2020 Marc Gorremans(BE)

Moet koning zich excuseren voor Leopold II? "Ja, want staatshoofd", "Nee, niet verantwoordelijk voor betovergrootoom"

Koning Filip moet zich niet persoonlijk excuseren voor de wandaden van koning Leopold II in Congo. Dat zegt koningshuiskenner en emeritus hoogleraar geschiedenis Mark Van den Wijngaert in "De ochtend" op Radio 1. Historicus Marc Reynebeau is het daar niet mee eens. De discussie rond excuses laait weer op na de uitspraken van CD&V-voorzitter Joachim Coens in "De afspraak" gisteravond. 

Coens zei gisteren in "De afspraak" dat koning Filip "de meest aangewezen persoon is om iets te zeggen" over wat koning Leopold II heeft aangericht in Congo. Door zijn toedoen kwamen miljoenen Congolezen om het leven.  

"Kinderen zijn niet verantwoordelijk voor de fouten van hun ouders, laat staan van hun betovergrootoom", reageert koningshuiskenner Mark Van den Wijngaert. "De band ligt wel heel ver in het verleden om dat te verwachten. Dat is een beetje overdreven."

Van den Wijngaert schuift de bal in het politieke kamp. "Als er excuses moeten komen voor ons koloniale verleden, dan moeten die komen van de Belgische regering. Het zou rechtvaardig zijn dat dat gebeurt, maar men moet zich er niet vlug vlug van af maken. Hier moet de regering rustig over kunnen nadenken."

Dat mensen nu hier standbeelden van Leopold II bekladden en omverwerpen, is een reactie op antiracismebetogingen in de Verenigde Staten, na de dood van een zwarte man door de verstikkende greep van een politieman.

Alleen beelden omverwerpen, is een povere manier om met het verleden af te rekenen

"De verontwaardiging is nu zo sterk dat symbolen moeten sneuvelen", zegt Van de Wijngaert daarover. "Mensen vallen letterlijk en figuurlijk van hun voetstuk en dat is deels verantwoord, maar dat volstaat niet. Een standbeeld van Leopold II omverwerpen, schrapt hem niet uit de geschiedenis."

"Nu moeten we vooral uitleggen wat hij gedaan heeft en dan kan de regering een standpunt innemen over kolonisatie en racisme. Alleen beelden omverwerpen, is een povere manier om met het verleden af te rekenen."

Beluister hier het gesprek met Mark Van den Wijngaert in "De ochtend" (en lees verder onder de audio):

"Hij is het staatshoofd"

Historicus en journalist Marc Reynebeau (geboren in Congo) vindt wél dat koning Filip zich moet excuseren. Niet omdat Leopold II zijn betovergrootoom is, maar wel omdat Filip het officiële staatshoofd is van België.

(Lees verder onder de foto)

Journalist en historicus Marc Reynebeau

"Dat de koning dat zou doen, zou redelijk, aanvaardbaar en nuttig zijn", zegt Reynebeau. "Het zou een daad van intellectuele openheid zijn. Eerlijk zijn over wat daar is gebeurd en niet langer volhouden dat het een missie was om die Congolezen te redden."

"Om te beginnen moet het natuurlijk een beslissing zijn van de Belgische regering, maar koning Filip kan daarbij de officiële vertolker zijn. Het kolonialisme was een officiële Belgische onderneming en het staatshoofd vertegenwoordigt die onderneming. Het is nodig om verder te kunnen gaan in welke relatie dan ook tussen België en Congo."

Reynebeau meent dat er een momentum is vandaag om tot excuses over te gaan. "Het is een oude discussie en het wordt tijd dat die wordt beslecht, anders blijven de protesten voortduren en gaan mensen een beetje eigengereid optreden, zoals het neerhalen van standbeelden." Reynebeau noemt zelfs 30 juni, de 60e verjaardag van de Congolese onafhankelijkheid, als een mogelijke datum voor excuses.

"Kinderen van de kolonie"
Eind 2018 liep op Canvas de zesdelige docureeks "Kinderen van de kolonie". Oud-kolonialen en kinderen van Congolezen getuigen er over verschillende aspecten van het leven in koloniaal en onafhankelijk Congo, en de erfenis van het Belgische koloniale verleden. Je kan de reeks herbekijken op VRTNU.

Meest gelezen