HET DEBAT. Moet er een totaalverbod komen op zonnebanken?

“Het is heel duidelijk wetenschappelijk bewezen dat bruinen onder de zonnebank schadelijk is voor de gezondheid. Huidkanker is de meest voorkomende kanker. Elk jaar komen er 35.000 gevallen bij”, zegt CD&V-kamerlid Leen Dierick aan Radio 1. “In Australië en Brazilië bestaat al een verbod. In Europa zouden we de eersten zijn, maar als het over kankerbestrijding gaat, vind ik het niet erg om voorop te lopen”, zegt Dierick.

“Daarom waren er al voorwaarden opgelegd aan de zonnebankcentra, zoals leeftijdsgrenzen en een verbod op bepaalde types. Maar uit controles blijkt dat de centra die maatregelen niet nauw nemen: vorig jaar bleek uit controles dat maar 12 van de 99 gecontroleerde centra in orde waren. En uit een schriftelijke bevraging bleek dat maar 8 procent zich aan alle regels hield. Dus pleiten we voor een verbod op de commerciële uitbating van zonnebanken, en op de verkoop ervan.” Het betekent dat de 700 zonnebankcentra in België zouden moeten sluiten.

Strenger controleren kan volgens Dierick nog een optie zijn, “maar drie jaar geleden is er al heel nauw overleg geweest met de sector en toch is er zo weinig respect voor de regels. We mogen echt niet spelen met de gezondheid van de mensen. Daarom pleiten we voor een verbod”, aldus Dierick in een gesprek op Radio 1. 

“We zijn al jaren voorstander van een totaal verbod op de commerciële uitbating”, zegt Mathijs Goossens, woordvoerder van Stichting tegen Kanker. “We zijn blij om zoiets te horen. Er is in het verleden al geëxperimenteerd met andere formules, zoals mensen die langs de dokter zouden moeten gaan om te horen welk huidtype ze hebben. De huisartsen hebben hier terecht op gereageerd. Voor zoiets kun je toch geen medisch attest geven, want het is immers nooit veilig om naar de zonnebank te gaan.”

“Voor bepaalde huidtypes, vooral huidtype 1 en 2, is het wel veel schadelijker dan voor andere types, zoals 3 en 4. De allerhoogste huidtypes zullen minder last hebben van de zonnebank, maar die gaan ook niet naar de zonnebank”, verduidelijkt Goossens. “Uiteindelijk is die maatregel teruggefloten door de Raad van State. We komen dan terug bij de oorsprong: een totaal verbod op de commerciële uitbating van zonnebanken.”

“Het aantal huidkankers is sterk aan het stijgen. Het stijgt jaar na jaar”, gaat Goossens verder. “Huidkankers worden voor 90 procent veroorzaakt door overmatige blootstelling aan UV-stralen. Het aantal keer dat je huid verbrand raakt, is rechtstreeks gelinkt aan het risico op het ontwikkelen van een gevaarlijk melanoom. Los daarvan is er ook een esthetische en economische kost aan verbonden. Je huid wordt trouwens niet voorbereid voor een zonvakantie en je krijgt ook geen vitamine D. Het is slecht voor onze gezondheid. Je krijgt er meer rimpels door en hoger risico op kanker.”

“In onze sector is een gezonde huid een absolute topprioriteit”, reageert Mario Blokken, woordvoerder van de Belgische Beauty Federatie. “Wij begrijpen uiteraard de bezorgdheden die CD&V uit. Elk nieuw geval van kanker is er een teveel. Anderzijds zijn er heel wat ondernemingen die inmiddels zwaar hebben geïnvesteerd om in regel te zijn met de wetgeving. Stellen dat vorig jaar slechts 12 procent van alle zonnebankuitbaters in orde waren lijkt me sterk. Waarom heeft de overheid daarna geen overleg gepleegd met de sector? Waarom werd hierover niet gecommuniceerd? Je kan toch niet van vandaag op morgen een verbod invoeren en al die ondernemers in de kou zetten? Er zijn centra bij die meer dan 100.000 euro hebben geïnvesteerd in zonnebanken die conform zijn met de nieuwe regels”

“Daarenboven is er ook nog een keuzevrijheid van de consument, reageert Blokken. “Is er ook geen verpletterend ­wetenschappelijk bewijs dat roken een enorm hoog risico op longkanker inhoudt? Ik heb nog geen wetsontwerp gezien van Leen Dierick en Els Van Hoof dat een absoluut verbod op de verkoop van tabaksproducten voorstelt. De proportionele impact zou, naar analogie van de door Dierick en Van Hoof gebruikte logica, een veel groter positief effect hebben op de volksgezondheid dan een heksenjacht op 700 zonnebankcentra.”

