Professor Erika Vlieghe waarschuwt na straatfeestjes: "Als we zo voortdoen, komt het niet goed"

Groepen mensen die na de sluitingstijd van cafés en restaurants op pleinen in het hele land nog in openlucht samenblijven, zonder afstand te houden, zonder mondmaskers. Die beelden veroorzaakten afgelopen weekend veel controverse. Ook Erika Vlieghe, diensthoofd infectieziekten aan UZ Antwerpen en voorzitter van de expertengroep die de exitstrategie beheert, is er niet over te spreken. "Dit is helemaal niet verstandig, dit is helemaal niet passend. Kom uit je kot, maar niet te zot, zeggen we, maar dit is echt te zot."

Hiermee brengen we onszelf en anderen in gevaar. Hoe het kan dat gebeurt, "dat is een vraag voor gedragspsychologen, maar we moeten heel erg op onze hoede zijn. We zitten in de staart van het virus. Het lijkt gedaan, het lijkt ver van ons bed. We zien nu geen beelden van zieke mensen meer, geen verpleegkundigen die heel hard in de weer zijn. Maar het virus is er nog altijd. Het is onzichtbaar, maar het is en blijft een risico. We moeten blijven waarschuwen dat dit niet verstandig is."

"Het is prachtig weer, we mogen steeds meer, we denken, het is eindelijk gedaan, het is allemaal zo erg niet meer. Maar dat is dus niet zo. Het virus is niet weg. En nu komen we nog met veel weg omdat we veel activiteiten buiten kunnen doen, en dan is het risico op overdracht miniem. Maar zodra het slechter weer wordt en we meer binnen gaan doen... Dit komt niet goed als we allemaal zo blijven voortdoen."

Horeca Vlaanderen vraagt om het sluitingsuur van cafés en restaurants te verleggen naar later dan 1 uur, zoals nu. Maar dat is volgens Vlieghe geen oplossing. "Het lijkt me dat je dan gewoon het probleem verschuift naar een later uur. Hoe later je op stap bent, hoe meer je misschien ook drinkt, hoe minder je geneigd zal zijn om de 1,5 meter afstand te houden. Of je dan aan een tafeltje zit dan wel op een plein staat."

En een vroeger sluitingsuur, waar de expertengroep rond de exitstrategie eigenlijk voor had gepleit? "Het gaat over veel meer dan enkel een sluitingsuur, het probleem zit dieper dan dat. Dit gaat over mensen die niet goed weten hoe om te gaan met het nieuwe normaal, zegt Vlieghe.

"We moeten het met gedragspychologen en communicatoren bekijken, maar we moeten echt heel duidelijk uitleggen: wat is dat, het nieuwe normaal? Dat is níet business as usual, zoals het vroeger was, want het virus is niet weg. We moeten mensen echt van dat besef doordringen. We moeten heel helder zijn over wat het wel en niet betekent."

Informeren en communiceren, dat is de boodschap, niet alleen over het nieuwe normaal. Het zal op die manier zijn dat we mensen moeten blijven motiveren dat het nodig is om hun verantwoordelijkheid te nemen. "We moeten opnieuw luid en duidelijk uitspreken waar het over gaat", stelt professor Vlieghe. Opnieuw uitgebreid informatie geven: wat is het gevaar, wat zijn de risico's? We doen dit niet als individu."

Professor Vlieghe verwijst ook naar Duitsland, waar het zogenoemde R-getal (het reproductiegetal, dat aangeeft hoeveel andere mensen één besmette persoon besmet, red) gestegen is van 1,79 naar 2,88. Dat betekent dat één besmette persoon bijna drie anderen besmet. Om een epidemie onder controle te houden, zou het R-getal onder de 1 moeten blijven. Een R-getal van bijna 3 is vergelijkbaar met een situatie waarin je geen maatregelen neemt.

"Er spelen daar verschillende dingen mee", zegt Vlieghe. "Er zijn daar ook privéfeesten, er is een uitbraak in een vleesverwerkend bedrijf en andere bedrijven, er zijn besmettingen die gekoppeld zijn aan kerkelijke activiteiten... Het is nooit één element op zich, het is altijd een én-én-én-verhaal. Ook bij ons."

"Er is heel veel gebeurd de laatste weken, manifestaties voor Black lives matter, maar ook veel segmenten die weer opengegaan zijn, zoals scholen en de horeca. Het is nooit één ding. Wat in Duitsland kan, kan ook bij ons. Duitsland toont ook dat het uit onverwachte hoek kan komen, op een onvoorspelbaar moment."

"Net daarom is het belangrijk om te benadrukken dat iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt. Er zijn protocollen en afspraken, en die moeten worden nageleefd. Dat is niet fijn, maar het moet wel. We doen dit niet als individu, we zaten allemaal in de lockdown, we moeten allemaal onze verantwoordelijkheid nemen. En dat moeten we blijven uitleggen."

Vlieghe merkt op dat we dat uitleggen ook moeten blijven doen als het gaat over mondmaskers. "Het is mij ook opgevallen dat ik bijna de enige ben in die winkel die een mondmasker draagt, we lijken dat precies losgelaten te hebben. Ook dat moet deel uitmaken van een duidelijke communicatie. We hebben echt belang bij die mondmaskers, zeker naarmate we meer en meer naar binnenactiviteiten gaan en meer mensen tegenkomen."

"We hebben er nu eindelijk allemaal minstens één, laat ons die gebruiken. Ook als statement, draag dat om anderen te beschermen, anderen dragen dat om jou te beschermen. Het is een visuele stimulans. We moeten daar opnieuw op hameren."

Woensdag is er de laatste Nationale Veiligheidsraad voor de zomervakantie. Wat mogen we daarvan verwachten? Vooral de cultuur- en evenementensector is vragende partij om meer mogelijkheden. "Evenementen staan op de agenda, maar we kunnen daar weinig over zeggen", aldus Vlieghe.

En wat gebeurt er deze zomer, geen Veiligheidsraad meer, geen nieuwe versoepelingen of maatregelen? "Dit is een verhaal waarin heel veel gebeurt, week na week, en wat we heel nauw opvolgen", zegt Vlieghe. "Vergeet niet dat er deze zomer ook nog nieuwe dingen zijn, we komen meer op straat, mensen gaan op reis, er zijn jeugdkampen... We moeten opvolgen en evalueren wat daar de consequenties van zijn. Net zoals we de consequenties van eerdere versoepelingen in de gaten moeten blijven houden."

"Er kunnen deze zomer nog veel dingen gebeuren die de loop van de epidemie kunnen beïnvloeden. Laat ons dat heel nauw opvolgen, zodat we kort op de de bal kunnen blijven spelen."