Martin Luther King III, zoon van: ‘Misschien moet de zwarte gemeenschap haar koopkracht uit de economie terugtrekken’

“Waarom kan een politieagent zo onmenselijk zijn, iemand die zwoer te dienen en te beschermen? Waarom greep niemand van zijn drie collega’s in toen de man om hulp smeekte? Het is buitengewoon tragisch.” Martin Luther King III (62) laat een betekenisvolle pauze vallen en vervolgt dan: “De positieve kant is dat mensen nu wereldwijd bijeenkomen om zich tegen dit onrecht te verzetten.” We spreken de oudste zoon van Amerika’s beroemdste burgerrechtenactivist via Zoom in zijn thuisstad Atlanta, daags nadat hij in Minneapolis aanwezig was bij de eerste herdenkingsdienst voor George Floyd.

Wat zult u onthouden van de herdenking die u met zijn familie bijwoonde?

Martin Luther King III: “Het meest impactvolle moment van de plechtigheid was dat we met alle aanwezigen, onder wie ikzelf, mijn vrouw Andrea en dochter Yolanda, acht minuten en veertig seconden in stilte rechtstonden. Zo benadrukten we dat een politieagent al die tijd met zijn knie op zijn nek stond. Acht minuten, véértig seconden.”

Uw vader mobiliseerde een halve eeuw geleden al de VS tegen de segregatie. Welke gelijkenissen ziet u?

“De ironie is inderdaad dat mijn vader 52 jaar geleden al demonstreerde met borden die zegden: ‘ik ben een mens’ en ‘behandel ons met waardigheid en respect’. Vandaag moeten we zeggen: ‘black lives matter’. In de laatste negentig dagen zijn er drie zwarte Amerikanen direct gedood, drie onschuldigen. Er was de jogger Ahmaud Arbery, die gedood werd door een groepje met een ex-agent. Er was een ongewapende zwarte vrouw in Louisville, Kentucky, die in bed lag met haar vriend en doodgeschoten werd tijdens een politie-inval. Toen werd George Floyd voor het oog van de camera gedood. Zijn dood werd een uitbarsting van massawoede en van ontgoocheling. De beelden brachten emoties die al lang leefden samen.”

Welke verschillen ziet u met de jaren 60?

“Het grote verschil met de tijd van mijn vader is dat de witte mensen die ons steunden toen een minderheid waren. Tijdens zijn mars naar Washington in 1963 waren misschien drie op de tien mensen wit. Vandaag zijn er witte Amerikanen die in tientallen steden marsen tegen racisme en politiegeweld leiden. Dat is een totaal verschillende dynamiek. Ook heeft de wereldgemeenschap nooit zo eensgezind gedemonstreerd om wat er in de VS gebeurt. De mensheid staat overal op, zowel in Europa, Zuid-Afrika als Australië. Zo hoort het. Mijn vader zei ons vroeger al: onrechtvaardigheid om het even waar bedreigt rechtvaardigheid waar dan ook. Dat geldt nog steeds.”

Uw vader waarschuwde dat de zwarte gemeenschap doelwit was van drie kwaden: armoede, racisme en militarisme. Zijn zij nog altijd aanwezig?

“Ze dragen alle drie bij, al is het militarisme van toen nu het geweld tegen de zwarte gemeenschap. Racisme is dé grote factor. Zwarte mensen lopen een veel grotere kans om staande te worden gehouden door de politie op basis van etnische profilering. We maken 13 procent deel uit van de bevolking en toch is de ruime meerderheid van de gevangenisbevolking zwart. We zijn een doelwit. Er is een systeemverandering nodig want de mensen gaan dit niet langer tolereren. Mijn hoop is dat we een ander leiderschap gaan verkiezen, op alle niveaus.”

De polarisering groeide door de reactie van president Trump. Hoe beoordeelt u hem?

