Met en zonder papieren: deze vluchtelingen hebben nu een diploma secundair onderwijs op zak

Mohamad Kamal Shaar is 19 jaar oud. Drie jaar geleden kwam hij aan in België. Hij volgde zijn vader, die eerder via een boottocht in Europa aankwam: "Mijn vader stapte samen met mijn oma op een bootje in Turkije en trok richting Griekenland. Hij verloor zijn gsm onderweg. Twee weken lang kwam er geen nieuws van hem. Uiteindelijk kon hij contact opnemen met ons en ons geruststellen".

Nu is Mohamad afgestudeerd en in het bezit van een diploma wiskunde-wetenschappen in het ASO. Zijn keuze voor deze richting riep twijfel op in zijn omgeving: "Vele mensen zeiden dat ik een gemakkelijkere richting moest kiezen. Een richting met minder werk. Zo kan ik op mijn gemak leren. Ik heb toch de moeilijkste richting gekozen en ik was geslaagd. Ik heb niet opgegeven. Het is gelukt."

Meer vrijheid. Dat is volgens Mohamad het grootste verschil met het onderwijs in Syrië, maar ook het contact met de leerkrachten is beter: "In Syrië heb je de leerkracht aan de ene kant, en de leerlingen aan de andere kant. Hier zitten er minder mensen in de klas. Dus je hebt meer kans om een beetje deel te nemen aan de les of om een vraag te stellen."

Abdoulaye Diallo krijgt van zijn school niet alleen een diploma, maar ook twee extra prijzen voor zijn inzet. Hij studeert af aan Het Koninklijk Atheneum in Antwerpen. Voor de 20-jarige Guineeër was Nederlands leren spreken een hele klus, niet zo zeer door de taal, maar eerder door zijn persoonlijkheid: "Ik ben introvert, een persoon die niet zo graag spreekt. Ik ben altijd stil. Dat maakt het moeilijker om de taal te leren spreken."

De ouders van Abdoulaye zijn gescheiden. Hij woont in België samen met zijn vader en twee broers. Zijn moeder en nog twee andere broers zitten nog steeds in Guinee. Hij is de eerste van zijn broers die een diploma behaalt. De school in België vindt hij een pak gemakkelijker dan in zijn thuisland: "Daar moet je alles vanbuiten leren. Hier mag je zelfs een rekenmachine gebruiken op het examen. Je krijgt hier een betere uitleg van de leerkracht. In Guinee is het vooral zelfstudie."

Doua Asaad (23) ontvangt ons in Zemst, waar ze momenteel met haar ouders, broers en zussen in een sociaal huis verblijft. De Palestijnse vluchtelinge is geboren en getogen in Libanon zoals vele Palestijnse vluchtelingen. Ze woont al vijf jaar in België en heeft nog altijd geen papieren. Op haar asielaanvraag kreeg ze een negatief antwoord. Dat ze nu een diploma behaalt, zorgt niet echt voor vreugde bij haar: "Het was de enige manier om niet gewoon thuis te moeten zitten en mensen te kunnen ontmoeten. Ik mag in België niets doen, omdat ik geen verblijfsvergunning heb. Teruggaan naar school was een uitweg."

Het is nu al het tweede middelbaar diploma voor Doua. Ze had al eentje op zak vanuit Libanon. Toch is de ervaring op school hier anders voor haar: "Het digitaal onderwijs is het grootste verschil. In Libanon gebruiken we geen computer op school. Hier heb ik Smartschool leren kennen. Ik leerde ook werken met Microsoft Word en Excel."

Met haar Belgische diploma hoopt Doua zich nu makkelijker te kunnen inschrijven aan de universiteit of hogeschool. Als het lukt, wil ze graag biomedische wetenschappen studeren.

Toen Feras Saad (20) op school begon, moest hij twee jaar lager beginnen dan zijn leeftijdsgenoten. De jonge Syriër is sinds november 2016 in België. Hij is afkomstig uit de stad Latakia, in het noorden van Syrië. Feras heeft jarenlang naar school moeten gaan tijdens de oorlog. Uiteindelijk kreeg hij met zijn gezin bescherming in België en mocht hij op een veilige en legale manier naar hier verhuizen.

Samen met zijn ouders en broer woont Feras nu in Brussel. Hij koos bewust voor een Nederlandstalige school, het Sint-Guido-Instituut: "Ik vind Nederlands veel gemakkelijker dan Frans. De taal lijkt op het Engels, een taal waar ik van hou. Ik vind het ook een unieke taal."

Sadiqullah Ahmadzai (19) is de enige van onze getuigen die nu al wil beginnen te werken. De Afghaanse vluchteling volgt BSO houtbewerking aan GO!-talent in Dendermonde. Hij heeft nu met succes zijn zesde jaar middelbaar afgerond. Normaal moet hij nog een zevende jaar doen om een diploma te behalen, maar nog een jaar studeren, ziet hij het op dit moment niet zitten: "Ik heb een certificaat BSO behaald en daarmee wil ik nu aan de slag. De zomervakantie is nog lang. Misschien verander ik nog van mening, maar ik moet ook geld verdienen."

De jonge Afghaan kwam vijf jaar geleden in België als niet-begeleide minderjarige. Hij is de enige uit een gezin met negen kinderen die in Europa geraakt is. Sadiqullah vreest dat zijn broers en zussen een gebrek hebben aan goede scholing in Afghanistan. Voor hem persoonlijk betekenen de afgelopen vijf jaar een wereld van verschil: "Ik ben nu anders dan vijf jaar geleden. Nu ken ik genoeg Nederlands om met de mensen te kunnen praten. Dat is een groot verschil."

Abdulrahman Alnajjar (21) is dit jaar de enige leerling van het zesde jaar elektromechanica aan GO! Campus D'Hek in Landen. Normaal volgen daar leerlingen uit het vijfde en zesde jaar vaak samen les. Maar door de coronacrisis waren de jaren gesplitst en zat hij plots helemaal alleen in de klas.

De Syriër zit al drie jaar op school in België. Hij herinnert zich de eerste dag nog: "De eerste dag was een beetje moeilijk. Mentaal was ik er nog niet klaar voor. Het was moeilijk om te communiceren door het gebrek aan taal. Het was ook een ander systeem en andere cultuur. Maar het ging wel. De leerkrachten waren vriendelijk."