Het "explosieve" boek van voormalige veiligheidsadviseur John Bolton over president Donald Trump: wat staat erin?

John Bolton was van april 2018 tot september 2019 nationaal veiligheidsadviseur. Een topfunctie in de Amerikaanse politiek, dicht bij de president. Bolton bleef maar korte tijd op die post. Volgens Bolton stapte hij zelf op, volgens president Donald Trump is hij ontslagen wegens "grote" meningsverschillen. Over zijn periode in het Witte Huis schreef Bolton het boek "The room where it happened" ("De kamer/het kantoor waar het gebeurde"), dat volgende week zou moeten verschijnen. Maar het Witte Huis wil daar een stokje voor steken. Het ministerie van Justitie heeft een rechtszaak aangespannen omdat het boek "classified information" bevat (staatsgeheime informatie die niet mag worden vrijgegeven, red).

Boltons boek is al maanden het onderwerp van discussie omdat hij vernietigend uithaalt naar president Trump. De krant The New York Times publiceerde eind januari al fragmenten uit het manuscript. Daarin zegt Bolton dat Trump hem persoonlijk vertelde dat hij Amerikaanse hulp aan Oekraïne zou inhouden zolang Oekraïne geen corruptie­onderzoek zou starten naar Trumps politieke rivaal Joe Biden en zijn zoon Hunter.

Op dat moment was de afzettingsprocedure tegen Trump aan de gang, en die was net gebaseerd op die aantijgingen. Boltons verhaal ligt in de lijn van die aantijgingen. Hij had daarover moeten komen getuigen in de Senaat, maar mocht niet. Trump overleefde de afzettingsprocedure.

Donald Trump (links) en John Bolton (rechts) in 2018:

Nu de geplande publicatie van Boltons boek dichterbij komt, raken in de Amerikaanse media opnieuw details bekend over de inhoud. En die is niet mals voor president Trump. Het meest opvallende: Bolton schrijft dat Trump aan China hulp gevraagd zou hebben voor zijn herverkiezing.

Bolton schrijft onder meer over een gesprek tussen de Chinese president Xi Jinping in juni vorig jaar op de G20-top in de Japanse stad Osaka. De Chinese leider klaagde dat er vanuit de VS veel kritiek op zijn land kwam. Trump dacht volgens Bolton meteen dat Xi doelde op de Democraten en zou hebben beaamd dat die inderdaad vijandig zijn.

"Trump bracht het gesprek vervolgens meteen verrassend op de aankomende presidentsverkiezingen. Verwijzend naar de economische mogelijkheden van China, zinspeelde hij er bij Xi op om hem te helpen zodat hij zou winnen", schrijft Bolton. "Hij (Trump, red) benadrukte het belang van de landbouw voor de VS, China zou bijvoorbeeld meer Amerikaanse sojabonen en graan kunnen aankopen. Toen Xi aangaf dat hij van landbouwproducten een prioriteit wilde maken in handelsgesprekken, noemde Trump hem "de grootste leider in de Chinese geschiedenis"."

Het team rond president Trump spreekt de beschuldigingen van Bolton tegen. De Amerikaanse handelsvertegenwoordiger Robert Lighthizer bijvoorbeeld zegt dat hij bij deze ontmoeting was en dat Trump dit niet heeft gezegd. "Het is absoluut niet waar. Ik was erbij", zegt hij. Volgens hem is het verhaal van Bolton zo bizar dat hij zich dat zeker zou herinneren.

Bolton heeft het ook over een eerder gesprek tussen Trump en Xi op de G20. Daarin bespraken de Amerikaanse en de Chinese president de situatie van de Oeigoeren in het westen van China. De Oeigoeren zijn een Chinese moslimminderheid, velen van hen worden vervolgd en in kampen opgesloten. Trump zei volgens Bolton dat "de bouw van die kampen moest doorgaan omdat dat het juiste is om te doen."

Opvallend: net afgelopen nacht tekende president Trump een sanctiewet tegen China wegens de vervolging van de Oeigoeren. De wet roept de daders van mensenrechtenschendingen ter verantwoording en stelt de president in staat om sancties af te kondigen tegen bepaalde personen.

• Bolton omschrijft Trump als een president die niets van de wereld af weet. Zo dacht hij volgens Bolton meermaals dat Finland deel uitmaakte van Rusland en was hij verwonderd dat het Verenigd Koninkrijk een nucleaire macht was, in gesprekken over de rol van de NAVO. "Oh, zijn jullie een kernmacht, vroeg hij. Je kon zien dat hij het niet bedoelde als grapje", schrijft de voormalige veiligheidsadviseur.
• Volgens Bolton spreken veel van Trumps nauwste medewerkers heel minachtend over hem. Toen Bolton in 2018 nationaal veiligheidsadviseur werd, zou de toenmalige stafchef van het Witte Huis, John Kelly, hem gewaarschuwd hebben: "Je kan je niet voorstellen hoe wanhopig ik ben om hier weg te geraken. Dit is een slechte plaats om te werken, zoals je zelf zal ondervinden."
• Toen Trump in 2018 de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un ontmoette, schoof minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo Bolton een briefje over Trump door: "he's so full of shit", vrij vertaald, "hij verkoopt zever in pakjes." Pompeo wordt dikwijls omschreven als een Trump-getrouwe, maar overwoog volgens Bolton om er uit frustratie de brui aan te geven.
• Bolton schrijft ook dat Trump "overal samenzweringen zag en verbluffend slecht onderlegd bleef over hoe hij het Witte Huis moest leiden, laat staan de federale regering."
• In 2019 zei Trump over journalisten dat ze beter in de cel gegooid zouden worden. "Als ze hun bronnen niet prijsgeven, moeten ze geëxecuteerd worden. Het zijn scumbags (klootzakken, red)."
  

Bekijk hier onze correspondent in de VS Björn Soenens over het boek van Bolton (en lees voort onder de video):

Het is nog onduidelijk of John Bolton zijn boek kan laten publiceren. Het ministerie van Justitie stapte al naar de rechter om dat te voorkomen. Gisteravond kwam daar een noodbevel bij. Volgens de regering staan er staatsgeheimen in het boek, maar de advocaat van Bolton spreekt dat tegen.

"Het Witte Huis doet er alles aan om de publicatie van het boek tegen te houden, ze zijn er bang voor", zegt VS-correspondent Björn Soenens. "Het is een explosief boek. Voor het eerst komen er dingen naar buiten over Trump van iemand die als nationaal veiligheidsadviseur heel dicht bij hem stond."

In een interview met Fox News kreeg president Trump afgelopen nacht de vraag wat hij van de nieuwe onthullingen vond. Hij ging niet in op de gepubliceerde fragmenten. Hij herhaalde nogmaals dat Bolton de wet overtreedt met het boek, omdat er vertrouwelijke informatie in staat.

Op Twitter noemde de president zijn voormalige veiligheidsadviseur "wacko" ("gek", red) en het boek "uitermate saai". "Het staat vol leugens en valse verhalen." Hij noemt Bolton "een ontevreden saaie domkop die alleen maar naar de oorlog wilde. Hij wist van niks, werd met plezier verbannen en gedumpt. Wat een idioot!"

Bekijk hieronder de meest recente reportage van "Het Journaal":