Medewerkers hulplijn pedofielen en pedoseksuelen: "Moeilijkste gesprekken zijn met mensen die strafbare feiten plegen"

 “Goeiemorgen, bij Stop it Now! met Charlotte. Wat kan ik voor u doen?” De eerste oproep van de dag wordt beantwoord door Charlotte. Zij is een psychologe die, naast het bemannen van de hulplijn, werkt in een gespecialiseerd behandelcentrum voor plegers van seksueel grensoverschrijdend gedrag. “Het is altijd afwachten wat het gesprek brengt”, zegt Charlotte. “Sommige mensen zitten klaar met een verhaal, bij anderen loopt het minder vlot. Ze zijn angstig, vinden het ontzettend moeilijk, zijn emotioneel.  Meestal gaat het dan om mensen die voor het eerst praten over hun gevoelens of een gebeurtenis. Soms is er een heel concrete aanleiding voor een gesprek, na een huiszoeking door de politie bijvoorbeeld  of een ander incident zoals een partner die beeldmateriaal heeft ontdekt."

Sinds vorig jaar is de hulplijn ook actief via een chatbox. Die wordt vaak bemand door Astrid, een criminologe in een gespecialiseerd behandelcentrum. “Hier kunnen de mensen wat meer tijd nemen om na te denken hoe ze bijvoorbeeld iets willen formuleren. Het is nog iets laagdrempeliger, iets anoniemer dan telefonisch contact. Voor sommige mensen voelt een chat nog iets veiliger aan", legt ze uit. 

De bedoeling van de hulplijn is mensen helpen indien nodig, maar vooral een luisterend oor bieden, advies geven, maar oproepers ook motiveren en soms confronteren. “De mensen die naar ons bellen, hebben een verhaal te vertellen en dat verhaal is niet altijd evident", zegt Charlotte."Het feit dat ze bellen, zegt iets over hun motivatie of hun wil om te veranderen. Ze hebben een wezenlijke stap gezet. En eens ze zover zijn, is het belangrijk dat er eerst geluisterd wordt. Daarna kunnen we hen, indien nodig, doorverwijzen."

Als we naar de contacten kijken, zien we dat iets meer dan de helft (55%) gaat over mensen die bezorgd zijn over zichzelf. “Vaak gaat het om mensen die aangeven gevoelens te hebben voor minderjarigen, maar die geen misbruik plegen”, vertelt Astrid.

“Gevoelens en fantasieën zijn niet strafbaar, het is pas wanneer je overgaat tot seksuele handelingen met kinderen dat die strafbaar worden. Maar toch worstelen heel veel mensen hiermee. Zo ben ik via de chat ooit in contact gekomen met een man die zich opsloot voor de buitenwereld. Hij wist niet hoe hij moest omgaan met zijn gevoelens, hij raakte geïsoleerd. Ook al was hij overtuigd van het feit dat hij nooit een misdrijf zou plegen. Gelukkig heb ik zijn vertrouwen kunnen winnen en hem kunnen doorsturen naar professionele hulp.”

(Lees verder onder foto)

Maar de hulplijn krijgt ook oproepen binnen van mensen die wel strafbare feiten hebben gepleegd. Zo gaven 213 mensen al aan seksuele misbruikbeelden van minderjarigen te hebben gedownload of die neiging te voelen. Ook hebben 91 mensen zich geuit als hands-on-pleger, iemand die effectief fysiek contact heeft gehad met een slachtoffer (verkrachting, aanranding of het maken van kindermisbruikbeelden). “Er is inderdaad een vrij grote groep van mensen die aangeeft ooit een grens overschreden te hebben,  wel of niet gedetecteerd door justitie. Maar soms gaat het om mensen die nog altijd onder de radar zitten, maar die wel aan ons hun feiten opbiechten. Op dat moment ga je als medewerker aandachtiger luisteren naar wat die persoon vertelt, ga je de risico’s proberen in te schatten", verduidelijkt Charlotte. 

Ook via de chatbox botst Astrid op mensen die te ver zijn gegaan. “Sommige mensen beseffen dat ze strafbare feiten hebben gepleegd, maar je hebt evengoed mensen die dat niet weten. Voor ons is het belangrijk om hen hier op te wijzen, wat bij sommigen wel voor een schok zorgt. Maar je hebt ook mensen die fel in discussie gaan en het er niet mee eens zijn dat ze iets verkeerd hebben gedaan. Een gekende denkfout die wel eens voorkomt bij het downloaden is "dat zij die beelden toch niet hebben gemaakt." Het is dan ook heel moeilijk om hen uit te leggen dat zij hiervoor mee verantwoordelijk zijn. En dat zijn de moeilijkste gesprekken. Net zoals die met mensen die van ons willen horen tot waar ze kunnen gaan vooraleer het strafbaar is. Gelukkig is de meerderheid van de oproepers die (potentieel) risico stellen, bereid om er mee te stoppen en hulp te zoeken, wat ook het doel van deze hulplijn is. 132 mensen hebben we al kunnen doorverwijzen, 92 mensen hebben zich aangemeld bij een behandelingscentrum.” 

Maar de hulplijn is er natuurlijk ook voor naasten: partners, kinderen, dichte familieleden, die  zich zorgen maken rond het seksuele gedrag van een naaste. “Het gaat vaak om mensen die bezorgd zijn om een leerkracht, een sportcoach, …”, verduidelijkt Charlotte. “Mensen met wie ze een beperkte persoonlijke relatie hebben, maar die toch vanuit een club of kind signalen opvangen waarbij ze niet goed weten wat er precies aan de hand is. Ze willen niemand valselijk beschuldigen, maar zijn toch bezorgd over bepaalde contacten. Deze mensen raden wij aan om niet alleen met hun bezorgdheid te blijven zitten, maar een vertrouwenspersoon te zoeken of aan te kloppen bij andere ouders. Het is belangrijk de bezorgdheid bespreekbaar te maken, ook met diegene waarover men bezorgd is. Want een bezorgdheid rond kindermisbruik is een enorme last om alleen te dragen.” 

Hoewel het onderwerp de voorbije jaren werd aangesneden in verschillende media, rust er volgens Charlotte en Astrid nog steeds een taboe op het thema. "Zelfs in mijn eigen omgeving merk ik dat er moeilijk over gepraat kan worden", legt Astrid uit. "Er wordt meer aan mijn vriend gevraagd hoe het is op zijn werk, dan aan mij. Die erkenning voor wat je doet, krijg je dan niet en dat is moelijk. Mensen moeten over hun problemen kunnen praten, wat die ook zijn.  Mensen weten soms niet wat te doen, kunnen er niet met vrienden over praten. Ze zitten vaak in de knoop en weten niet hoe ermee om te gaan. Daarom is de hulplijn ontzettend belangrijk, maar ook op vlak van preventie .  Door hulp aan te bieden, kunnen we mogelijke risico's voorkomen."