“Er gelden strengen regels voor de zonnebankcentra. Wie zich daar niet aan houdt, moet gesanctioneerd worden”, zegt Christine Mattheeuws van NSZ. “Maar waarom zouden we een hele sector met meer dan zevenhonderd ondernemingen volledig sluiten door cowboys die de regels niet naleven?

Bovendien wijst de organisatie erop dat het wansmakelijk is klanten te doen geloven dat de meerderheid van zonnecentra de gezondheidsregels aan hun laars lappen. Een pak ondernemers hebben het laatste jaar een pv gekregen omdat ze niet in orde waren met de administratieve formaliteiten. “We keuren dat niet goed, maar dat is nog iets anders dan te zeggen dat ‘de’ sector de gezondheidsregels aan zijn laars lapt en dus maar moeten sluiten. Dat is een brug te ver! Zullen we dan meteen ook reizen naar het zuiden verbieden of alle mensen die geen zonnecrème gebruiken op de bon slingeren”, vraagt de NSZ-voorzitter zich af.

In plaats van een totaalverbod pleit NSZ voor meer gerichte controles en duidelijke richtlijnen bij zonnecentra zodat de cowboys die de regels niet naleven eruit worden gefilterd. De wetgeving is zeker ook na uitspraken van de Raad van State meermaals gewijzigd waardoor heel wat uitbaters nu menen dat nu heel veel is toegelaten. Het zou niet slecht zijn dat de FOD-economie preventief een campagne opzet om de uitbaters en het brede publiek te wijzen op wat mag en vooral op wat niet mag, klinkt het bij NSZ.

Open Vld wil niet weten van een verbod op de commerciële uitbating van zonnebanken en van de verkoop van zonnebanken aan particulieren, zoals CD&V bepleit. “Uiteraard moeten mensen zich bewust zijn van de gevaren, maar verbieden is voor ons een brug te ver”, zegt Kamerlid Marianne Verhaert (Open Vld) in een reactie.

Ze brengt in herinnering dat klanten van zonnebankcentra een doktersattest zouden moeten hebben waarop hun huidtype vermeld staat. Hebben ze dat niet, dan moeten de uitbaters met een toestel hun huidtype bepalen. Begin dit jaar werd het koninklijk besluit waarin dit bepaald is, echter vernietigd door de Raad van State. Sindsdien zijn de eerdere maatregelen van kracht. Ook die schrijven voor dat het huidtype van de klant bepaald moet worden. De onthaalverantwoordelijken van de centra moeten ook een specifieke opleiding gevolgd hebben.

“Het is belangrijk en goed dat we mensen bewust maken van de risico’s. Je kunt de centra die zich aan de regels houden toch niet zwaar laten investeren in extra beschermde maatregelen om ze vervolgens toch te verbieden? Als er geïnvesteerd is in controle en preventie en als mensen voldoende geïnformeerd zijn over de risico’s, dan mogen ze toch zelf beslissen of ze onder de zonnebank gaan?” Verhaert vraagt nog om te focussen op controle.

“Als dermatoloog kan ik niet anders dan een verbod steunen, maar als mens begrijp ik dat het niet evident is”, reageerde Thomas Maselis, dermatoloog en Belgisch voorzitter van Euromelanoma, eerder al op een verbod op zonnebanken. “Er wordt al zoveel verboden. Maar sowieso mogen we niet niets doen. We moeten het alleszins erg sterk ontraden. Als mensen zelf de keuze maken om iets wel of niet te doen, zullen ze er veel sterker in geloven, wat iedereen ten goede komt.”

“Mocht ik minister van Volksgezondheid zijn, dan zou ik de verkoop van zonnebanken verbieden. Dan dooft het gebruik vanzelf uit. Volgens de nieuwe reglementering mogen zonnelampen een sterkte van 0,3 watt per vierkante meter hebben. Vroeger had je lampen van 1,5 watt. Maar 0,3 watt staat gelijk aan het zonlicht in de tropen op het middaguur. Die oude lampen hadden dus vijf keer die sterkte. Van een zonnebank zul je vooral bruin worden”, gaat Maselis verder. “Het doet de huid weinig of niet verdikken, zoals zonlicht dat wel doet: dat is nog altijd de beste bescherming. De schade die je oploopt tijdens die voorbereidende zonnebankkuur, zal bovendien groter zijn dan de schade die je oploopt als je op reis in de zon ligt.

Marc Debecker van Febelsol (de federatie van zonnebanken) vergeleek het totaalverbod op zonnebanken eerder al als “schieten met een kanon op een mug”. “Als de overheid de commerciële uitbating van zonnebanken verbiedt, moet ze ook de zon verbieden. Het is onterecht dat zonnecentra de schuld krijgen van alle huidkankers.” Ook wees hij op de preventiemaatregelen die centra vandaag nemen, zoals een aangepast gebruik aan het type huid, op basis van een screening vooraf.