Onrust bij centrum voor gelijke kansen: krijgt Vlaams Belang inspraak?

Na de laatste verkiezingen bleek dat de zitjes in de raad van bestuur van gelijkekansencentrum Unia zouden veranderen. Voor de Vlaamse kamer van die raad gaat het om vier zetels, waarbij Open Vld er een verliest, CD&V een zetel houdt, N-VA twee zetels houdt, en voor het eerst zou ook Vlaams Belang in de raad zetelen. Op 24 juni vorig jaar werd de beslissing uitgesteld. Het Vlaams Parlement wilde eerst de procedure herbekijken. Tot nu toe verdeelde het de benoemingen via het systeem D’Hondt, volgens de grootte van de fracties in het parlement. 

Onlangs stuurde de directie van Unia een brief aan Vlaams Parlementsvoorzitter Liesbeth Homans (N-VA) om voortaan anders te werken, namelijk via een publieke oproep. Dat zou zo staan in de internationale voorschriften die de normen bepalen waaraan de gelijkheidsorganen en mensenrechteninstellingen zich moeten houden voor hun onafhankelijkheid en doeltreffendheid. “Het lijkt ons ook praktisch en aangewezen om een hoorzitting te organiseren voorafgaand aan de benoeming”, zo schrijven directeurs Els Keytsman en Patrick Charlier in hun brief. Het Waals Parlement maakt al gebruik van zo’n open oproep, die is gepubliceerd op de website van Unia. Ook de federale Kamer werkt met een open oproep voor Unia.

Toch heeft Vlaams Parlementslid voor Vlaams Belang Chris Janssens het over “een doorzichtig manoeuvre”. “Iedereen moet zich schikken naar de uitslag van de verkiezingen. De procedure D’Hondt is de meest democratische manier om dat in te vullen.”

Vlaams Belang maakte er in het verleden geen geheim van dat de partij Unia wil afschaffen. “Maar voor het zo ver is, kunnen we ze maar beter van dichtbij opvolgen”, zegt Janssens. Vlaams Belang wil nog niet kwijt naar wie de politieke benoeming zou gaan. “Er zijn genoeg kandidaten.”

Hete aardappel

Woensdagavond moest het bureau van het Vlaams Parlement samenkomen om de knoop door te hakken over de procedure, maar verschillende partijen lieten verstaan dat ze de beslissing weer wilden verdagen. Parlementsvoorzitter Liesbeth Homans zou vorige week tijdens een informatieve ronde nochtans al hebben laten verstaan dat het moeilijk is af te wijken van de procedure omdat de samenstelling plots minder aangenaam is. “Het is cynisch dat we pas nadenken over politieke benoemingen als het ons slecht uit komt”, verzucht zelfs iemand op linkerzijde. 

Vooral CD&V en Open Vld hebben de sleutel in handen. De liberalen vroegen om de zaak nog niet nu al te beslissen. “We hebben nog niet lang zicht op alle documentatie en dat moeten we dus even bekijken.” Uiteindelijk is woensdagavond de beslissing uitgesteld, omdat de plenaire vergadering van het Vlaams Parlement was uitgelopen. 

Er is ook nog tijd, de nieuwe raad van bestuur moet pas aantreden in 2021. Toch is de vraag hoelang de parlementsleden deze hete aardappel nog voor zich uit willen schuiven. Het is mogelijk dat dit moment voor de liberalen lastig ligt. Sinds de dood van George Floyd is racisme in het middelpunt van de aandacht en met Vlaams minister van Samenleven Bart Somers en Vlaams Parlementslid Sihame El Kaouakibi heeft de Open Vld twee sterkhouders op dat thema in huis. Dan is het misschien niet het moment om Vlaams Belang aan een zitje bij Unia te helpen. Daarop speelt ook Unia-directrice Els Keytsman in. “Gaat dit het antwoord zijn van het Vlaams Parlement op de strijd tegen racisme: een extreemrechtse partij een zitje geven in een mensenrechteninstelling?”, vraagt Keytsman zich luidop af. 

Compromis à la flamande

Binnen Unia kijken ze met grote ogen naar de mogelijke benoeming door Vlaams Belang. De voorloper van Unia, het Centrum voor Gelijke Kansen, trok destijds naar de rechter tegen het Vlaams Blok, de voorloper van het Vlaams Belang. Regelmatig lopen er bij Unia bovendien dossiers tegen personen of organisaties die betrokken zijn bij het Vlaams Belang. Zo won de organisatie recent een zaak tegen een lid van Voorpost die racistische commentaren op Facebook had geplaatst. Unia is ook partij in het onderzoek naar Schild & Vrienden en Kamerlid Dries Van Langenhove. 

De Raad van Bestuur beslist onder meer of Unia voor een dossier naar de rechter stapt. Haatmisdrijven zoals die waar Van Langenhove onder zou vallen, zijn echter federale materie, waardoor de beslissing niet bij de Vlaamse kamer van de raad ligt. De persoon die Vlaams Belang zou aanduiden, zou echter wel deelnemen aan de discussie over dergelijke zaken en beslissen over Vlaamse materies, zoals discriminatie op de woonmarkt of in het onderwijs. Voor Keytsman gaat het echter ook om de onafhankelijkheid van haar instituut. “Het systeem D’Hondt is een systeem dat het Vlaams Parlement zichzelf oplegt en dat soort benoemingen is toch wel echt oude politieke cultuur.”

Er is overigens een ander systeem mogelijk, waarbij het systeem D’Hondt toch overeind blijft, maar Vlaams Belang ook minder gewicht krijgt. De vier zitjes in de Vlaamse kamer van de raad van bestuur kunnen uitbreiden, tot maximaal 15. Alle partijen krijgen dan, volgens de verhoudingen, meer benoemingen, ook de oppositie. Een compromis à la flamande, zeg maar.