Bewindvoerders na de aanslag op een collega: ‘Het wordt op een bepaald moment een slijtageslag’

“Toen ik het nieuws vernam, ben ik toch maar even doorheen al mijn dossiers gegaan. Ligt er een risico? Is er ergens iets aan het escaleren?” Advocaat Bert Bert (41), die in een vijftiental dossiers als bewindvoerder optreedt, is niet de enige die zich dit weekend verslikte. Na wat Brugs burgemeester Dirk De fauw (CD&V) overkwam, denkt wellicht niemand nog aan een opleiding ‘bewindvoering’. 

Zaterdagmiddag kroop de burgervader door het oog van de naald nadat de 35-jarige Bart G., voor wie hij al jarenlang bewindvoerder was, hem met een aardappelmesje in de keel sneed, gelukkig zonder dodelijke afloop. In verschillende media reageerde De fauw ontgoocheld en duidelijk overvallen door het incident. “Dat net iemand die ik help mij dit aandoet: dat is wrang.” Of ook: “Tot nu liep dat allemaal vlekkeloos.” Antwoorden krijgt De fauw voorlopig niet. Voor de Brugse onderzoeksrechter weigerde Bart G. een verklaring af te leggen, waarna hij officieel werd aangehouden wegens poging tot moord.

Limburgs vrederechter Chris Huysmans kent de gespannen relatie tussen beschermd persoon en bewindvoerder als haar broekzak. “Vooral bij mensen die om psychische redenen onder bewind zijn geplaatst, duikt er geregeld wrevel op. Het gaat dan meestal om personen die niet zo oud zijn, een verslavingsproblematiek met zich meezeulen en zich in een penibele financiële situatie bevinden.”

Simpel is die bewindvoering nooit. “In twintig jaar tijd heb ik werkelijk nog nooit iemand voor mij gehad die zijn of haar leefgeld als ‘voldoende’ beschouwde”, zegt Huysmans, die ziet dat beschermde personen hun wensdromen – “zoals de nieuwste iPhone” – dan ook vaak moeten opbergen. Bij vrederechters en advocaten manifesteert de frustratie daarover zich vooral als verbale agressie, vertelt ze. “Bij familieleden die als bewindvoerder optreden, durft het wel eens tot fysiek geweld komen. Daar is de afstand soms niet groot genoeg.”

Verbale agressie

Met fysieke agressie kwam Bert inderdaad nog niet in contact. “Maar ik heb wel al eens een dreigende telefoon gehad of iemand die plots aan de voordeur stond. Vaak zijn dat impulsieve daden waar je weinig vat op hebt.” 

Ook Jan Nolf, justitiewatcher en oud-vrederechter, kent verhalen van stalking en belaging. “Bijvoorbeeld mensen die om de haverklap in een wachtzaal zitten en zelfs het personeel bedreigen. Dan kan je wel zeggen: vanaf nu alles via mail. Maar dat voedt alleen maar het conflict.”

Volgens Nolf zit er een inherent conflict vervlochten in veel dossiers: mensen verwachten dat een bewindvoerder de situatie oplost, terwijl teleurstellingen onvermijdelijk zijn. “En voor elk dossier waarbij je iemand uit een diep dal trekt en op de rails krijgt, is er iemand die er niet uit raakt”, zegt Bert.

In het geval van Bart G., die een voorgeschiedenis van drankverslaving en psychiatrische opname heeft, sleepte die situatie duidelijk al erg lang aan. “En bijna alle bewindvoeringen worden op een bepaald moment een slijtageslag, zelfs met de beste bedoelingen. Elke bewindvoerder draagt een stukje autoriteit in zich en dat kweekt nu eenmaal een zekere rebellie”, zegt Nolf. 

Toch zijn er volgens hem in dit dossier ook duidelijke “beoordelingsfouten” gemaakt. “In delicate dossiers is niet alleen de empathie maar ook de neutraliteit van een bewindvoerder ontzettend belangrijk. Hier is De fauw op vraag van de moeder aangesteld. Dan speel je toch een beetje ‘plaatsvervangende ouder’ en sleep je de conflicten van de familie mee. Dat is een risico.”

Voedingsbodem voor frustratie

Nolf doet overigens nog een andere, eerder structurele vaststelling: ‘beschermd persoon’ is nog te vaak een loze term. De oud-vrederechter doet al langer het relaas van een select groepje advocaten – “industriële bewindvoerders” – die vooral hun eigen belangen beschermen en vrederechters die hen op hun wenken bedienen. “Sommigen zitten als klokhennen op hun ei om geen dossier te moeten afgeven, omwille van de middelen. Dat is de hele filosofie van bewindvoering op zijn kop.”

Zo werd Bart G., wiens dossier door een verblijf in een ontwenningskliniek in 2010 bij de vrederechter in Eeklo belandde, nooit doorgestuurd naar de vrederechter van zijn leefplaats Torhout. “Een man uit Torhout met een bewindvoerder in Brugge en een vrederechter in Eeklo, waar zit de nabijheid in dit verhaal?”, vraagt Nolf zich af. “Voor kwetsbare mensen zijn dergelijke verplaatsingen echt niet evident. Ook dat kan een voedingsbodem voor frustratie zijn.”

Volgens Nolf puilt zijn mailbox alvast uit met klachten van “mensen die zich niet begrepen voelen door hun bewindvoerder”, vaak met een woedende ondertoon. In die zin zelfs dat een Franstalige man, die hem initieel om advies vroeg maar niet het gewenste antwoord kreeg, een dreigmail stuurde. Vrij vertaald: “Ik zal u aan mijn degen rijgen.”

Ook Huysmans merkt dat stijgende ongenoegen in haar rechtbank. “Alleen zijn dergelijke negatieve geluiden over vrederechters en bewindvoerders daar evengoed een voedingsbodem voor.” De perceptie speelt dan wel eens dat personen niet beschermd maar belazerd worden, zegt ze. “Alle begrip dat 100 euro leefgeld een frustrerende situatie is, maar soms is er simpelweg niets meer. Ik steek mijn hand in het vuur voor mijn collega’s en hun intenties.”