Somers wordt teruggefloten over praktijktesten

Vlaams minister van Samenleven, Gelijke Kansen en Binnenlands Bestuur Bart Somers (Open Vld) liet vrijdag verstaan lokale besturen te willen aanmoedigen om “academische en sensibiliserende praktijktesten” uit te voeren. Hij wilde ook nagaan of er praktijktesten bij de Vlaamse overheid zelf konden ingevoerd worden. Met die communicatie, en vooral met het gebruik van het woord ‘praktijktesten’, ging Somers in tegen de lijn van N-VA. “Dit was tegen de afspraken”, was te horen bij N-VA. Minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA) had het gebruik van praktijktesten eerder deze week resoluut afgewezen. Hij ging wél akkoord met de inhoud van de resolutie. Maar hoe Open Vld het uitlegde als praktijktesten, niet.

De Vlaamse regering hield vanmiddag urenlang crisisberaad over het dossier. Het resultaat: Somers werd teruggefloten, maar de crisis is bezworen met een akkoord. Praktijktests komen er vooralsnog niet, wel een onafhankelijk “academisch monitoringssysteem”, zo staat in een gezamenlijk persbericht van de top van de Vlaamse regering.

Het systeem moet “de aard en het volume” van de discriminatie in kaart brengen en zal vervolgens gebruikt worden “om sensibiliserend te werken en waar nodig acties uit te werken die daadwerkelijk het verschil maken op het terrein”. Bedoeling is om dat monitoringssysteem ook voor de Vlaamse overheid zelf uit te werken. De methode zal ook aangeboden worden aan de lokale besturen. 

De regering wil dat het systeem “binnen een redelijk tijdsbestek” klaar is. 

“Dit moet sensibiliserend en motiverend werken, en dus niet sanctionerend”, zo liet Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) optekenen in een persmoment van nog geen tien minuten na het akkoord. “We zullen effectief ook monitoren of er stappen vooruit gezet worden.” 

‘Stappen vooruit’, zo ziet Somers naar eigen zeggen zelf ook dit akkoord. “We vragen nu zonder voorafnames aan de wetenschappelijke wereld; ‘geef ons een goed monitoringssysteem’ en zij zullen voor ons een voorstel uitwerken. En daar gaan we dan heel nauwgezet naar kijken en gaan we gebruiken voor onszelf en voor de lokale besturen.” Geen praktijktesten met mystery shoppers, mystery calls, enzovoort dus? “We zullen horen wat de academici zeggen, wij doen geen uitspraak over wat dat instrument juist moet zijn en hoe dat er net moet uitzien.” 

In een reactie aan VTM NIEUWS laat de Vlaamse minister weten goed te beseffen dat het woord ‘praktijktests’ een “beladen woord” was om te gebruiken.

Bij praktijktests wordt via fictieve sollicitaties gecontroleerd of werkgevers en verhuurders zich bezondigen aan discriminerende praktijken. De plannen zorgen al enkele dagen voor discussie in Vlaanderen. Woensdagavond keurde het Vlaams Parlement een resolutie goed, maar Vlaams minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA) bleef zich verzetten. “Ik geloof niet in een overheid die probeert burgers in de val te lokken”, zei hij eerder in een reactie.

Gisteren in Terzake herhaalde Diependaele ook nog eens luid en duidelijk dat hij geen voorstander is. De N-VA-minister vindt onder meer dat een overheid “niet mag liegen tegen zijn burgers”. Anders wordt “het vertrouwen in de overheid beschaamd”, aldus Diependaele. Bij CD&V spreekt men dan weer van “een semantische discussie”. “Iedereen is het erover eens dat we iets aan de discriminatie op de huur- en arbeidsmarkt moeten doen. Er is afgesproken om te werken met een wetenschappelijk onderbouwde meting en het inzetten van onafhankelijke teams”, klonk het.

Jambon hoopt dat daarmee de “semantische discussie over één woordje” kan afgesloten worden. “Dan kunnen we nu effectief werken aan een methode om discriminatie in al zijn vormen te bestrijden”, aldus Jambon.

Ook Bart Somers is bereid de “semantische discussie” achter zich te laten. “Belangrijker dan een discussie over woorden - want daar zaten we wat in vast - zijn effectieve resultaten tegen discriminatie”, aldus Somers. “Ik omarm dit voorstel. Dit laat toe om echt een stap vooruit te zetten. We vragen aan de academische wereld om ons een effectief monitoringssysteem te geven waarmee we kunnen sensibiliseren en acties kunnen voeren om vooruit te gaan. We gaan het systeem toepassen op onze eigen organisatie en aanbieden aan de lokale besturen.”

