20 procent minder auto's en vrachtwagens op de snelweg doet structurele files verdampen

Als er 20 procent minder auto's en vrachtwagens op onze snelwegen rijden, dan verdwijnen de structurele files in de ochtend- en avondspits. Bij 10 procent minder verkeer dalen die files met ongeveer de helft. Dat heeft de neer- en opgang van het gemotoriseerde verkeer tijdens de coronacrisis aangetoond. Daarmee is het bewijs geleverd van wat verkeersmodellen sinds lang voorspellen.

analyse
Hajo Beeckman
Hajo Beeckman is verkeersexpert bij VRT NWS.

Verkeerskundigen en andere wetenschappers hebben zich 30 jaar lang het hoofd gebroken over de volgende vraag: hoeveel vrachtwagen- en autoverplaatsingen moeten we uitschakelen om de dagelijkse ochtend –en avondfiles op te lossen?

Dat deden ze doorgaans met zogenoemde "verkeersmodellen": een dergelijk model kan je bijna vergelijken met een video game waarin je een virtuele werkelijkheid creëert. Wanneer mensen zich minder verplaatsen of vaker met de trein en de fiets naar het werk gaan, dan krijg je dus ook minder files op de weg. Veel van die verkeersmodellen maken tegenwoordig gebruik van een enorme berg gegevens en schakelen ook artificiële intelligentie in om een voorspelling te maken.

En wat blijkt nu het verkeer wekenlang drastisch afnam (en later weer heropstartte) door de coronacrisis? Zover zaten de wetenschappers er niet naast. Eén voorspelling was: haal 10 procent van het autoverkeer uit de spits en je krijgt 40 procent minder files. Dat was een redelijk goede berekening, blijkt nu.

Wat verkeer betreft, was corona veruit de beste video game

Het begin van de coronacrisis joeg ons letterlijk uit de auto. Logisch ook: we werkten thuis als nooit te voren en vrijetijdsverplaatsingen met de wagen waren zo goed als verboden. In de tweede helft van maart legden we met de auto 66 procent minder kilometers af dan voor corona.

Bij vrachtwagens was de daling minder spectaculair omdat zware voertuigen bijvoorbeeld moesten blijven doorrijden om voedingswinkels te bevoorraden. Toch was het resultaat duidelijk: de structurele files verdwenen nagenoeg volledig. Na de versoepelingen in de loop van mei en juni kwam het gemotoriseerd verkeer weer flink op gang, maar wel voorzichtig en stap voor stap. 

In de tweede week van juni gebeurde iets bijzonders: op de Antwerpse ring en op de Ring rond Brussel verschenen de eerste ochtend- en avondfiles

In de tweede week van juni gebeurde het dan toch: op de Antwerpse ring en op de Ring rond Brussel verschenen opnieuw de eerste ochtend- en avondfiles. Dat betekent dat de beschikbare rijstroken niet meer voldoende waren om het aantal verplaatsingen te kunnen verwerken. Rond die tijd legden we met alle voertuigen samengeteld 80 procent van het aantal kilometers af in vergelijking met begin maart en in 2019.

Aantal afgelegde kilometers op de snelwegen sinds begin maart (c) AWV

Intussen is dat percentage volgens cijfers van het verkeerscentrum al toegenomen tot bijna 90 procent. Deze week groeien de structurele files rond Antwerpen en Brussel dan ook weer gestaag aan. Vaak zien we in de ochtend- en avondspits nu méér dan 100 kilometer file.

De voorspelling van de wetenschappers is dus redelijk precies: we zien met 10 procent minder verkeer 40 tot 60 procent minder files. In een spits pre-corona lagen de cijfers doorgaans op 200 kilometer of meer. Als we met de auto en vrachtwagen 20 procent minder kilometers rijden, dan zijn er helemaal geen files meer, tenzij door ongevallen of werkzaamheden. 

Als we met de auto en vrachtwagen 20 procent minder kilometers rijden, dan zijn er geen files meer, tenzij door ongevallen of werkzaamheden.

Naarmate we echter “weer naar het normaal gaan” stelt zich dan de vraag: willen we dat wel? Het HR-bedrijf Attentia liet vandaag weten dat arbeiders in de maakindustrie na een periode van technische werkloosheid weer massaal naar de werkvloer terugkeren. Deze mensen kunnen vaak niet anders, voor hen is thuiswerk geen optie. Bedienden werkten tijdens corona véél vaker thuis maar hun aantal daalt momenteel weer.

Vergelijking thuiswerk arbeiders, bedienden en kaderleden 2019-2020 (c) Attentia

Natuurlijk moet je ook rekening houden met verplaatsingen buiten het werk of school. Twee derde van de verplaatsingen (waaronder met de auto) hebben bijvoorbeeld alleen te maken met een bezoek aan de dokter, vrienden of een reisje naar een toeristische bestemming in eigen land.  Dit soort verplaatsingen situeert zich voornamelijk in de middag en avond, en dat leidt dan weer tot zwaardere avondspitsen. Het is niet toevallig dat veel avondspitsen in de afgelopen weken op de weg drukker waren dan de ochtendspits.

Meest gelezen