Peking doet alles om niet het nieuwe Wuhan te worden, merkt onze correspondent

Woonwijken zijn weer in lockdown, tienduizenden mensen worden getest en wereldwijd reageerden financiële markten maandag nerveus. Hoe ernstig is deze nieuwe besmettingsgolf?

“Het antwoord op die vraag hangt af van je perspectief. Maandag zijn in Beijing 27 nieuwe besmettingen vastgesteld, dat is minder dan het aantal dagelijkse besmettingen in Nederland of België. Tegelijk is dit de grootste uitbraak in de Chinese hoofdstad sinds het begin van de epidemie. Er wordt daarom gesproken over een ‘oorlogssituatie’ en een ‘crisis’, en de autoriteiten grijpen stevig in.

“In heel Beijing is de waakzaamheid sinds vrijdag vergroot: 29 wijken zijn in lockdown, 11 markten zijn gesloten en zo’n 300 markten zijn uit voorzorg gedesinfecteerd. Alle bijeenkomsten zijn afgelast, sportwedstrijden gaan niet door en groepsreizen zijn niet meer mogelijk. De autoriteiten zijn bang dat zo’n kleine uitbraak snel uit de hand loopt. Zo is het in Wuhan immers ook begonnen. ‘Dit wordt geen tweede Wuhan’, benadrukken ze.

“De Xinfadi-markt, waar de uitbraak begon, is de grootste groothandelmarkt van Beijing. Het is een enorm complex van overdekte koophallen. Zo’n 80 procent van het groente, fruit en vlees van de hoofdstad wordt hier verhandeld. Elke dag kwamen er duizenden bezoekers. De markt is nu gesloten, alle koopwaar is vernietigd, en iedereen die na 30 mei op de markt is geweest, moet zich laten testen. Ondertussen zijn ook op twee andere markten besmettingen vastgesteld. Veel handelaren die op de Xinfadi-markt kwamen, bezochten immers ook andere markten in de stad.”

De ellende in Wuhan begon toen het virus via wilde dieren werd overgebracht op mensen. Hoe is het virus op deze markt terechtgekomen?

“Dat is nog onduidelijk, maar het gaat voor alle duidelijkheid om een totaal andere situatie dan in Wuhan. De markt in Xinfadi is behoorlijk goed gereguleerd, daar werd niet in wilde dieren gehandeld. Inspecteurs hebben zaterdag stalen genomen van producten en materialen op de markt, en op sommige is het virus aangetroffen, bijvoorbeeld op een hakblok waarop bevroren zalm werd verwerkt. De vraag is nu of het virus is meegekomen met een product of eerder via een besmette handelaar of bezoeker op de producten is terechtgekomen.

“Uit een eerste analyse blijkt dat het om de Europese variant van het virus gaat, die ook voorkomt in de VS en Rusland. Er wordt nu gespeculeerd of het virus China is binnengekomen via geïmporteerde vis. Het virus kan namelijk overleven op bevroren producten. Een andere mogelijkheid is dat een Chinees die uit het buitenland is teruggekeerd, het virus heeft meegenomen.

“Zij moeten verplicht twee weken in quarantaine, maar in uitzonderlijke gevallen kunnen geïnfecteerde mensen ook na die twee weken nog ziek worden en anderen besmetten. Dat is in april voorgekomen: een Chinese student die was teruggekeerd, besmette na zijn quarantaine zijn hele familie. Gelukkig kon het toen in de hand worden gehouden. Er wordt nu gekeken of de quarantaine eigenlijk langer moet duren, bijvoorbeeld drie weken.”

Kan dit echt flink uit de hand lopen? Dat is toch overdreven, een tweede Wuhan?

“Er zijn nu in totaal 106 besmettingen geteld in vijf dagen. Zoals gezegd: vergeleken met Nederland of België is dat erg laag. Maar het gaat om een drukke markt, waar iedereen van heinde en verre inkopen kwam doen. Nu al zijn er in drie provincies gevallen opgedoken. De redenering van de Chinese overheid is dat het snel uit de hand kan lopen. 

