Antibioticagebruik bij huisdieren is toegenomen

Het AMCRA werd in 2011 opgericht om het antibioticagebruik bij dieren structureel aan te pakken. Ons land is traditioneel een relatief grote verbruiker op Europees niveau, en dat brengt gevaren met zich mee. Zo kan antibioticaresisentie overspringen van dier op mens, met alle gevolgen van dien: antibioticaresistentie is elk jaar verantwoordelijk voor zowat 1.500 overlijdens in België.

Het AMCRA focuste in eerste instantie voornamelijk op de veehouderij: varkens, pluimvee en vleeskalveren zijn de sectoren met de meeste dieren en in verhouding ook het hoogste antibioticagebruik, dus daar viel de grootste winst te rapen.

Die strategie bleek te werken: sinds 2011 is het antibioticagebruik bij die dieren fors gezakt, zowel op vlak van tabletten, inspuitingen en andere ‘pharmaceuticals’ als op vlak van de gemedicineerde voeders, waar de antibiotica dus in de voeding vermengd zijn. Zaten we in 2011 nog boven de 300 ton antibiotica per jaar, dan zit dat sinds 2018 al onder de 200 ton. Vorig jaar was er in absolute cijfers opnieuw een daling met 10,5 procent, wat de totale daling sinds 2011 op bijna 41 procent brengt. 

In relatieve cijfers - ten opzichte van het totale aantal dieren dus - gaat het om dalingen van 7,6 procent ten opzichte van 2018 en 40,3 procent ten opzichte van referentiejaar 2011. Ook heb gebruik van zinkoxide, een alternatief voor antibiotica dat een negatieve impact heeft op het milieu, daalt verder. “Dat zijn resultaten waar we best trots op mogen zijn”, zegt AMCRA-voorzitter Jeroen Dewulf.

Toch zijn er ook werkpunten. Zo blijft België op Europees niveau nog altijd de op zes na grootste antibioticaverbruiker bij dieren en doen al onze omliggende landen het een pak beter, al dateren de meest recente Europese vergelijkingen wel al van 2017. Het AMCRA ziet België liever richting Europese middenmoot evolueren, aldus Dewulf. Daarnaast ligt de doelstelling voor 2020 op een daling van het antibioticagebruik bij dieren, en heeft het AMCRA dus nog minder dan een jaar de tijd om opnieuw een daling met 10 procent te realiseren. “Dat kan lukken, maar wordt een stevige uitdaging”, geeft Dewulf aan.

 Tot slot is het verbruik van ‘rode antibiotica’ - de groep met het breedste spectrum die dus ook het grootste risico op resistentie met zich meebrengt - in 2018 en 2019 licht gestegen. De doelstelling van -75 procent tegen 2020 ten opzichte van 2011 is niet in gevaar, “maar toch willen we dit absoluut niet zien”, aldus de AMCRA-voorzitter.

Bovendien zijn niet alle sectoren even goed mee. Bij het melkvee en bij de kleine gezelschapsdieren - denk aan katten, honden, konijnen of fretten - is het antibioticagebruik de laatste twee jaar opnieuw licht gestegen, blijkt uit de cijfers. Het kenniscentrum wil die sectoren dan ook “dringend oproepen” om meer bedachtzaam om te springen met antibiotica. “Dat verbruik moet naar beneden, dus daar is werk aan de winkel”, aldus Dewulf.

Het huidige reductieplan van AMCRA loopt volgend jaar af, en in het nieuwe actieplan voor de periode 2021-2024 wil het kenniscentrum onder meer inzetten op extra sensibilisering van dierenartsen om “voorzichtig gebruik” van antibiotica bij kleine gezelschapsdieren aan te moedigen. Daarnaast is er ook een koninklijk besluit in de maak om het gebruik van kritische antibiotica bij kleinere huisdieren terug te dringen en wordt er op termijn een benchmarkingsysteem opgezet om de cijfers per dierenarts bij te houden en te vergelijken.