VS kopen volledige voorraad coronamedicijn op: ‘Een teken van wat nog gaat komen’

Het is “een fantastische deal om te verzekeren dat Amerikanen toegang hebben tot het eerste toegelaten medicijn voor covid-19", ronkte het Amerikaanse ministerie van gezondheidszorg. Wat het persbericht er niet bij vermeldt, is dat de deal de toegang tot dat medicijn, remdesivir, voor niet-Amerikanen een stuk ingewikkelder zal maken.

De VS kochten ruim een half miljoen kuren op bij farmaceut Gilead, dat het patent bezit, en dat is bijna de volledige wereldproductie van de komende drie maanden. Een fantastische deal is het daarmee ook voor Gilead, dat het antivirale middel in de VS kan gaan verkopen voor ongeveer 3200 dollar per kuur. Dat terwijl de geschatte productiekosten per kuur minder dan tien dollar zijn en de ontwikkeling destijds ook al met zo’n 70 miljoen dollar aan overheidsgeld werd ondersteund. Met de deal sleept de farmaceut dus in één klap anderhalf miljard dollar omzet binnen.

Niet slecht voor een medicijn dat al een paar jaar op de plank lag te wachten op een geschikte ziekte. Het was ooit ontwikkeld tegen ebola, en daar werkte het wel een beetje tegen, maar minder dan andere medicijnen. Ook tegen covid-19 is remdesivir zeker geen wondermiddel, vertelt Jessica Burry, farmaceutisch specialist bij Artsen zonder Grenzen. “We wachten nog op de uitkomsten van veel klinische proeven. Maar tot nu toe lijkt het geen duidelijk effect te hebben op de sterftekans.” Wat het middel wel doet, is het herstel van patiënten met vier of vijf dagen bespoedigen. “In landen met een grote uitbraak, waar de gezondheidszorg overbelast dreigt te raken, kan het dus helpen om meer mensen toegang te geven tot zorg.”

Internationaal verdelingsmechanisme

Maar of alle landen straks de mogelijkheid hebben om het middel zo nodig toe te dienen, is de vraag. Gilead maakt, zoals in de medicijnmarkt gebruikelijk is, een knip tussen de markt van arme en rijke landen. Medicijnfabrikanten in India, Egypte en Pakistan kregen een licentie om het middel tegen gereduceerd tarief voor de 127 armste landen te produceren. Alle andere landen dreigen straks achter het net te vissen, als ze nog geen voorraad hadden aangelegd.

Het is volgens Burry “niet de eerste keer en niet de laatste keer” dat nationale en commerciële belangen de verdeling van coronamedicijnen beïnvloeden. Toen hydroxychloroquine nog een veelbelovend middel leek, stelde India  een exportverbod in. “Dit is een teken van wat nog gaat komen. Moet je je voorstellen wat er gebeurt als er straks een vaccin is.”

Volgens Burry en andere activisten moet er een internationaal verdelingsmechanisme komen, zodat medicijnen terechtkomen waar ze het hardste nodig zijn, niet bij wie het meeste geld heeft. Daartoe zouden landen en ngo’s, als ze investeren in de ontwikkeling van een medicijn, eigenlijk voorwaarden moeten stellen over de verdeling en het intellectueel eigendom. In de praktijk ziet ze daarvan weinig terecht komen.

Van de welwillendheid van farmaceuten moet het volgens Burry ook niet komen. Die zeggen de afgelopen tijd vaak dat ze niet binnen willen lopen op corona. “Maar met hun prijsbeleid laten ze zien dat ze business as usual blijven doen, en gewoon zoveel mogelijk geld willen verdienen.”