Ook voetbalcommentatoren zijn vooringenomen: gekleurde spelers krijgen meer kritiek dan witte

“Als een clubbestuur nog snel op zoek moet naar een spits, dan willen ze meestal een snelle, sterke jongen.” Een omschrijving waar de technisch aangelegde Mo Messoudi, speler bij Lyra-Lierse en voetbalanalist bij Proximus TV, nooit voor in aanmerking kwam. “Er wordt dan al snel gekeken naar Afrikaanse spitsen.”

Het lijkt anekdotiek. Maar is het dat ook? Een studie door het Deense RunRepeat in opdracht van de spelersvakbond van Engeland en Wales (PFA), wijst erop dat het stereotiep denken over voetballers er diep inzit. Danny McLoughlin schreef de Engelse voetbalcommentaar van tachtig wedstrijden, zowel uit de Engelse, Franse, Spaanse als Italiaanse eerste klasse, uit en turfde met welke adjectieven en op welke manier commentatoren over de spelers op het veld spraken.

Daaruit blijkt dat commentatoren spelers met een lichtere huidskleur vaker ‘intelligent’ of van ‘hogere kwaliteit’ noemden dan spelers met een donkere huidskleur. Bij die donkere spelers werd dan weer vooral gefocust op hun fysieke eigenschappen en atletische vaardigheden. Ze zijn met andere woorden snel en/of sterk. 

“Spelers uit Noord-Afrika zijn dan weer frivool, maar lopen te lang met de bal of zijn egoïstisch”, reageert Messoudi, die zelf niet het gevoel heeft dat hij als voetballer last heeft gehad van die vooroordelen. Ook vandaag ziet hij heel wat voorbeelden van jongens die naar waarde geschat worden. “Kijk naar Jordan Botaka (Congolese international die nu bij KAA Gent speelt, FE). Hij werd kapitein in Sint-Truiden en de media zien hem graag voor de micro verschijnen. Net omdat het een intelligente gast is.”

Stevige verdediger

Engelssprekende voetbalcommentatoren zitten volgens de studie toch nog vast in een zwart-witframe. Dat spreekt het sterkst uit volgende cijfers. Zo blijkt dat, wanneer het over intelligentie gaat, 62,6 procent van de lof in de wedstrijden naar witte spelers ging. 63,33 procent van de kritiek was dan weer aan het adres van donkere spelers gericht. Onderzoeker Danny McLoughlin zegt aan De Morgen dat hij zelf schrok van de resultaten. “Ik wil er toch op wijzen dat die percentages niet beweren dat voetbalcommentatoren racistisch zijn. Wat wel blijkt is dat er commentatoren niet in slagen om individuen los te koppelen van algemene stereotiepen.” 

Iets waar wereldtoppers zoals Raheem Sterling, Sadio Mané en ook Rode Duivel Romelu Lukaku al meermaals op gewezen hebben. Die laatste noemt dat het pace & power-element. Er wordt altijd gefocust op zijn kracht en snelheid, terwijl er te snel voorbijgegaan wordt aan spelinzicht en techniek. De lof voor het geniale – en van groots spelinzicht getuigende – overstapje in de WK-wedstrijd tegen Japan kan dat niet goedmaken.

“Elke voetballer heeft specifieke voetbalkwaliteiten, wat ook zijn huidskleur is”, zegt Peter Vandenbempt van Sporza. “Als ik zeg dat een speler als Lukaku doeltreffend, krachtig en snel is, dan is dat geen belediging. Als je hem naast De Bruyne zet, dan is dat toch ook gewoon zo.” De voetbalman van de radio rekent op het gezond verstand. “Als een stoere, sterke, stevige verdediger een krachtige actie inzet, dan ga ik dat ook zo omschrijven. Net als een dwaze tackle altijd een dwaze tackle zal zijn. En net zoals we het er allemaal over eens zijn dat voetballers zoals Charlie Musonda, Vincent Kompany, Claude Makelélé en Virgil van Dijk intelligente voetballers zijn. Zelf doe ik het nooit, maar als een collega een tackle met twee voeten vooruit, het lichaam los van de grond, een ‘Afrikaanse tackle’ noemt, heb ik daar geen probleem mee. Slim is het vandaag niet, denk ik, maar hij verwijst ermee naar de oorsprong van dat soort tackle.” We moeten daar volgens Vandenbempt geen stigmatiserende connotatie achter zoeken.

Troef

Jason Lee, de PFA-manager voor gelijkheidseducatie, wijst er bij The Guardian op dat commentatoren helpen bij het vormen van de perceptie die we van elke speler hebben. “Het is belangrijk om te overwegen hoe ver die percepties precies mogen gaan.”

Dat voetbalcommentatoren zich in een bevoordeelde positie bevinden, daar zijn ze zich ten volle van bewust volgens ex-doelman en analist Geert De Vlieger. “Als wij er in de studio uitlichten dat Messi een slechte wedstrijd speelde, dan zijn er heel wat mensen die daarin meegaan.” En wijzen op iemands fysieke, dan wel technische kwaliteiten hoort er nu eenmaal bij. “Neem nu de vergelijking tussen Messi en Ronaldo. Ik ga Messi minder atletisch noemen, maar ik doe daarmee geen afbreuk aan zijn kwaliteiten als voetballer. Andersom: Ronaldo heb ik al gelauwerd om zijn atletisch vermogen en sprongkracht, maar minder om zijn frivoliteit. En opnieuw doe ik daarmee geen afbreuk aan zijn kwaliteiten als voetballer. De troef van een voetballer benadrukken betekent niet zijn intelligentie of voetbalkwaliteiten in vraag stellen.”

Zowel Vandenbempt als De Vlieger zouden weleens willen weten wat er precies gezegd wordt aan de Engelse commentatoren van BBC Sports en Sky Sports die de komende weken in verschillende sessies uitgenodigd worden om het belang van taal en de achtergrond van spelers te bespreken.