Geheimzinnige explosies in Iran: officiële uitleg vertelt niet het hele verhaal
Iran wordt al tien dagen getroffen door geheimzinnige explosies en branden. Zelf schrijft het die toe aan gaslekken en pannes. Maar in zeker twee gevallen staat eigenlijk wel vast dat het om doelgerichte aanvallen gaat. Iemand vindt blijkbaar dat het land weer veel te dicht bij een atoomwapen staat.
De vreemde reeks van incidenten begon op 26 juni, toen er zich een explosie voordeed op het militaire domein van Parchin nabij de hoofdstad Teheran. De Iraanse autoriteiten spraken over een gaslek in een wapendepot. Maar uit satellietbeelden bleek dat er een rakettenfabriek in de as gelegd was. Verdachte verbouwingen aan diezelfde fabriek leidden in 2015 nog tot een inspectie door het Internationaal Atoomagentschap.
Diezelfde 26 juni was er ook een grote stroomonderbreking in de zuidelijke stad Shiraz. Vier dagen later vielen er negentien doden bij een ontploffing in een ziekenhuis in Teheran. Zaterdag was er een gigantische brand op een onbekende locatie in Shiraz en zondag ging er in de stad Ahvaz een elektriciteitscentrale in vlammen op. Voor geen van die incidenten zijn er al tekenen van kwaad opzet of een link met militaire activiteiten - al weet je dat laatste nooit helemaal zeker in Iran.
Maar wel zeker heel nadrukkelijk tegen het atoomprogramma van Iran gericht, was de ontploffing die zich vrijdag voordeed in Natanz. Dat is de plek waar het ayatollah-regime centrifuges vervaardigt die het nodig heeft om uranium te verrijken. Deze keer gaf zelfs dat regime toe dat de explosie die werkzaamheden maandenlange vertraging berokkent. Wie ervoor verantwoordelijk was, staat nog niet vast. Maar de verdenking rust op Israël. Dat land heeft eerder al gedurfde militaire acties tegen nucleaire doelwitten in Iran uitgevoerd.
Als ook de aanval in Parchin het werk van Israël was, zoals verscheidene bronnen in het Midden-Oosten inmiddels beweren, dan moet er iets zijn dat Israël bijzonder ongerust heeft gemaakt. Informatie dat Iran schrikwekkend dicht bij het moment genaderd was, bijvoorbeeld, dat het een nucleair wapen kan bouwen. Sinds Donald Trump het nucleaire akkoord uit 2015 eenzijdig opgezegd heeft, is Iran weer stappen in die richting gaan zetten. Zo kondigde het begin dit jaar nog aan dat het de onbeperkte verrijking van uranium hervat.
Verrijking van uranium
Uraniumerts bestaat grotendeels uit uranium-238, dat onbruikbaar is om wapens te maken. Daarvoor moet de minieme hoeveelheid uranium-235 van de rest gescheiden worden. Dat gebeurt met centrifuges, die het zwaardere uranium-238 naar de buitenkant van snel roterende trommels katapulteren en het uranium-235 in het midden achterlaten. Hoe zuiverder die scheiding gebeurt, hoe meer het uranium is verrijkt. Om elektriciteit op te wekken, volstaat een verrijking van enkele procenten. Maar voor wapens moet dat 90 procent zijn.
Toen de nucleaire deal werd ondertekend, zat Iran aan een verrijkingscapaciteit van 20 procent. Het beloofde toen om zich van zijn grootste voorraden reeds verrijkt uranium te ontdoen en om niet verder meer te verrijken dan wat voor vreedzame doeleinden noodzakelijk is. Cijfers van het Internationaal Atoomagentschap leren dat de voorraad inderdaad slonk van 8.300 kilo in september 2015 tot 123 kilo in mei 2018 - toen de VS zich terugtrokken uit het akkoord. Maar sinds die terugtrekking groeide de voorraad weer aan tot 1.800 kilo in maart van dit jaar.
Hoe het met de verrijkingscapaciteit staat, is niet publiekelijk bekend. Maar specialisten zeggen dat de stap van 20 naar 90 beduidend sneller valt te zetten dan die van 1 naar 20 procent. Alles hangt af van de hoeveelheid en de kwaliteit van de beschikbare centrifuges. Het lijkt dan ook veelzeggend te zijn dat de fabriek waar die worden vervaardigd, nu onder vuur is genomen. Dat wijst erop dat Iran nog steeds niet in staat is om een kernwapen te bouwen, maar daar dat moment wel gevaarlijk dicht naderde - volgens degene die de aanval uitvoerde, althans.