Veel besmettingen, weinig doden: wat is het geheim van de Duitse aanpak in de strijd tegen corona?

Terug naar zaterdag 15 februari. In een kleine feestzaal in de Duitse regio Heinsberg, net over de Nederlandse grens, trappen meer dan 300 mensen het jaarlijkse carnavalsseizoen af. Op de traditionele pronkzitting, of "Kappensitzung", geven lokale carnavalsgroepen het beste van zichzelf. Er wordt gelachen, gedanst en gedronken.

Wat het begin van twee weken feest moet zijn, gaat de geschiedenisboeken in als een van de belangrijkste Duitse broeihaarden van het coronavirus. Ondertussen staat de teller in Duitsland op 180.000 besmettingen en zo’n 8.800 overlijdens. Een groot verschil met de Belgische cijfers. Hier zijn er een pak minder besmettingen, maar wel meer overlijdens. En ook de officiële sterftecijfers tonen een duidelijk verschil tussen België en Duitsland.

(lees verder onder de grafiek)

Eind februari, op carnavalsdinsdag, gaan in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen de alarmbellen af. De lokale overheid krijgt het bericht dat een koppel ernstig ziek is en beademd wordt op de afdeling intensieve zorg. De diagnose: COVID-19. Voor Stephan Pusch, hoofd van het regiobestuur in Heinsberg, het signaal om actie te ondernemen: “We moesten snel beslissen. Wat gaan we doen? Hoeveel mensen zijn er besmet? Hoe kunnen we proberen de gevolgen te beperken?”

De volgende dag gaan in Heinsberg de scholen dicht, bezoekers van het carnavalsfeest moeten in thuisquarantaine. De lokale gezondheidsdienst probeert ook meteen de verspreiding van het virus in kaart te brengen. Hier geen centraal callcenter, zoals in ons land, maar een netwerk van 375 regionale kantoren.

“Je moet kennis hebben van de lokale structuren om op het terrein te kunnen handelen, dat kan het ministerie in Berlijn niet”, zegt regiobestuurder Pusch. En die aanpak kan volgens hem ook helpen om nieuwe besmettingen in de toekomst op te sporen en in te dammen: “Een vroeg waarschuwingssysteem werkt alleen op lokaal niveau, bij een uitbraak in een groot bedrijf, een school of in een grote familie.”

Bekijk hieronder Stephan Pusch over het belang van een lokale aanpak (en lees voort onder de video):

Een cruciaal element in de hele Duitse strategie is testen. Testen, testen en nog eens testen. In het begin van de coronacrisis, van eind januari tot midden maart, worden er in Duitsland zo'n 250.000 stalen geanalyseerd. In ons land zijn het er iets meer dan 13.000, blijkt uit cijfers van de KU Leuven (tot 1 maart) en Sciensano (vanaf 1 maart).

Dat er in Duitsland - een land met 83 miljoen inwoners - meer getest wordt, is geen verrassing. Maar ook als we kijken naar het aantal testen per 100.000 inwoners doet Duitsland het opvallend beter. In België gaat het om 116 testen per 100.000 inwoners, in Duitsland zijn het er 304.

(lees verder onder de foto)

Dat een uitgebreide teststrategie belangrijk was om het aantal sterfgevallen laag te houden, bevestigt ook infectioloog Falitsa Mandraka van het Labor Dr. Wisplinghoff. Het laboratorium in Keulen is een van de grootste in Duitsland en analyseerde op het hoogtepunt van de coronacrisis zo’n 10.000 testen per dag. Eind januari werd hier de eerste test uitgevoerd.

“We hebben ons al vroeg voorbereid, net als andere laboratoria in Duitsland”, verklaart directeur Fabian Wisplinghoff de hoge Duitse testcapaciteit. “Een tekort aan materiaal hebben we hier niet gehad, het was soms spannend en we zijn soms moeten overschakelen op andere leveranciers, maar er zijn nooit problemen geweest.”

Volgens infectioloog Mandraka is er nog een verklaring voor het relatief lage sterftecijfer, namelijk de hoge capaciteit op intensieve zorg. “In Europa zijn er weinig landen die zo veel capaciteit hebben op intensieve zorg als Duitsland, dat heeft tijdens deze crisis in ons voordeel gespeeld”, zegt Harry Elsbernd, hoofdarts van het Hermann Josef Ziekenhuis in Heinsberg.

Uit cijfers van de OESO blijkt dat er in Duitsland ongeveer 34 IC-bedden zijn per 100.000 inwoners. In België zijn dat er 17, het OESO-gemiddelde ligt op 12. Duitsland begint dus aan de crisis met een stevige buffer, hoewel die niet onomstreden is: “Er was de afgelopen jaren een grondig debat over het idee om de helft van de ziekenhuizen te sluiten. Dat die stap nog niet is gezet, heeft ons tijdens deze crisis geholpen”, besluit ziekenhuisdirecteur Jann Habbinga.