Poetin wil voor altijd president blijven, en geen virus houdt hem tegen
Poetin wil dat alles weer snel normaal wordt, en als hij dat wil dan moet dat gebeuren. Moskou is nog in lockdown en het virus nog lang niet uitgewoed, maar op het Rode Plein moet en zal een boekenfestival worden gehouden, en straks ook de grote militaire parade. Allemaal voor Poetin, die president wil blijven tot zijn dood.
Het is natuurlijk moeilijk uit te leggen, een driedaags boekenfestival op het Rode Plein terwijl de bevolking het huis niet uit mag. Dus maakt organisator Vladimir Grigorjev maar een grapje als hem naar een verklaring gevraagd wordt. “Ik denk dat het heel gezond is om met z’n allen over boeken te praten in de frisse lucht”, zegt hij. “Al ben ik geen arts.” En snel loopt hij door.
Zijn boekenfestival is geen grapje. Op het plein staan veertien witte festivaltenten met een paar honderd kraampjes voor boekverkopers. Er zijn paviljoens voor optredens van schrijvers, en er is een hoofdpodium met een tribune voor publiek.
Wandelmomenten
Het is een opmerkelijk gezicht voor een stad die nog in strenge lockdown is. Evenementen zijn verboden in Moskou. Inwoners mogen alleen naar buiten voor een ommetje bij hun huis en alleen volgens een officiële wandelkalender: een schema dat de bevolking in zes groepen verdeelt met elk eigen toegestane wandelmomenten. Wie zich niet aan de regels houdt, kan een boete krijgen van 30.000 roebel (390 euro).
En toch is het driedaagse boekenfestival uit te leggen. Het is geen toeval dat het plaatsvindt op het Rode Plein, het belangrijkste plein van Rusland, pal naast het werkpaleis van president Poetin. Die wil zo snel mogelijk terug naar normaal om zijn grootste project van dit jaar te voltooien: het herschrijven van de Grondwet, om zijn termijnlimiet op te heffen, waardoor hij president kan blijven tot het einde van zijn leven.
Begin dit jaar kondigde Poetin plots aan dat het tijd was om de Grondwet drastisch te veranderen. Binnen een paar weken was de grootste grondwetsherziening uit de moderne Russische geschiedenis in kannen en kruiken. Alleen het door Poetin beloofde referendum over de wijzigingen moest nog plaatsvinden, en toen brak de coronacrisis uit. Poetin blies de stemming van 22 april noodgedwongen af en kondigde vorige week de nieuwe datum aan: 1 juli, ook al is de coronacrisis in Rusland verre van over.
Iedere dag komen er negenduizend geregistreerde coronagevallen bij. Rusland heeft bijna een half miljoen gevallen, alleen de VS en Brazilië tellen er meer. In sommige provincies is het zorgstelsel bezweken.
Opstand
Vanwaar Poetins haast? Sinds het begin van de crisis zijn Poetins populariteitscijfers gedaald tot het laagste niveau in de afgelopen 20 jaar. De crisis legt de mankementen van het gezondheidsstelsel bloot. Ondernemers voelen zich in de kou gezet, nu overheidssteun vooral naar staatsbedrijven gaat. En zorgverleners, die net als andere ambtenaren deel uitmaken van Poetins traditionele aanhang, zijn in opstand gekomen nu Poetins beloofde bonussen voor artsen en verpleegkundigen niet, of slechts deels, worden uitgekeerd.
Het aantal Russen dat voor de grondwetswijzigingen zegt te gaan stemmen, neemt af. Ongeveer de helft zegt nog voor te zijn. Voor Poetin is het zaak om het referendum zo snel mogelijk af te werken, voordat een meerderheid zich tegen de grondwetswijzigingen keert.
Met het boekenfestival, het eerste grote evenement in Rusland sinds de crisis, geeft het Kremlin het teken dat het virus onder controle is en er gestemd kan worden. Kritiek op het festival vanuit het Moskouse gemeentebestuur wordt genegeerd. Het Rode Plein mag midden in Moskou liggen, maar valt onder federale bevoegdheden. Dus zette het Kremlin door.
Bang
Boekverkopers Daniil en Aleksandr durfden het aan, de een uitgerust met een mondkapje, de ander met een gasmasker. Ze staan in het kraampje van Roesski Mir, een uitgeverij van patriottische boeken. “Natuurlijk ben ik bang om hier het virus op te lopen”, zegt Daniil. “Maar het is belangrijk dat mensen in isolatie over het vaderland kunnen lezen.”
Druk is het niet. De helft van de uitgenodigde uitgeverijen heeft bedankt. “Ik wil het leven van mij en mijn collega’s niet riskeren”, zei Alla Steinmann, directeur van uitgeverij Phantom-Press, tegen nieuwssite Meduza. “Eerst twee maanden thuis zitten tijdens een lockdown, die trouwens nog niet is afgelopen, en dan meteen drie dagen gaan werken op een festival met een hoog besmettingsrisico? Wat mij betreft is het een farce.”
Leesgek
Ook het publiek laat het afweten op de geboortedag van Aleksandr Poesjkin, de dichter die gezien wordt als de grondlegger van de Russische literatuur. Enkele honderden mensen struinen zaterdagmiddag met mondkapjes en handschoenen langs de boekenkraampjes. Niet veel voor een stad met een bevolking van 13 miljoen mensen die bekendstaan als leesgek.
“Zo weinig mensen”, zucht de verkoper van uitgeverij Literatoernaja Rossija met een plastic helm op. “Maar ik snap de wegblijvers wel, ik voel me hier ook niet veilig.”
Achter haar wordt het volgende massa-evenement al voorbereid. Langs de Kremlinmuur en boven Lenins mausoleum bouwen werklieden tribunes voor de militaire parade ter ere van de overwinning op nazi-Duitsland. Poetin heeft de parade een week voor het referendum gepland. Het idee is duidelijk: eerst een patriottisch volksfeest waarbij Poetin de Russische militaire macht tentoonstelt, en dan met z’n allen naar de stembus voor de president.