België bij zwaarst getroffen landen door extreme droogte in Europa: ons grondwater doet het slechter dan dat in Spanje en Zuid-Italië

De kaarten tonen de situatie van het grondwater in Europa op 22 juni. Ze werden samengesteld op basis van gegevens die verzameld werden door de satellieten van het Gravity Recovery and Climate Experiment Follow On (GRACE-FO). Die werden door de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA en het Deutsches Zentrum für Luft- und Raumfahrt gelanceerd en bestuderen de beweging van water op basis van veranderingen in het zwaartekrachtveld van de Aarde.

De kleuren op de kaarten tonen in welke mate het niveau van het grondwater afwijkt van het normale peil. Oranje en rode zones bevatten minder water, de blauwe zones meer. België blijkt in een oranje tot rode zone te liggen. Bijna de helft van onze oppervlakte kleurt in het diepste rood, wat staat voor een droogte die maar een keer in de vijftig jaar voorkomt.


Andere zwaar getroffen landen zijn Duitsland, Polen, Tsjechië en Oekraïne. In Tsjechië spreken klimatologen zelfs van de ergste droogte in 500 jaar. Ter vergelijking: Spanje, Portugal, het zuiden van Frankrijk en het zuiden van Italië hebben normalere kaarten. Het grondwater is daar zelfs aan de hoge kant, met dank aan enkele zware voorjaarsstormen.

Dat hoge grondwaterpeil in het zuiden is geen slechte zaak, want volgens voorspellingen van de klimaatafdeling van het Copernicusprogramma van de EU – dat de Aarde observeert – zou er in de maanden juni, juli en augustus minder neerslag dan gewoonlijk vallen in het zuiden en het oosten van Europa. Europa zou daardoor voor het derde jaar op rij met watertekorten geconfronteerd kunnen worden.

Ook het vochtgehalte van de bodem op het niveau van de wortels van gewassen werd in kaart gebracht. Dat is belangrijke informatie voor de landbouw. Europa is een van de grootste producenten van tarwe en mais ter wereld en de droogte kan de aanvoer daarvan in gevaar brengen.

Deze kaart toont een iets positiever beeld in heel Europa, met dank aan recente regenval. Die regenval was op sommige plaatsen in Oost-Europa zelfs bijzonder hevig, met overstromingen tot gevolg. Het vochtgehalte net onder de aardoppervlakte kan wel erg fluctueren in tegenstelling tot het diepere grondwater. Het wordt snel bijgevuld bij regen, maar verdampt ook snel bij warmte en droogte. Dieper grondwater heeft maanden nodig om zich te herstellen.

Volgens de Franse klimatoloog Christophe Cassou wordt de grootschalige droogte in Europa veroorzaakt door een combinatie van drie factoren: temperatuur, neerslag en sneeuw.

“De temperatuur lag van maart tot mei hoger tot veel hoger dan normaal in Oost- en West-Europa”, vertelt hij. “Het was de op één na warmste lente. En dat was een verderzetting van de uitzonderlijke weersomstandigheden - met recordtemperaturen - die we de afgelopen 12 maanden kenden.”

Daarnaast viel er deze lente ook minder regen in een groot deel van Europa. “Uitzonderingen waren het Iberisch Schiereiland en de kusten van de Middellandse Zee”, aldus Cassou.

Een derde factor is de sneeuw. “Op sneeuwkaarten van maart – de dooimaand in Europa – is te zien dat er op het hele continent aanzienlijk minder sneeuw ligt, met uitzondering van het hooggebergte”, zegt Cassou. “De dooi zette ook heel vroeg in dit jaar. Daardoor staan de reservoirs met oppervlaktewater die gevuld worden door de smeltende sneeuw laag dit voorjaar. Als we het hele Euraziatische continent bekijken, met inbegrip van Siberië, zagen we deze lente de laagste sneeuwval sinds 1967.”

De hogere temperaturen en het vroegtijdig smelten van de sneeuw zijn volgens de klimatoloog duidelijke gevolgen van de klimaatwijziging door toedoen van de mens. Dat staat ook zo in een rapport van de Intergouvernementele Werkgroep inzake Klimaatverandering van de Verenigde Naties. Over de invloed van de mens met betrekking tot de verminderde neerslag bestaat nog onduidelijkheid.

Lees ook: Klimatoloog Samuel Helsen: “Komende jaren steeds vaker hevige wolkbreuken en wateroverlast in ons land”

Bekijk ook:

Noodweer in Servië: huizen worden verpletterd door brug