‘Als de geesten nog niet rijp zijn, is dat maar zo’: Van Ranst over het niet verplichten van mondmaskers

Een clash tussen de politiek en de wetenschap, zo kondigde de Nationale Veiligheidsraad zich aan. Virologen Marc Van Ranst, Erika Vlieghe en Steven Van Gucht pleitten voor een uitbreiding van de mondmaskerplicht naar de warenhuizen. Ministers zoals Maggie De Block (Open Vld) stonden op de rem. Makkelijker dan verwacht haalden die laatsten hun slag binnen. Dinsdagavond hadden de experten van de GEES hun eis namelijk al vrijwillig laten varen.

Wat is er gebeurd?

Marc Van Ranst: “La politique, c’est l’art du possible. Veel meer kan ik daar niet over zeggen.”

Bent u teruggefloten binnen de GEES?

“De virologen stonden op één lijn. Erika en Steven (Vlieghe en Van Gucht, ADB) hebben net als ik een verplichting verdedigd. Maar in de GEES zitten ook mensen met een economische achtergrond, enzovoort. Als virologen moeten we met hen een compromis bereiken. Al blijft onze eigen mening natuurlijk ongewijzigd.”

Kunt u zich vinden in dit compromis? Andere experten, zoals epidemioloog Pierre Van Damme, hebben het daar moeilijk mee.

“Ja, dat lukt. Mocht ik het voor het zeggen hebben, dan had ik de verplichting natuurlijk wel opgelegd. Ik zie elke dag op de trein dat het werkt: 99 procent van de mensen draagt een mondmasker. Er is een draagvlak bij de bevolking. Persoonlijk had ik het dus gedurfd. Maar ik snap ook dat sommigen nu zeggen dat dit niet het ideale moment is. Er zijn steeds minder besmettingen.

“Als je weet dat de politiek toch niet gaat volgen, dan moet je ook niet per se doorduwen om hen te plagen. Als de geesten niet rijp zijn, dan is dat maar zo. Het belangrijkste is dat de verplichting nu wel in het arsenaal zit. Iedereen is het erover eens dat we haar kunnen bovenhalen zodra het nodig is.”

Dus eerst moet het erger worden?

“Opnieuw, ik werk liever anders. Maar soms is dat de enige manier om iets in gang te krijgen.”

Volgens de regering wordt er ingegrepen zodra het reproductiegetal van het coronavirus weer boven de 1 stijgt. Is dat niet te laat?

“Het is belangrijk dat we niet te lang wachten met de maatregel. Maar de beslissing hangt ook af van de omstandigheden. Als je nationale reproductiegetal omhoog wordt gestuwd door één firma met duizenden besmettingen, zoals in Duitsland, dan kan dat mogelijk lokaal onder controle worden gebracht. Ook bij een laag aantal besmettingen kom je snel boven die 1 uit. Je moet er dus verstandig mee omspringen.”

De Veiligheidsraad kondigde heel wat versoepelingen aan, zoals samen winkelen en evenementen organiseren met 800 man. Gaat het niet wat snel?

“Die versoepelingen komen er allemaal vanuit de veronderstelling dat de besmettingscijfers omlaag blijven gaan. Zolang het goed gaat, zijn er weinig redenen om ze tegen te houden. We moeten ook rekening houden met bepaalde sectoren die zwaar getroffen zijn. Wil je hen volledig kopje-onder laten gaan, of geef je hen toch wat perspectief? Sommige sectoren, zoals het nachtleven, blijven nog altijd dicht. Anderen leggen we strenge regels op.

Wil dat zeggen dat er vanaf augustus opnieuw voor publiek gevoetbald kan worden?

“Als een stadion onderverdeeld kan worden in aparte vakken, waarbij de groepen uit die vakken elkaar niet tegenkomen en een paar lege stoeltjes tussenlaten, dan verklein je het risico tot een limiet waarbij je dat eventueel wel kan toelaten.

“Die voorwaarden impliceren dat organisatoren vooral aan familie-events zullen moeten denken als ze hun stadion weer gezellig vol willen krijgen. Dit zal dus wel wat veranderen aan het voetbal, en wat mij betreft ook ten goede. Voetbal moet terug een evenement worden voor een gezinsuitstap. Supporteren op Amerikaanse leest, zeg maar, waarbij de supporters van de teams desnoods tussen elkaar zitten.”

Evenementen met honderden mensen krijgen groen licht, maar spontane samenscholingen zoals op het Flageyplein mogen niet. Hoe krijg je dat uitgelegd?

“Makkelijk. Het ene is georganiseerd volgens strikte protocols. Het andere is met 1.500 man naast elkaar ‘waar is dat feestje’ roepen. Dat is totaal anders.

Aanvankelijk was er sprake van een later sluitingsuur voor cafés, maar het blijft 1 uur. Waarom?

“Dat was een afweging. Wanneer je zegt dat er geen sluitingsuur meer is, dan krijg je een betere spreiding wanneer mensen naar huis gaan, maar zijn er waarschijnlijk ook meer dronken mensen. Wanneer je het uur verlaat naar 2 uur, dan verschuif je het probleem. Ik denk dat we dus vooral duidelijk moeten maken dat zulke samenkomsten niet kunnen. Als mensen zich daar niet aan houden, dan moeten er ook boetes worden uitgedeeld.

De sociale bubbel wordt uitgebreid van 10 naar 15 man. Was dat uw advies?

“Bepaalde mensen zagen twintig ook wel zitten. Zoals op een markt in het Midden-Oosten is er dan met muntthee rondgegaan en zijn we bij 15 uitgekomen. Ik schaar me achter dat compromis.”

Intussen ligt er in het onderwijs een plan op tafel om scholen sowieso te openen in september, ook als het virus nog aanwezig is. Zal dat lukken, denkt u?

“Ik denk dat meer en meer landen dat gaan doen. In ons eerste advies, maanden geleden, hadden we ook geadviseerd om de scholen open te houden. Maar vergeet niet dat de verspreiding van het virus toen nog niet op de piek zat. Had dat toen wel zo geweest, dan was ons advies wellicht anders. Dat moet je ook onthouden voor de toekomst. Als er een nieuwe piek zou komen, en als die piek belangrijk is, dan zou het goed kunnen dat de scholen op dat moment toch nog gesloten zullen worden.”

Tot slot: heeft u het al bijgelegd met minister Denis Ducarme (MR), na jullie aanvaring in het Overlegcomité?

“Ik heb hem nog niet gezien. Maar we zijn allemaal grote jongens en meisjes. Ik kan gerust tegen harde woorden. En ik kan er aan meedoen ook. (lachje) Uiteindelijk hebben we de voorbije maanden altijd goed samengewerkt, dankzij de botsing der ideeën. Mensen denken soms dat die vergaderingen tussen experten en politici vijandig zijn, maar dan moeten ze eens een paar universitaire vergaderingen bijwonen.”