“What’s in a name?”, tweette CD&V-minister Hilde Crevits na de crisisvergadering, een tweet met een knipoog naar een eerdere tweet van gewezen Open Vld-voorzitster Gwendolyn Rutten. “Geen semantische discussie over een woord dat verschillende ladingen dekt. Wel een onafhankelijke en wetenschappelijk onderbouwde meting per sector, die gebruikt wordt om te sensibiliseren en acties uit te werken die discriminatie daadwerkelijk terugdringen”, aldus Crevits. 

Coalitiepartner Open Vld had zich eerder al via verschillende kanalen, waaronder via voorzitter Egbert Lachaert, uitgesproken als voorstander van praktijktesten. En toen kwam Vlaams minister van Samenleven Somers dus met een plan om gemeenten aan te moedigen praktijktesten uit te voeren. Somers deed zijn concrete plannen vrijdag uit de doeken op een persconferentie in Mechelen, waar de resultaten van lokale praktijktesten werden voorgesteld. 

Volgens Somers was er nu immers een momentum om “academische en sensibiliserende praktijktesten” over heel Vlaanderen in te voeren, maar dan wel via het lokale niveau. Het Agentschap Inburgering & Integratie zou dan personeel ter beschikking stellen van de steden en gemeenten die een dergelijk initiatief nemen, om hen daarbij te ondersteunen. “Praktijktesten zijn geen wondermiddel, er is nood aan een globale aanpak, maar een verstandig gebruik van praktijktesten kan wel degelijk een wezenlijk verschil maken”, stelde hij. 

Verschillende politieke partijen reageerden meteen op het nieuws. De linkse oppositiepartijen Groen en sp.a juichten het initiatief van Somers toe, maar plaatsen meteen ook kanttekeningen. 

Groen bleek blij dat Somers “zijn nek uitsteekt”. “Maar met Groen blijven we wel bezorgd voor een Vlaanderen met twee snelheden”, zei parlementslid An Moerenhout. “Het kader voor huurders, verhuurders en immokantoren blijft verschillen van plaats tot plaats. Dat zorgt voor onzekerheid bij huurders en verhuurders. In het bijzonder degenen die vatbaar zijn voor racisme en discriminatie.”

“Er zit een stevige Bar(s)t in de Vlaamse regering. Meteen wordt duidelijk dat de ene ‘praktijktest’ niet dezelfde is als de andere. Nochtans kwestie van politieke moed om nu eindelijk die stap te zetten. Als antwoord op een bewezen problematiek”, tweette Björn Rzoska (Groen).

“Ik ben blij dat minister Somers minister Diependaele terugfluit en nu toch gevolg geeft aan onze vraag om werk te maken van praktijktesten”, reageerde sp.a-fractieleider Hannelore Goeman. Maar de plannen van Somers bleken voor Goeman nog “te vrijblijvend”. “Want nu zal het afhangen van gemeente tot gemeente of er effectief getest wordt op discriminatie of niet. De strijd tegen discriminatie mag niet afhangen van de gemeente waar je woont. Een echt krachtig signaal tegen racisme en discriminatie betekent dat de Vlaamse regering zélf praktijktesten invoert in heel Vlaanderen”, aldus Goeman.

Nog volgens Goeman viel te verwachten dat er onenigheid van zou komen. “Donderdag: Matthias Diependaele noemt praktijktesten inefficiënt & misleidend. Vrijdag: Bart Somers rolt praktijktesten uit. ‘T was te denken dat daar vodden van zouden komen. Get your act together! Strijd tegen racisme verdient beter dan ruziënde politici.”

“Ik merk dat er binnen de Vlaamse regering een meningsverschil is over het gebruik van het woord praktijktest. Het lijkt me goed dat ze dit onderling uitpraten om op één lijn te zitten”, zo reageerde Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert op het crisisoverleg. Lachaert merkte nog op dat de basis van de strijd tegen racisme vastligt in de resolutie waarover het Vlaams parlement het woensdag eens is geraakt. “Die is duidelijk: eerst wetenschappelijk onderzoek, sensibilisering en charters en als uiterste oplossing komt een systeem van praktijktest in beeld,” aldus de liberale voorzitter. 

Volgens Nadia Sminate (N-VA) mag “Somers zijn gedacht zeggen aan de gemeenten en die zullen daarmee doen wat ze willen”. “De timing van zijn communicatie is natuurlijk om te verdoezelen dat Vlaanderen geen praktijktesten invoert”, schreef zij op Twitter.

Het Vlaams Belang noemde de praktijktests “een aanslag op de burgerlijke vrijheden”. De partij riep de N-VA op om Somers een halt toe te roepen. “Als N-VA zwijgt, is ze medeplichtig”, aldus fractieleider in het Vlaams Parlement Chris Janssens. “Als de partij nog enige geloofwaardigheid wil behouden, moet ze Bart Somers nu een halt toeroepen.”

Lees ook: Mag Yusuf echt minder op jobgesprek dan Jan? Werkexpert Stijn Baert onderzocht de Vlaamse arbeidsmarkt (+)