Direct naar artikelinhoud
Luchtvaart

Boeing 737 Max: een twijfelgeval met straalaandrijving

Boeing 737 Max: een twijfelgeval met straalaandrijving
Beeld AFP

De Boeing 737 Max maakt testvluchten als opstapje voor een terugkeer in het luchtruim. Maar wie beslist daarover? Hoe veilig is het toestel? En wie zit er nog op de Max te wachten na de slag die het coronavirus aan de mondiale luchtvaart heeft toegebracht?

De 737 Max is terug in de lucht. In elk geval één: de afgelopen week maakte een twee jaar oude Max een paar vluchten van samen tien uur boven de staat Washington, de thuishaven van vliegtuigbouwer Boeing. De ‘proefrondjes’ zijn onderdeel van een uitvoerig testprogramma dat moet aantonen dat de wereld weer veilig met de 737 Max kan vliegen.

De 737 Max kreeg vijftien maanden geleden wereldwijd een vliegverbod opgelegd nadat in Ethiopië een toestel van dit type was neergestort, kort nadat het van Addis Abeba was opgestegen en onbestuurbaar raakte. Alle 157 inzittenden vonden daarbij de dood. De luchtwaardigheid van de 737 Max werd vanaf dat moment in twijfel getrokken. Want vier maanden eerder was in Indonesië eenzelfde type toestel onder vergelijkbare omstandigheden in zee gestort, met 189 doden tot gevolg.

De komende weken voert de de Federal Aviation Administration (FAA) nog een aantal testvluchten uit met eigen piloten, maar ook met buitenlandse vliegeniers van onder andere de Canadese en de Europese luchtvaartinspecties.

Dat laatste heeft nogal wat voeten in aarde gehad. Om te beginnen door de reisbeperkingen die de VS heeft uitgevaardigd om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. De buitenlandse testpiloten kwamen het land niet in. Ook zijn er volgens The Wall Street Journal conflicten gerezen tussen Amerikanen en Canadezen over de samenstelling van de bemanningen voor de proefvluchten.

Als alles toch volgens plan verloopt, zou 737 Max in september weer een bewijs voor luchtvaardigheid krijgen. Daarna duurt het nog tot einde jaar voor alle piloten de trainingen hebben doorlopen om de aangepaste vluchtsoftware onder de knie te krijgen.

Manke computer met vleugels?

Wat Boeing betreft had de 737 Max vorig jaar al een nieuw certificaat van luchtwaardigheid gekregen. Maar de instantie die deze vergunning verstrekt, de Federal Aviation Administration (FAA), ligt onder vuur. Politici en luchtvaartexperts vinden dat de dienst in het toezicht tekort is geschoten.

Vliegtuigen zijn zulke complexe machines geworden dat de certificering deels in handen is gelegd van de fabrikanten:  de slager keurt zijn eigen vlees. Maar bij de 737 Max blijkt Boeing de FAA niet voldoende te hebben geïnformeerd over wijzigingen aan een vluchtsysteem dat in uitzonderlijke situaties het toestel moet ‘rechttrekken’. Ook piloten waren boos en verbaasd dat deze ‘stuurbekrachtiging’ niet in hun handboek stond. Want het vluchtsysteem bleek rigoureus soms zonder aanleiding de besturing van het vliegtuig over te nemen.

Vragen zijn er ook gerezen rond de twee boordcomputers van de Max. Die hebben de rekenkracht van een 16-bits spelcomputer uit 1990 (moderne pc’s verwerken informatie in 64 bits). Ze zijn gevoelig voor bugs en storingen.

Boeing vond dat het alleen de software hoefde aan te passen, maar de FAA heeft meer ingrijpende aanpassingen bevolen – wijzigingen die de Max maanden langer uit de lucht hield. Het is in de geschiedenis van de luchtvaart maar een paar keer eerder gebeurd dat een passagiersvliegtuig zo lang aan de grond werd gehouden.

Het hoofd van de FAA – een oud-piloot – zei vorige maand in een senaatshoorzitting dat hij zelf een vlucht zal maken met de 737 Max. Het vliegverbod, zei Stephen Dickson, zal ik pas intrekken als ik mijn gezin aan boord durf te laten stappen.

Verder onder een andere vlag?

Tegen de 400 Max’en kwamen in maart 2019 aan de grond te staan, nadat overal het luchtruim werd gesloten voor het rampvliegtuig. Slechts bij uitzondering steeg de Boeing op, voornamelijk om hem naar een plek te brengen waar het toestel kon ‘overwinteren’.

Terwijl het vliegverbod van kracht was ging Boeing gewoon door met het bouwen van 737 Max’en. Pas in januari besloot het bedrijf tot een productiestop. Er staan er nu zo’n 400 geparkeerd rond de fabriek bij Seattle, klaar voor de klant. Maar wie wil de Max nog? De afgelopen zestien maanden hebben tal van luchtvaart- en leasemaatschappijen hun orders voor de 737 Max geannuleerd. Inmiddels zijn er ruim 600 vliegtuigen ‘afbesteld’ van de circa 5.000 die in Boeings backlog stonden. Qatar Airways waarschuwde Boeing in juni om niet moeilijk te doen over contractwijzigingen. Het zou anders een andere hofleverancier zoeken.

De markt voor de 737 Max is er door de coronacrisis niet florissanter op geworden. Het reizigersverkeer is ingestort en de luchtvaartbedrijven hebben veel minder vliegtuigen nodig, of willen ze pas later hebben, en er is een golf op komst van occasions.

Als de 737 Max zich dadelijk weer bij de gate meldt, hoeveel reizigers durven dan weer in te stappen? Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen hebben al laten weten dat ze ‘Max-vrezers’ een alternatieve vlucht zullen aanbieden. President Donald Trump suggereerde vorig jaar april om de naam van de Max te veranderen. Ryanair heeft dat al gedaan. Een vliegtuig dat in 2019 aan de Ierse prijsvechter zou worden geleverd heeft niet langer ‘737 Max’ op zijn neus staan, maar de modelaanduiding 737-8200.