Macron benoemt Castex als opvolger van afgetreden premier Philippe
De Franse president Macron heeft Jean Castex vrijdag benoemd tot premier. Castex volgt Edouard Philippe op die een paar uur eerder, zoals verwacht, zijn ontslag had ingediend. Castex coördineerde de afgelopen weken de beëindiging van de lockdown.
De conservatieve Jean Castex, lid van de centrumrechtse partij LR, moet een nieuwe regering vormen. Het vertrek van Philippe hing in de lucht. Met een nieuwe kabinetsploeg wil Macron de rest van zijn regeerperiode invullen. In 2022 zijn er weer presidentsverkiezingen in Frankrijk.
De 55-jarige Castex werkte als ambtenaar voor diverse regeringen. Hij is burgemeester van het stadje Prades in het zuiden van Frankrijk. Dat de heropening van het land tot nu toe succesvol is verlopen, wordt gezien als een van de redenen waarom Macron hem koos als nieuwe premier. De president zegt dat hij “een nieuw pad” wil bewandelen in de laatste twee jaar van zijn presidentstermijn om de Franse economie weer op te bouwen.
Kapitein en stuurman
Philippe was te rechts voor de ‘groene bocht’ die Macron wil maken en dreigde zijn baas in populariteit te overvleugelen. Als crisismanager was Philippe vaker in beeld dan Macron. Sinds het begin van de pandemie straalde de nuchtere premier vertrouwen uit. Zijn populariteit steeg in drie maanden tijd met 17 procent. Zondag won hij nog de burgemeestersverkiezingen in de Normandische havenstad Le Havre. In Frankrijk kunnen nationale politici meedoen aan burgemeestersverkiezingen zonder het ambt bij winst te vervullen.
Het klinkt onwerkelijk, een premier die wegens succes wordt ontslagen, maar in zekere zin tekent het de klassieke verhoudingen binnen het ‘couple exécutif’, zoals de president en zijn premier in Frankrijk worden genoemd. De president is de kapitein die de politieke koers bepaalt, de premier de stuurman die het beleid uitvoert. Als de president het beleid wil bijsturen, is het vervangen van de stuurman een voor de hand liggende optie.
Amateurbokser
De onderwijzerszoon Philippe uit Normandië was altijd minder elitair dan zijn baas, als amateurbokser en zelfverklaard bierliefhebber. Samen met vriend en collega-politicus Gilles Boyer schreef hij twee politieke thrillers. Dat Philippe nu verwikkeld is in een scenario dat niet in zijn boeken zou misstaan, is vooral het gevolg van zijn politieke signatuur. Voor hij als premier toetrad tot het centrumkabinet van Macron, maakte hij carrière binnen de rechtse partij les Républicains (LR).
In 2017 stapte hij over naar het kamp van Macron, die centrumrechtse en centrumlinkse medestanders probeerde te werven. Maar in tegenstelling tot de meeste overlopers werd Philippe nooit lid van La République en Marche. “Ik ben een man van rechts”, zei hij bij zijn beëdiging als premier.
Derde acte
Macron wil in de resterende 18 maanden van zijn presidentschap bewijzen dat ook centrumlinkse, progressieve kiezers – die hem in 2017 aan zijn overwinning hielpen – bij hem in goede handen zijn. Die aanvankelijke achterban heeft hij van zich vervreemd: het beleid van zijn regering helde tot dusver over naar rechts. De ‘derde acte’ van zijn presidentschap moet socialer en groener worden.
Zondag bleek dat die virage vert (‘groene bocht’) electoraal van belang is. De groene partij EELV sleepte in de grote steden het ene na het andere burgemeesterschap binnen. Lyon, Bordeaux, Straatsburg: steden waar Macron in 2017 grote overwinningen boekte, stemden nu massaal op de écolos.
Maandag zei Macron bereid te zijn 146 van de 149 aanbevelingen van de door hem in het leven geroepen ‘Burgerconventie over het klimaat’ over te nemen en beloofde 15 miljard euro extra voor de ecologische transitie van de economie.
De grote vraag was of de president zijn groene bocht geloofwaardig kon maken met Philippe. Politiek-inhoudelijk was het een logische zet zijn premier te vervangen. Maar met het oog op de presidentsverkiezingen van 2022 is dat een potentiële kamikazeactie: als de populaire premier het tegen Macron besluit op te nemen, is hij vermoedelijk uiterst kansrijk.