Socialisten grijpen naar tripartite als laatste optie. Maar de Wetstraat is niet happig

Magnette en Rousseau hebben maandag hun ‘snuffelronde’ afgesloten met de conclusie dat paars-geel noch paars-groen levensvatbaar zijn. De socialisten stellen daarom een klassieke tripartite voor als alternatief. Tot niet zo lang geleden gold die formule als het laatste redmiddel voor geblokkeerde regeringsgesprekken. Het meest recente voorbeeld: de vorming van de regering-Di Rupo in 2012, na 541 dagen politieke crisis.

In die zin hebben Magnette en Rousseau niet heel ver out of the box gedacht. Alleen: door de sterke krimp van de traditionele families vertegenwoordigt een tripartite vandaag geen meerderheid meer in het federaal parlement. De socialisten, liberalen en christendemocraten komen vijf zetels tekort. Een probleem.

“Ik heb de afgelopen weken wel tien opties afgetoetst. Telkens was een bepalende partij niet akkoord. Dit is de enige werkbare optie voor een nieuwe regering”, aldus Magnette dinsdag op de RTBF. “Er is geen andere keuze dan deze ‘relatieve meerderheid’. Zonder een doorbraak raakt ons land eind deze maand verlamd.”

“Als dit niet lukt, komen er verkiezingen, vrees ik”, zegt Rousseau. “Er zijn heel wat partijen die veto’s stellen. Wij brengen een oplossing die kan werken, het is aan de anderen om te zeggen als ze dit willen blokkeren.”

Uitbreiding

Concreet is het de bedoeling van Magnette en Rousseau om de volmachtenregering-Wilmès II tegen eind juni, wanneer de volmachten voor de huidige regering aflopen, uit te breiden met PS, sp.a en cdH. 

Op die manier ontstaat een klassieke tripartite. Dat is dan nog steeds een minderheidsregering, maar die ploeg staat volgens de socialisten wel sterk genoeg om een relancebeleid uit te tekenen tijdens de zomermaanden. Per dossier kan de regering in het parlement steun vragen bij de groenen of de N-VA. In ons land hebben we weinig ervaring met minderheidskabinetten, maar elders in Europa wordt zo al langer bestuurd.

N-VA reageert afwijzend op de piste van de tripartite: volgens de partij biedt die geen oplossing. “De N-VA blijft ter beschikking om zo snel mogelijk een volwaardige federale regering te vormen, gedragen door een federale en een Vlaamse meerderheid”, laat Bart De Wever weten in een kort communiqué. “Dat is essentieel om de grootste naoorlogse economische crisis aan te pakken en institutionele hervormingen door te voeren.”

De groenen staan evenmin te springen. Zeker niet zolang ze niet meer uitleg hebben gekregen over het resultaat van de rode ‘snuffelronde’ en de inhoudelijke plannen van een mogelijke tripartite. Dat is nog niet gebeurd. 

Vertrouwen

Ook binnen de liberale familie zijn er twijfels. De volmachtenformule rond Wilmès II toont dat afhankelijk zijn van steun vanuit de oppositie verre van ideaal is. Al houden de liberalen de deur op een kier. Volgens MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez kan een tripartite “een laatste optie” zijn, als alle andere formules mislukken.

CD&V zwijgt voorlopig. Voorzitter Joachim Coens liet maandag wel verstaan dat een “grote meerderheid in beide taalgroepen” nodig is om de coronacrisis aan te pakken. Een tripartite vertegenwoordigt maar 35 van de 86 Vlaamse zetels. Magnette en Rousseau lijken wel de mogelijkheid open te houden om de tripartite in september, wanneer de huidige regering het vertrouwen zal vragen, verder aan te vullen met de N-VA of de groenen.

Zo zou alsnog een paars-gele of een paars-groene coalitie ontstaan. Al geeft grondwetspecialist Toon Moonen (UGent) aan: zodra de regering wordt uitgebreid, moet ze in principe meteen het vertrouwen vragen aan de Kamer. Dus niet pas in september, maar van zodra er partijen bij komen. “De samenstelling, maar ook het inhoudelijke project van de regering zou fundamenteel veranderen bij een upgrade naar een tripartite.”

De Croo

Het vervolg? Rousseau en Magnette vinden dat het nu aan premier Sophie Wilmès (MR) is om het initiatief over te nemen. Ook CD&V en N-VA wijzen naar haar. Zelf aarzelde ze. Ze vroeg maandag eerst garanties van alle partijen over een mogelijke doorbraak, maar intussen werd er doorgepraat. Vandaag (woensdag) overlegt ze met de partijvoorzitters van de drie regeringspartijen.

Wat de PS betreft kan ook een andere liberaal uitgestuurd worden. Waarom niet Alexander De Croo, luidt het op het hoofdkwartier. Bij Open Vld lijken ze niet geneigd te happen. De suggestie dat de liberalen in een tripartite meestappen in ruil voor het premierschap: daar willen ze ver weg van blijven. Open Vld ziet wel heil in een formule waarbij de voorzitters van Open Vld, MR en CD&V het initiatief krijgen. Dat is al langer hun uitgangspunt.

De realiteit is dat veel onderhandelaars niet weten hoe het verder moet. Meer dan een jaar na de verkiezingen lijken alle mogelijkheden uitgeput. De liberalen hopen nog op paars-geel, maar dat komt niet van de grond, ondanks herhaalde pogingen. Het paars-groene momentum is volledig gebroken. Ook de alternatieven vallen altijd wel ergens op een koude steen. Niemand kan inschatten wat de volgende weken zullen brengen. Iedereen beseft wel dat de inzet hoog is. Als er tegen september geen oplossing is, dreigen verkiezingen. De radicale partijen wrijven zich in de handen.

Magnette en Rousseau spelen in op die twijfel. Magnette zegt: “Ik geef mijn collega’s een aantal dagen om te reageren. Voorlopig heb ik geen afwijzende antwoorden ontvangen. Dat is al goed nieuws.”