“Volgens Chinese experts zijn de komende drie dagen cruciaal: als het aantal besmettingen stabiel blijft of daalt, dan krijgen ze deze uitbraak snel onder controle. Als er elders gevallen blijven opduiken, wordt het een stuk moeilijker. Ze zien het als een race tegen de klok, waarbij ze elke dag negentigduizend personen testen.”

Laat deze uitbraak niet zien dat het Chinese herstel broos is? Een besmettingsgolf kan zo weer plaatsvinden.

“Het laat vooral zien hoe hardnekkig het virus is, en hoe het steeds weer nieuwe manieren vindt om binnen te glippen. Eén vonkje kan een grote brand veroorzaken. Al is het ook weer niet zo dat heel Beijing nu is ontregeld: 29 wijken zijn in lockdown geplaatst, maar Beijing telt in totaal meer dan zevenduizend wijken. Er wordt zo gericht mogelijk ingegrepen. Voor wie in de getroffen wijken woont of werkt, is de impact natuurlijk groot. Maar de Chinese overheid redeneert dat de economische schade nog groter zou zijn als ze minder streng zou ingrijpen, en zou riskeren dat de uitbraak groter wordt.

“De vraag is vooral of iedereen die recent op de markt is geweest, zich zal melden voor een test. Mogelijk worden zij gevraagd twee weken in quarantaine te gaan. Veel vaste klanten van de markt zijn uitbaters van restaurants. Die zijn de afgelopen tijd al zwaar getroffen door de pandemie, en kunnen het zich niet veroorloven om hun zaak opnieuw te sluiten. 

“Mogelijk zullen sommigen van hen de meldingsplicht ontduiken, uit angst voor inkomensverlies. Je zou denken dat de Chinese overheid met al zijn surveillancetechnologie precies weet wie er op die markt is geweest, maar ik ben niet zeker of de app zo fijnmazig is. In ieder geval worden mensen nu vooral via de media of via buurtwerkers opgeroepen om zich te laten testen.”

Hoe reageert de bevolking van Beijing op deze tegenslag? Is er paniek?

“Er is geen paniek, wel voorzichtigheid. Je ziet dat mensen zich afvragen of ze wel met anderen moeten afspreken en met wie, en dat ze nadenken over waarheen ze zich verplaatsen. Je ziet ook dat de zwaardere FFP2-mondkapjes weer bovenkomen. Tot vorige week droegen de meeste mensen hier de lichtere chirurgische mondkapjes. Die zijn wat aangenamer in het Beijingse zomerweer – de temperatuur loopt hier tegen de veertig graden. Maar nu kiezen mensen weer voor meer bescherming in plaats van comfort.

“Hoe het er achter de schermen van de overheid aan toegaat, weten we natuurlijk niet, maar waarschijnlijk worden lokale bestuurders ook best zenuwachtig. Een lokale partijsecretaris is al ontslagen vanwege deze uitbraak, evenals de manager van de Xinfadi-markt. Bestuurders kunnen hier hun carrière wel vergeten als blijkt dat door hun toedoen het virus de hoofdstad is binnengekomen.”

Je bent net terug van vakantie. Net op tijd, want anders had je mogelijk weer in quarantaine moeten gaan?

“Ja, ik heb inderdaad geluk gehad. Ik heb een korte vakantie gehouden in de bergen van Zhangjiajie, het gebied dat als inspiratie diende voor de Amerikaanse bioscoophit Avatar. Voor deze nieuwe uitbraak begon, was dat geen enkel probleem. Met een groene gezondheidscode, die iedereen in Beijing toen had, kon je daar makkelijk rondreizen. Het landschap is er overigens fenomenaal.

“Maar op dit moment eisen steeds meer Chinese steden dat reizigers uit Beijing in quarantaine gaan. Sommige bestemmingen leggen alleen een quarantaine op aan Beijingers uit het district waar de markt ligt, maar anderen scheren iedereen over dezelfde kam. Het beleid verandert ook voortdurend, en tegen de tijd dat je ergens aankomt, zijn de regels mogelijk alweer veranderd. Ik ken veel mensen die hun reisplannen nu annuleren, en dat had ik zelf ook gedaan als ik nu vakantie had gehad. Je wil niet naar een prachtig berggebied afreizen om er twee weken binnen te moeten zitten”