Populaire chemotherapie tegen borstkanker blijkt minder effectief bij patiënten met overgewicht

Borstkankerpatiënten die een te hoge body mass index hebben en die het chemomedcijn docetaxel krijgen, zullen vaker hervallen of sterven dan patiënten met een gezond gewicht. Dat blijkt uit een studie door wetenschappers van de KU Leuven, het Institut Jules Bordet, de Universiteit van Milaan en het Italiaanse Nationaal Kanker Instituut. Hun conclusies staan in vakblad Journal of Clinical Oncology.

Docetaxel is een veelgebruikte molecule die ingezet wordt tegen borstkanker maar ook tegen hoofd-, nek-, maag- en prostaatkanker en bepaalde types van longkanker. Paclitaxel is een lid van dezelfde familie van de taxanen, molecules afgeleid uit de taxushaag. Bijna alle chemopatiënten krijgen een van die twee terugbetaalde middelen.

En het werkt ook, zo blijkt al jaren. Maar nu ontdekken oncologen dat het minder effectief is bij wie overgewicht of obesitas heeft. Ze analyseerden data van een klinische studie die in 1998 is gestart en waarin ruim 2.800 borstkankerpatiënten ruim tien jaar zijn opgevolgd. Sommigen kregen chemo met docetaxel, anderen zonder.

Hoofdverdachte

Bij de patiënten die het middel kregen, zien de onderzoekers een verband tussen werkzaamheid en gewicht. Bij patiënten met overgewicht (een BMI tussen 25 en 30) of obesitas (een BMI hoger dan 30) zijn er na tien jaar significant meer gevallen van herval of overlijden dan bij patiënten met een gezond gewicht (een BMI tussen 18,5 en 24,9). En docetaxel lijkt de hoofdverdachte, want de te zware patiënten die geen docetaxel kregen, liepen geen groter risico op herval of sterfte in vergelijking met de slankere patiënten.

Sowieso geeft overgewicht een verhoogd risico op borstkanker en hebben borstkankerpatiënten die te zwaar zijn een verhoogd risico om te hervallen. Maar nu blijkt dat er dus ook een mogelijk negatief verband is met docetaxel.

“Een eventuele verklaring is dat docetaxel makkelijk in vet oplost”, zegt professor Christine Desmedt. Zij is hoofd van het Laboratorium voor Translationeel Borstkanker Onderzoek aan de KU Leuven en startte dit onderzoek toen ze nog aan het Jules Bordet Instituut in Brussel werkte. “Het zou kunnen dat vet in het lichaam een deel van het medicijn absorbeert nog voor het in de tumor belandt, waardoor de werkzaamheid afzwakt. Als onze resultaten bevestigd worden in verdere studies, dan bieden we mensen met overgewicht of obesitas beter andere chemomedicatie aan.”

De onderzoeksresultaten zijn zorgwekkend, want niet alleen is docetaxel veelgebruikt, veel mensen zijn te dik en dat aantal neemt toe. Zo is in Europese landen meer dan de helft van de vrouwen te zwaar of obees (met een BMI boven 25).

Meer onderzoek

Als vervolgonderzoek de bevindingen van Desmedt en co. bevestigt, dan kan er bovendien ook een probleem zijn met de werkzaamheid van docetaxel bij te zware patiënten met andere kankers. “En wij vragen ons nu ook af of dit effect eveneens speelt bij de andere medicijnen uit dezelfde familie, zoals paclitaxel”, zegt Desmedt.

Wat nu als je borstkankerpatiënt bent, overgewicht hebt en docetaxel krijgt? “Er is zeker geen reden tot paniek”, benadrukt Desmedt. “Dit is een eerste studie bij een hogerisicogroep. Wie zich zorgen maakt, bespreekt dit best met de arts. Maar er is meer onderzoek nodig voordat veranderingen in de behandeling aangewezen zijn.”

Daarnaast zou de hoofdonderzoeker graag zien dat iedereen beter op de hoogte is van het verband tussen overgewicht en kanker.

Desmedts Italiaanse collega Elia Biganzoli (Universiteit van Milaan) voegt daaraan toe dat ook “meer wetenschappelijk onderzoek nodig is naar de precieze rol van obesitas bij het ontstaan, het verloop en de behandeling van borstkanker”. En dat is wat Desmedt en haar team van plan zijn.