Nicolas Bouteca (UGent): ‘Ik denk dat niemand de huidige politici nog vertrouwt’
De abortuskwestie zorgt voor heibel in de federale formatiegesprekken. Intussen hebben de ‘drie koningen’ - Egbert Lachaert (Open Vld), Joachim Coens (CD&V) en Georges-Louis Bouchez - zich verzoend en gaan ze verder met de regeringsvorming, maar er zijn wonden geslagen. Politicoloog Nicolas Bouteca (UGent) analyseert de voorbije 24 uur.
Wat Joachim Coens betreft, kon er niet meteen overgegaan worden naar de orde van de dag. Wat betekent dat voor de formatie? Zijn we terug bij af?
“Nog niet per se. MR-voorzitter Bouchez heeft de laatste weken al een aantal keer uitgehaald naar mensen rond de tafel. Ook toen is men telkens weer rond de tafel gaan zitten. De Arizona-coalitie (MR, cdH, N-VA, CD&V, Open Vld en sp.a, red.) is een van de laatste kansen om verkiezingen te vermijden. Dit zal niet meteen het einde van de formatie betekenen.
“Bovendien zal CD&V in elk scenario met dit probleem geconfronteerd worden. Zeker de groenen en liberalen willen vrij kunnen stemmen over de abortuswetgeving. Als CD&V voet bij stuk houdt, wordt het moeilijk om in een regering te stappen.”
Waarom maakt CD&V hier zo’n heikel punt van?
“Voor wie de voorzittersstrijd van CD&V gevolgd heeft, hoeft dat niet te verbazen. De analyse was toen: ‘Wij hebben geen profiel meer en moeten weer herkenbaar worden tussen alle andere partijen’. CD&V heeft het probleem dat ze op geen enkele breuklijn in de Belgische politiek het meest uitgesproken profiel heeft. Op de sociaaleconomische breuklijn staan socialisten en liberalen tegenover elkaar. Kijk je naar de communautaire breuklijn, heb je N-VA en de Franstalige partijen. Dus rest enkel de levensbeschouwelijke breuklijn. Men heeft er uit strategische overwegingen voor gekozen om de ‘C’ in CD&V weer centraler te zetten. Zeker Joachim Coens doet dat, deels uit overtuiging. De vraag is of je daar in het Vlaanderen van vandaag nog verkiezingen mee kan winnen.”
Zal de partij het zover laten komen?
“Ik denk het niet. We zitten in een coronacrisis, de economie tuimelt naar beneden. Dan de stekker uit de formatiepoging trekken op basis van een abortuskwestie, waar ook in Vlaanderen geen eensgezindheid over bestaat, is niet realistisch. Je kan hier als CD&V even lawaai over maken, maar de zaken zeker niet op de spits drijven.
“Volgens mij moet je het zo bekijken: Coens wil graag tonen dat zijn partij een ruggengraat heeft en niet meer – om het met de woorden van Koen Geens te zeggen – ‘de dweil van de Wetstraat is’. Eigenlijk zie je vooral dat we in een permanente campagne zitten, zelfs nu.”
Dat bleek ook uit het optreden van MR-voorzitter Bouchez. Of moeten we daar iets meer achter zoeken?
“Neen. Je zou nog kunnen denken dat hij de tweet, waarin hij zijn parlementsleden opriep te stemmen, in eer en geweten verstuurde in een veronachtzaamd moment. Maar hij blijft daar dan in volharden. Ik begrijp niet dat je dit in een formatie doet. Je weet dat dit gevoelig ligt bij CD&V. Waarom drijf je dit dan op de spits als we in zo’n moeilijke situatie zitten? Dat ligt aan de persoon Bouchez.”
Het is niet de eerste keer dat Bouchez dit doet. Heeft de man stilaan een probleem in de Wetstraat?
“Ik denk het wel. Er zijn niet veel partijen meer die nog graag met hem in zee gaan. Met deze MR en zijn voorzitter in een regering stappen, is de garantie op een nieuw kibbelkabinet: Bouchez zal zich altijd willen profileren. Het probleem is dat hij incontournable is.
“Bovendien – en dat is interessant – blijkt uit ons onderzoek over de voorzittersverkiezingen bij MR dat Bouchez sterk staat in zijn partij: hij wordt door alle geledingen van zijn partij gesteund.”
Profilering blijkt belangrijker dan het vormen van een regering. Wie gelooft die mensen nog?
“Ik denk dat niemand de huidige politici nog vertrouwt. Zelfs iemand als ik, die gefascineerd is door de politiek, is het grondig beu. Sp.a-voorzitter Conner Rousseau zei op een boekvoorstelling dat de mensen de ramen van het parlement zouden komen ingooien. Ik denk dat niet. De Vlaming is een binnenfretter en reageert in het stemhokje. Het enige resultaat van het spelletje dat we zien, zal dus zijn dat er bij de volgende verkiezingen meer Vlaams Belang-, PVDA- en blanco-stemmers zijn.
“Of mensen niet beter op straat komen? Ik zou het subtieler aanpakken. Er bestaat sinds 2019 een mogelijkheid om als burger een wetsvoorstel op tafel te leggen in de Kamer als je genoeg handtekeningen verzamelt. Dat is in het kader van het bevorderen van de participatie. Je zou het parlement kunnen laten stemmen over de mogelijkheid de partijfinanciering stop te zetten tot er een regering is. Misschien dat het dan wel sneller zou gaan.”
Vraag blijft: wat is er nog mogelijk? Zoals u zei is de Arizona-coalitie een van de laatste mogelijkheden.
“Ik vrees dat de Arizona-coalitie niet voor de hand ligt. Daarvoor moet de sp.a haar zusterpartij PS laten vallen en dat zie ik niet snel gebeuren. Al is ook Vivaldi (liberalen, christendemocraten, socialisten en groenen) geen simpele piste. Dan komt de minderheidsregering, een klassieke tripartite, weer op tafel. Maar ook in al die coalities zal deze ethische kwestie dus een probleem zijn. Als niemand afspraken wil maken en CD&V voet bij stuk houdt, blijft dat. Het is een van de vele elementen die er bovenop komen die het nog moeilijker maken. Net zoals de vaststelling dat de as die in de regering-Michel bestond tussen CD&V en MR, weggevallen is. Dat maakt het allemaal nog veel moeilijker.
“Om eerlijk te zijn, ik ben nu pessimistischer dat het nog zal lukken een regering te vormen dan een tijdje geleden. Ja, er zijn plots meer mogelijkheden nu de PS niet meer incontournable blijkt. Maar je kan geen toertjes blijven draaien.”