Gentse sociale woonwijk is rijp voor de sloop: ‘Ze hebben het hier kapot laten gaan’

“Wij hebben de gouden jaren meegemaakt, toen iedereen in deze wijk iedereen kende. Met Kerstmis en Nieuwjaar stond de hele buurt hier vroeger samen te vieren met een glas champagne in de hand. Of een fles.” Met weemoed wijst Leonard Baeyens (59) naar de inkom van de Gentse Sint-Bernadettewijk, waar hij 24 jaar van zijn leven spendeerde. Zijn kleurrijke herinneringen worden echter meteen doorprikt door de vaalgele gevels van de verouderde arbeiderswoningen. “Dit is een zieke buurt geworden.”

Baeyens komt“nog ne keer goeiendag zeggen” tegen zijn oude buren – vorig jaar verhuisde hij ondanks de mooie herinneringen naar een sociale nieuwbouw, een steenworp verderop. Die oude buren kunnen een schouderklopje best gebruiken. Op zaterdag kregen ze van socialewoonmaatschappij WoninGent te horen dat de hele wijk in 2022 rijp is voor de sloop. De wijk, in 1923 gerealiseerd, is net geen jubileum gegund. Een “21ste-eeuws tuinwijkconcept” waarvan de eerste sociale woningen in 2025 worden gebouwd, komt in de plaats.

Schimmel

“Ik heb dat al lang zien aankomen”, zegt François Caterin (71), een van die vele oude bewoners die een groot deel, zo niet hun hele leven in deze wijk hebben gespendeerd. Vanop zijn ‘koerke’ wijst hij verder de straat in. “Daar is twintig jaar geleden de leegstand begonnen. Ze hebben het hier kapot laten gaan.”

De recente geschiedenis toont inderdaad dat deze wijk op zijn einddatum afstevende. Een VRT-reportage in oktober 2018, vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen, zorgde er vrijwel eigenhandig voor dat het socialistische kaartenhuisje in Gent in elkaar stortte: schimmels, vochtplekken en rotte steunbalken passeerden allemaal de revue op de beelden.

“Hadden ze toen in mijn huis komen filmen, ze hadden geen millimeter schimmel gevonden”, zegt Carina* (68), nog steeds boos op die reportage. “Een aantal vuile residenten hebben hun woning laten verwaarlozen, en zijn onder politieke druk naar de media gestapt.” Ze is lang niet de enige die er zo over denkt: Caterin nodigt ons zelfs uit om binnen een kijkje te komen nemen. “Als ge uwen boel goed onderhoudt, dan heb je die problemen niet.”

Na die reportage weerklonk de belofte van een grondige renovatie, maar een haalbaarheidsstudie – die trouwens al in 2017 was besteld – zou uitgewezen hebben dat renoveren een beetje dweilen met de kraan open is. “Voor een renovatie botsten we gewoon op ons financieringsplafond, en bepaalde problemen zoals vocht zouden sowieso opnieuw opduiken na verloop van tijd”, zegt Arno Morsa (WoninGent). 

Het is een publiek geheim dat de woonmaatschappij zich budgettair verbrandt aan haar verouderde Gentse patrimonium, dus die keuze valt ergens te verantwoorden. Het hele traject werd ook unaniem goedgekeurd door de raad van bestuur, met leden van alle politieke partijen. “Iedereen zag in dat er geen andere oplossing meer was”, zegt Tom De Meester (PVDA), die zich wel kwaad maakt over de manier waarop. “Veel bewoners zijn voor een voldongen feit gesteld.”

Ondanks de hangende bui, is het inderdaad voor veel van de bewoners een koude douche. “Een half jaar geleden hebben ze bij mij nog dubbel glas gestoken. Ik dacht: dat doen ze toch niet als ze het willen platgooien?” Het aanbod van een iets duurdere nieuwbouw in de buurt werd daarom door sommigen niet serieus benaderd. “Terwijl we nu misschien niet eens in de buurt zullen kunnen blijven.”

(Tijdelijke) verhuis

De eerste begeleidende gesprekken over een verhuis zijn deze week gepland, met maart 2022 als uiterlijke datum. “Ik hoop dat we daar voldoende inspraak in krijgen”, zegt Bianca Devaere (46), die ongerust voor zich uitstaart. “Wij beseffen ook wel dat deze huizen ‘op’ zijn, maar steek mij alsjeblieft niet in Nieuw Gent. Dan ben ik de ongelukkigste mens ter wereld.” Bewoners lijken als de dood voor wijken met een kwalijke reputatie, zoals ook Rabot of Brugse Poort. Een nieuwe bestemming kan je wel een keer weigeren, maar “een tweede keer is al riskant”, klinkt het. Ook WoninGent weet: “We gaan niet iedereen iets in de buurt kunnen aanbieden.”

Een tijdelijke verhuis is een mogelijke keuze, maar dat is risky business. Wie daarvoor kiest, móét terugkeren. “We raden dat af, omdat de ervaring ons leert dat mensen daar vaak spijt van hebben. Als je vijf jaar op een andere plek woont, bouw je daar nieuwe relaties op”, zegt Morsa.

Plus: deze wijk wordt toch nooit meer dezelfde. Die gedachte lees je in elke treurige blik. “We hebben het gevoel dat we uiteengetrokken worden”, zuchten Gerda De Busscher (64) en Christiane Pycke (60), twee hartsvriendinnen die al meer dan tien jaar buurtwerking De Smilies leiden. “Er zijn veel mensen die hier geboren zijn. Dit gaat erg veel pijn doen.”

Alsof ze het gehoord heeft, roept een kwieke oude vrouw ons nogal commanderend naar de overkant van de straat. Ze heeft een zwart-witfoto van de muur geplukt en toont ons onder meer haar grootvader, moeder en – dan nog een heel klein meisje – zichzelf. Dezelfde gevel, betere tijden, klinkt het in weinig woorden. Als we haar verdriet nog wat breder op ons notitieboekje willen uitsmeren, bedankt ze vriendelijk. “De foto volstaat wel zeker?”