Outsider Sander Kollaard wint Libris met ‘henkerige en humanistische’ hondenroman

“Schokken van herkenning, lessen in levenskunst en oprecht leesplezier.” En: “Een boek mét een positief mensbeeld.” Kom daar nog maar eens om in de hedendaagse letteren, waar zware thema’s en maatschappelijk ongerief vaak een streepje voor hebben en het wemelt van de “moedeloze figuren in hopeloze situaties”. Kennelijk schuift de Libris-jury in deze wankele coronatijden veiligheidshalve liever een montere, intimistische roman naar voren. In het bekroonde Uit het leven van een hond staat het gezapige leven centraal van intensive-careverpleger Henk, “een alleenstaande vijftiger met overgewicht”, en zijn zieke kooikerhond Schurk. “De jury werd op een rustige manier blij van die Henkerigheid en ook wat sentimenteel”, luidde het zelfs. “

“Groots in zijn eenvoud”, aldus jurylid Bo Van Houwelingen, die in het Nederlandse tv-programma Nieuwsuur de in een Zweedse oude pastorie wonende Kollaard (°1961) op de blijde boodschap trakteerde. De uitreiking, anderhalve maand uitgesteld vanwege corona, bracht de schrijvers via Zoom én vooraf opgenomen filmpjes samen, maar zonder chic galadiner. Dat mocht de pret niet drukken bij Kollaard. Hij is de ‘dark horse’ die nu met het knusse, wat lichtvoetige Uit het leven van een hond blijkbaar de beste Nederlandstalige roman van het jaar schreef. Kollaard mag 52.500 euro op zijn conto verwachten, 50.000 van de prijs én 2.500 voor zijn nominatie, plus een bronzen legpenning van Irma Boom.

Verbazing alom, want Uit het leven van een hond was vooraf nergens getipt als grootste kanshebber. Die favorietenrollen gingen volop naar Oek de Jong (met Zwarte schuur), Saskia De Coster (Nachtouders) of Manon Uphoff (Vallen is als vliegen). Vooral voor Uphoff, met haar bejubelde, autobiografische roman over het uiterst geraffineerde kindermisbruik van een vader, werd de avond een wrange ontnuchtering. Bij de BookSpot Literatuurprijs delfde ze eind 2019 al het onderspit tegenover Wessel Te Gussinklo, hier ook genomineerd, met De hoogstapelaar. Ook zesde genomineerde Marijke Schermer (met Liefde, als dat het is) vangt bot.

Opmonterende roman

Kollaards plotarme, bescheiden roman contrasteert met de vaak doorwrochtere én lijviger boeken die de Libris overwegend bekroont. “Kollaard schrijft alsof hij praat met de lezer, gezellig, haast met een kopje thee erbij”, aldus nog de jury. De “humanistische” roman van amper 156 pagina’s bestrijkt precies 24 uur uit “het leven van een hond en zijn baasje” en schenkt “al het grote en kleine verdriet uit Henks leven een zekere lichtheid”. Toegegeven, in de boekhandel kan deze opmonterende roman, waarin ook melancholie en erotische dagdromen schuilen, uitgroeien tot een populaire meegraaier, perfect passend in de vakantiebagage. 

In een Trouw-interview vertelde Kollaard hoe blij hij was dat “veel mensen de roman betitelen als liefdevol, warm, moedgevend, een hart onder de riem”. De jury, die de Libris-winnaar 2020 al koos nét voor de coronapandemie, slaat alleszins een wel erg zalvende, bijna herderlijke toon aan: “Nu blijkt de roman van onze keuze goed te passen bij de huidige periode: (….) een boek dat draait om het kleine en dagelijkse, over een heel gewoon leven waarin niets bijzonders aan de hand is en dat juist dáárom soelaas biedt.”

Laatbloeier Kollaard, die debuteerde met kortverhalen, heeft bij de Vlaamse lezer nog veel terrein te veroveren, maar in Nederland beleefde hij al eerder een moment de gloire. In 2015 werd zijn eerste roman Stadium IV, over liefde, dood en terminale kanker, uitverkoren tot Boek van de Maand bij De Wereld Draait Door, goed voor ruim 10.000 verkochte exemplaren. Nu voegt hij zich dus bij Rob van Essen op de Libris-erelijst, vorig jaar aan de winst met het veel complexer gecomponeerde De goede zoon.