Toch is Oostends burgemeester Bart Tommelein niet van plan het beeld te verwijderen. Op zijn Facebookpagina liet de burgemeester weten dat de stad “de strijd tegen racisme concreet vorm wil geven”. 

“Standbeelden vervangen of verwijderen, zal niet gebeuren. Met het wegnemen van een historisch standbeeld neemt men het racisme in onze maatschappij niet weg. Het is beter om daar duidelijk over te informeren. Dit is een opportuniteit om die confrontatie op een open en transparante manier aan te gaan”, klinkt het. “We willen op een open en transparante manier het debat voeren en sensibiliseren rond de kolonisatie, maar dit vandalisme en vernielingen keuren we af. We betreuren dit ten zeerste en roepen op tot dialoog.”  

Ook in Gent werd de buste van Leopold II in het Koning Albertpark deze week beklad met rode verf. Gents gemeenteraadslid voor PVDA Tom De Meester vindt het dan ook hoog tijd om het beeld te verwijderen: “De Black Lives Matter-beweging toont eens te meer dat er anno 2020 geen plaats meer is voor koloniale verheerlijking in het straatbeeld”, zegt De Meester. 

“Leopold II was een massamoordenaar. Vervang dat beeld door een anti-koloniaal kunstwerk dat de aandacht vestigt op de misdaden van Leopold II, al dan niet in confrontatie met het huidige beeld. Organiseer daarvoor een ontwerpwedstrijd. Want welk signaal geven we als stad als we standbeelden van Leopold II laten staan? Een bordje met excuses volstaat niet. Een parkeerboete kun je betreuren, een standbeeld voor een massamoordenaar moet je gewoon slopen. We moeten de koloniale misdaden niet verzwijgen, maar wel bestrijden met een nieuw verhaal van hoop, gelijkheid en solidariteit”.

En nu is het aan jou. Wat is jouw mening? Laat het weten in de comments onder dit artikel. We bundelen de boeiendste reacties vanavond in een nieuw stuk.

Lees ook:

Leopold II bleek naast koning, massamoordenaar ook nog pedofiel te zijn: hoe hard hij ook onder vuur lag, hij kwam er een leven lang mee weg (+)