Al 405 dagen blijft de vraag: N-VA en/of PS?

405 dagen na de verkiezingen staan we minder ver dan tijdens de tot nu toe moeilijkste formatie uit onze geschiedenis, die na de verkiezingen van 2010. Toen ging formateur Di Rupo 337 dagen na de verkiezingen aan de slag, presenteerde hij op dag 386 een formateursnota van 100 bladzijden, waarover verschillende partijen kleur moesten bekennen: 402 dagen na de verkiezingen was de ploeg die de regering zou vormen bekend. Van dat alles is hier en nu nog geen sprake.

Deze formatie struikelt over veto’s en wantrouwen. De abortusstrijd tussen MR en CD&V, die in elke formule samen zitten, maakte dat nog erger. Dat blijft hangen in de machteloze miniregering Wilmès, de enige regiekamer van de formatie. Dankzij een toverdrank van Egbert Lachaert, zowat de centrale orkestleider, werd de strijdbijl snel begraven. Maar niet zonder alweer een stevige scheut anti-politiek in de Dorpsstraat te gieten. Ondertussen kondigde premier Wilmès de voorbereiding van een relanceplan aan, het centrale onderwerp van de formatie. Het leek even alsof de premier, die doorgaans het initiatief schuwt, niet meer in de formatie geloofde. Maar ook dat, klinkt welbekend, berust op een misverstand. In de formatie komen die meer voor dan bij De Kampioenen.

Ook bij de bonte verzameling van zes partijen (N-VA, sp.a, cdH, CD&V, Open VLD en MR). Die zitten niet samen omdat ze elkaar inhoudelijk vonden. Of dat kan, moet nog blijken. Alleen omdat die zes partijen geen veto tegen elkaar uitspraken. Ze zeggen niet dat ze met elkaar kunnen samenwerken, ze zeggen voorlopig niet dat ze niet met elkaar kunnen samenwerken. Die zes hebben samen een zeer nipte meerderheid. Je kan in dit land blijkbaar enkel nog een meerderheidsregering proberen maken met partijen die elkaar vóór de onderhandeling niet uitsluiten. En dan moeten de inhoudelijke onderhandelingen nog beginnen.

De drie koningen namen cdH, N-VA en sp.a in hun formatie op. Vooral voor sp.a is dat zeer moeilijk: zonder de PS, als enige linkse partij tussen centrum(rechtse) partijen, al biedt dat ook mogelijkheden. De sluwe Conner Rousseau schreef zelf zijn voorwaarden. Hoewel er nog niet gezamenlijk over gepraat werd, blijken die niet onoverkomelijk. Maar ook cdH heeft een verlanglijstje. En wat met N-VA? Die blijft stil. Het is niet uitgesloten dat zij wel een probleem hebben met de voorwaarden van cdH en sp.a. Misschien herhaalt de geschiedenis zich weer: op 7 juli 2011 verwierp N-VA de formatienota van Di Rupo, en belandde ze in de oppositie. Na het vertrek van N-VA gaan we naar een minderheidsregering. Misschien wel de tripartite. Met groene steun. Dus Vivaldi. Al 405 dagen lang is dat de vraag: N-VA en/of PS?

In de Wetstraat is er veel speculatie over de onvoorspelbare en polariserende politiek pyromaan Bouchez: wil hij er eerst de PS bij, waarmee hij in Wallonië bestuurt? Waarom liet hij tegen de afspraken in zijn kamerleden vrij stemmen? Waarom CD&V nadien nog eens vernederen? Ook tijdens hun gezamenlijke informatieopdracht, enkele maanden geleden, waren er spanningen tussen Bouchez en Coens, die raken niet opgelost. Bouchez, voorzitter van de zevende partij in de Kamer met 7,5% van de Belgische stemmen, stond in Franstalig België over abortus wel onder druk van PS en Ecolo op de ethisch progressieve flank. Zeker in Franstalig België is het logisch dat de nieuwe abortuswet gestemd wordt, tegen cdH en de rechtsere conservatieve Vlaamse partijen CD&V en N-VA in. Die minderheid blokkeert nu een democratische meerderheid. Het is een uitermate gevaarlijk precedent dat 50 van de 150 Kamerzetels blijvend de stemming van een wet kunnen verhinderen. Dit gaat zo ver, dat de meerderheid tegen de minderheid beschermd moet worden.

Bouchez kreeg op sociale media steun van Gwendolyn Rutten. Zij wil een regering met de PS, zonder N-VA. En stak eerder al stokken in de lopende formatie. Zo gaf ze enkele details bij het oude nieuws dat N-VA na de verkiezingen van vorig jaar in Vlaanderen met het VB wou besturen. Zoals verwacht zorgde dat vooral in Franstalig België, waar N-VA al een zeer rechts imago heeft, voor ophef en druk op cdH en MR om niet met N-VA te besturen. Egbert Lachaert is nu de centrale orkestleider van de formatie, maar duidelijk niet de voorzitter die het paarsgroene establishment van Open VLD voor ogen had.

De vraag van het weekend is of ondanks al het wantrouwen en de sabotage deze zes elkaar kunnen vinden. Het echte werk begint pas als er vertrouwen is. Zo lang men niet zeker is dat de tafelgenoten echt naar een regering willen, stuurt men lijstjes rond. Die gelekt worden. Zodra men wel gelooft dat de tafelgenoten naar een regering willen, komen redelijke voorstellen op tafel. Discreet.

Zo ver zijn we nog niet. De drie koningen brachten nog geen vertrouwen mee. Het is niet uitgesloten dat er nog een partij afvalt. Misschien herhaalt de geschiedenis zich: op 7 juli 2011 verwierp N-VA de formatienota van Di Rupo. Na het vertrek van N-VA komt de tripartite in beeld. Met groene steun. Vivaldi. Al 405 dagen blijft de vraag: N-VA en/of PS? Slechts als elk van de zes partijen ervan overtuigd is dat iedereen voor dit team kiest, kan het lukken.

Als het lukt gaan ze als de Zalige Zes de geschiedenis is. Omdat ze voor een politiek mirakel zorgden.