‘De eerste keer na corona’: redactrice Nele (29) gaat opnieuw naar het werk en dat maakt haar enorm angstig

Na drie maanden is het zover: volgende week ga ik voor het eerst opnieuw naar mijn fysieke werkplek. En hoewel ik al zolang reikhalzend uitkijk om collega’s terug te zien, blijft er een stemmetje in mijn hoofd zeggen: ‘Is dat wel een goed idee? En wil ik überhaupt wel terugkeren?’ 

Zowel mijn schoonvader, die al een tijdlang vecht tegen kanker, als mijn mama, die sinds een zware hersenbloeding in een verzorgingstehuis verblijft, behoren tot de patiënten met een hoog risicoprofiel voor Covid-19. Toen we enkele weken geleden de mogelijkheid kregen om een dag per week naar het werk te pendelen, was er dan ook geen haar op m’n hoofd dat eraan dacht hen in gevaar te brengen. Bij de mededeling die we vorige week kregen: ‘Jullie kunnen weer drie dagen per week naar het werk komen’, brak het angstzweet me uit. Ik piekerde me suf, met een engeltje en duiveltje op m’n schouders die voortdurend hun willetje wilden doorduwen. De ene stelde me gerust: ‘Nele, het is oké om terug te keren. De curve daalt, en als je je aan alle voorzorgsmaatregelen houdt, is er geen reden tot paniek.’ De andere maakte me daarentegen doodsbang: ‘De metro, tram én trein nemen om dan een bedrijf binnen te stappen waar normaal gezien duizend mensen aan de slag zijn? Dat is het risico gewoon opzoeken.’

Tegelijk voelde ik dat hoe meer tijd er voorbijging, hoe groter de drempel werd om terug te keren. Ondertussen ben ik zo gewoon geworden aan m’n leventje thuis, het niet moeten nemen van metro-tram-trein om anderhalf uur later op m’n werkplek in Antwerpen aan te komen en het 24/7 samenzitten met m’n partner, dat ik alsmaar angstiger werd om dat allemaal om te gooien. Want hoe zit het met mijn ochtendlijk ritueel van een Naluutje en sigaretje op het perron? Mag dat? Of niet? Hoelang moet ik rekenen om me klaar te maken? Wat moet ik allemaal meenemen? Maar toch vooral: neem ik geen te groot risico om mijn geliefden te besmetten? 

Volgens psycholoog Sam Neefs is het zeker niet abnormaal dat ik me angstig of gestrest voel om opnieuw naar het werk te keren. “Angst en stress zijn automatisch instinctieve reflexen. Zo gaan we, net zoals dieren, onbewust op onze hoede zijn of op een soort van overlevingsmodus overgaan zodra we in een potentieel gevaarlijke situatie terechtkomen. En de coronapandemie is uiteraard zo’n context. Vanuit je instinct ga je de situatie zoveel mogelijk proberen te vermijden, omdat al je aandacht gaat naar wat er fout kan lopen. Evolutionair gezien is dat erg goed. Als we alles alleen maar door een rooskleurige bril zien, en geen oog hebben voor gevaar, zouden we gewoonweg niet kunnen overleven. Bij deze situatie zijn we het na zoveel tijd ook gewoon geworden om het gevaar zoveel mogelijk te vermijden.”

Maar nu zitten we op een kantelmoment, vertelt Neefs. “We mogen stilletjes aan ons normale leven weer oppikken. Dat dat je angstig maakt, is niet zo vreemd. Vorige week mochten we bijvoorbeeld nog een heleboel dingen niet, nu plots wel. Je angstsysteem heeft bewijskracht nodig dat je niet meer op je hoede moet zijn. Met andere woorden: zolang je niet daadwerkelijk op je werk geweest bent en gezien hebt dat de situatie zo oké en niet gevaarlijk is, gaat je instinct het beschouwen als gevaarlijk. Zo zal je pas ervaren dat de kans op besmetting effectief kleiner is dan gedacht, als je toch naar het werk gaat en niet ziek wordt. Daarom zijn mensen die niet gestopt zijn met werken bijvoorbeeld vaak minder angstig dan mensen die noodgedwongen moesten thuisblijven. Bovendien is de lockdown voor velen zo’n ingrijpende gebeurtenis geweest dat het moeilijk is om die te vergeten of om je gedrag opnieuw aan te passen. Maar je angst en gedrag kunnen wel een probleem worden, als die niet in verhouding staan tot het werkelijke gevaar.”

Hoe raak je dan van die angst af om opnieuw naar het werk te keren? Dit zijn alvast Neefs’ beste tips.

Doe het gewoon. De beste manier om van je angst om naar het werk te gaan af te raken, is door ernaartoe te gaan. Pas door die nieuwe ervaring zal je beseffen dat je – afhankelijk van je situatie en gewapend met de juiste informatie van de virologen en overheid – een beredeneerd risico neemt. 

Laat je niet volledig meeslepen door je angst. Angst is een onbewust automatisch systeem dat ons helpt om met gevaarlijke situaties om te gaan door ervan te vluchten, ertegen te vechten of te bevriezen. Dat is een erg nuttig systeem. Zo is angst geen probleem op zich. Het is pas als je problemen ondervindt door je angst of vermijdingsgedrag dat je beter overweegt het over een andere boeg te gooien. Het is namelijk erg moeilijk om doordachte beslissingen te nemen als je geleefd wordt door je angst.

Durf daarom je angst in vraag te stellen. Dat is uiteraard geen makkelijke opdracht, omdat we te maken hebben met een onzichtbaar, gevaarlijk virus. Toch is het belangrijk om vertrouwen te hebben in de cijfers en de curve die daalt. Je moet je niet plots roekeloos gaan gedragen, maar het is wel belangrijk om na te denken waarvoor je nu precies bang bent en of die dreiging realistisch is. Ben je bang voor je eigen gezondheid? Voor die van anderen? Of dat de gezondheidszorg gaat imploderen? Dat laatste gevaar is bijvoorbeeld geweken. Maar ben je zelf risicopatiënt of iemand in je omgeving, dan is het gevaar al iets reëler.

Maak een kansberekening. Uiteraard moeten we blijven opletten voor het virus, maar op lange termijn kan het erg uitputtend zijn om je voortdurend te laten leiden door je angst. Zo ga je bijvoorbeeld geen doordachte keuzes meer maken. Daarom is het belangrijk om na te gaan: wat is de kans om besmet te raken op het werk? Wat is het ergste dat er kan gebeuren? En wat zijn daar de vaste maatregelen om dat te vermijden, maar toch een zekere levenskwaliteit en voldoende plezier te kunnen behouden? Het is belangrijk om daarbij stil te staan, zodat je die beter in verhouding kan zien.

Bereid je voor. Ben je toch nog gestrest? Dan kan het helpen om zoals bij een eerste schooldag de dag ervoor eerst alles eens te checken. Wat heb je nodig? Hoelang heb ik ’s morgens nodig? Hoe bescherm ik me het best? Maar ga er ook niet nodeloos lang over piekeren. Neem er een kwartiertje voor en schrijf alles op. Dat zal ervoor zorgen dat je met een geruster hart naar het werk vertrekt.

‘De eerste keer na corona’: redactrice Stéphanie (27) neemt opnieuw de trein en dat voelt een beetje vies