Eerste signalen van permanente schade aan Belgische economie duiken op
De coronacrisis hakt er stevig in. De Nationale Bank van België rekent op bijna 190.000 extra werklozen. Het nakende faillissement van afhandelaar Swissport op de luchthaven van Zaventem is slechts een voorbode.
Gouverneur Pierre Wunsch van de Nationale Bank van België (NBB) windt er geen doekjes om. The Great Lockdown veegt zo maar even 50 miljard euro aan welvaart weg in ons land. De gevolgen zijn niet min, ook al waarschuwt Wunsch dat elke voorspelling eigenlijk kampt met een grote onbekende. “We begeven ons op glad ijs, want onze modellen zijn niet berekend op een dergelijke economische schok.”
Het snelle ingrijpen van de overheden met tal van steunmaatregelen, zoals de premies voor bedrijven die moesten sluiten, zorgde voor een gedeeltelijke absorptie van die schok. Ook de tijdelijke werkloosheid en energiepremie zorgde ervoor dat de gezinnen relatief beschermd bleven en hun koopkracht niet zwaar geraakt werd. Maar dat is onvoldoende. De economie zou dit jaar met 9 procent krimpen als gevolg van de beperkende maatregelen die werden opgelegd om de verspreiding van de Covid-19-pandemie tegen te gaan. Voor volgend jaar zou – in een ideaal scenario – een groei met 6,4 procent en in 2022 met 2,3 procent mogelijk moeten zijn. Dat betekent wel dat we eind 2022 nog ongeveer 4 procent onder het niveau blijven steken waarvan vóór de crisis werd uitgegaan.
Zwak herstel
De contouren tekenen zich af van een Belgische economie die zich niet volledig weet te herstellen en permanente schade oploopt. De lockdown zorgde in het eerste kwartaal van dit jaar voor een omzetverlies van ruim 30 procent. Nu de bedrijven, handelszaken en sinds maandag ook de horeca weer open zijn, zou dat omzetverlies moeten worden omgebogen. Alleen, zo zegt Wunsch, blijkt dat nauwelijks uit de cijfers. Het omzetverlies is met ruim 25 procent nog hoog.
De reden van dat zwakke herstel is het uitblijven van de vraag. Anders gesteld: hoewel de koopkracht van de gezinnen in 2020 niet daalt, lijkt de consumptiemotor niet aan te slaan. “Wellicht vrezen mensen voor een besmetting, of vinden ze winkelen in de huidige omstandigheden niet aangenaam”, zegt Wunsch. “Ook de vrees voor hun job maakt dat ze meer sparen.”
Het geeft te denken over welke vorm een relanceplan moet aannemen. “De maatregelen zullen tijdelijk en zeer gericht moeten zijn”, waarschuwt Wunsch. Gericht op de zwakkeren in de samenleving en zij die geraakt worden door deze crisis. En tijdelijk, om de simpele reden dat ons land het zich niet kan veroorloven. De overheidsfinanciën, die al zwaar in het rood stonden voor de crisis, krijgen een zware klap: het begrotingstekort zwelt aan tot meer dan 10 procent van het bbp in 2020.
Ook op de arbeidsmarkt zal corona fors toeslaan, waarschuwt de Nationale Bank. Op korte termijn wordt de weerslag opgevangen door tijdelijke werkloosheid. Niettemin verwacht Wunsch vanaf het tweede kwartaal van dit jaar dat heel wat arbeidsplaatsen verloren gaan. Daarbij zou het zwaartepunt, met bijna 190.000 extra werklozen, zich concentreren in de laatste drie kwartalen van 2020.
Luchtvaartsector vecht om te overleven
Een voorproefje van wat ons te wachten staat, werd maandag nog maar eens duidelijk. Swissport, actief op Brussels Airport, vraagt het faillissement aan voor zijn grondafhandelingsdiensten en schoonmaakactiviteiten. Het gaat om 1.469 jobs. Het bedrijf verwijst naar “de wereldwijde instorting van de markt, als gevolg van de coronapandemie”. Swissport heeft Brussels Airlines als voornaamste klant, maar ook die maatschappij vecht om te overleven. Bij de luchtvaartmaatschappij staan zelf ook 1.000 van de circa 4.000 banen op de helling. Het sociaal overleg zit daar in het slop en de directie vraagt intussen de steun van een bemiddelaar.
Bij Swissport moet het sociaal overleg nog beginnen, maar daarvoor is het wachten op een uitspraak van de rechtbank die voor dinsdag verwacht wordt. Een curator zal dan de leiding overnemen. Swissport heeft “waar het kon” overheidssteun gevraagd, maar “dat heeft niet tot het verhoopte resultaat geleid”, zegt hr-directrice Inge Simons. “We konden de duur van de crisis helaas niet overbruggen. Het is geen geheim dat Swissport het al een tijdje moeilijk had.”
Het bedrijf is in handen van de noodlijdende Chinese groep HNA, dat al jaren vruchteloos op zoek is naar een koper voor Swissport. De afhandelaar maakte vorig jaar 7,1 miljoen euro verlies.
De vakbonden reageren woedend op het feit dat Swissport zonder voorafgaandelijk sociaal overleg heeft beslist om het faillissement aan te vragen. Vakbondssecretaris Hans Elsen (ACV Puls) wijst ook met een vinger naar luchthavenuitbater Brussels Airport Company (BAC) en de wijze waarop de federale overheid omgaat met de financiële problemen van de sector. “We hebben er met de vakbonden zowel in maart als in april in een open brief op gewezen dat er op Brussels Airport veel meer jobs bedreigd zijn dan die van Brussels Airlines.”
De hele luchtvaartsector staat onder enorme druk, en zonder steunmaatregelen dreigen verschillende bedrijven op en rond de luchthaven de crisis niet te overleven. Ook de groep Lagardère Travel Retail, die in ons land een dertigtal winkels uitbaat waarvan 25 taxfreeshops op Brussels Airport, kondigde aan dat het 180 van de 550 jobs schrapt.