“Ik ben zeer teleurgesteld. Toen hij aan het begin van de rellen zei: ‘when the looting starts, the shooting starts’ gaf hij eigenlijk aan dat plunderaars doodgeschoten mochten worden. Daarmee wakkerde hij het vuur aan. Hij had de natie bij elkaar kunnen brengen. Hij deed het niet, dreigde met het leger en liet enkele dagen later vreedzame betogers met traangas verjagen voor het Witte Huis. Het is alsof deze president toondoof is voor de emoties van pijn, angst en frustratie bij de bevolking. Geweld kan nooit een antwoord zijn, zoals duisternis geen duisternis verdrijft, zei mijn vader. Enkel het licht kan dat. De president begrijpt dat niet.”

‘Rellen zijn de stem van de stemlozen’, zei uw vader ook. Hoe voorkomen we dat rellen een excuus worden voor repressie?

“Ik hoop dat we geen rellen meer zien. Het is ook belangrijk te vermelden dat zelfs gedurende de rellen het grootste deel van demonstraties voor rechtvaardigheid vreedzaam was. Het beste bewijs is dat in veel steden de lokale politie uit respect voor George Floyd knielde en sheriffs meestapten met de betogers.”

Wat is voor u de grootste prioriteit om de spanningen te ontzenuwen?

“De eerste prioriteit is al begonnen: de arrestatie en vervolging van de vier agenten die schuld dragen voor Georges dood. Er is ook een systeemverandering nodig bij de politie. We hebben wetten nodig tegen wurggrepen als arrestatietactiek en er is nood aan meer civiele controle over politiekorpsen. In een land dat zo rijk is als de VS is er geen excuus om zulke hoge armoedecijfers te hebben in de zwarte gemeenschap, want de reële armoede is nog groter dan in de statistieken. We moeten nu een écht debat hebben over de bestaande rassenverschillen in de VS. We moeten ras als onderscheid achter ons laten.”

Wat moet er gebeuren als er nu weeral niets verandert?

“Als er niets gebeurt moet de zwarte gemeenschap, die nu een biljoen dollar in de brede Amerikaanse economie uitgeeft, misschien beslissen om deze koopkracht in te trekken en dat geld in zichzelf investeren. Dat wordt in veel kringen besproken. Daarom bepleit ik ook dat grote Amerikaanse ondernemingen zich in het debat gaan mengen. Ze krijgen meestal wat ze willen. Als het zakenleven zich inzet voor een eerlijker politiebeleid en zegt ‘dit is genoeg’ zou er nu niet gebeuren wat er gebeurt.”

Uw vader was het gezicht van de burgerrechtenprotesten. BlackLivesMatter is vooral een hashtag. Is er nood aan leiders en zou u dat zelf willen zijn?

“Om onrechtvaardigheid aan te kaarten zouden er geen aparte woordvoerders nodig moeten zijn. We hebben geen messias nodig, iederéén moet zijn stem verheffen tegen racisme en geweld.”

Uw vader sprak ooit de beroemde I Have a Dream-rede uit. Wat is uw droom?

“Ik hoop en bid dat mijn 12-jarige dochter Yolanda in een betere wereld zal opgroeien. De ironie is dat zij al een activiste moet zijn. Ze sprak op de March for Our Lives tegen wapengeweld in 2018. Zij zei: genoeg is genoeg, we moeten het wapengeweld beëindigen. De droom van mij en mijn vrouw is dat we een klimaat voor haar creëren zonder onrecht. Mijn moeder zei altijd dat elke generatie moet vechten voor haar vrijheid. Vechten hoeft niet om gewelddadige confrontatie te gaan. Je kunt vandaag ook digitaal ijveren voor gelijkheid, zelfs via TikTok. Ik wil eindigen met een citaat van mijn vrouw Andrea: ‘We moeten bidden voor verandering, we moeten werken voor verandering. We moeten de verandering zijn’. En zegt ze ook: ‘Als liefde nog niet heeft gewonnen, is de strijd nog niet over.’”