Deze opmerkelijke rabbijn steunt Vlaanderen in de strijd tegen onverdoofd slachten

Er is bij ons al jaren discussie over en nu moeten ook Europese rechters zich uitspreken over het verbod op onverdoofd slachten. In 2017 voerde de Vlaamse regering het verbod in – en het werd een van de paradepaardjes van minister van Dierenwelzijn Ben Weyts (N-VA) – waarna ook het Vlaams Parlement zich bijna unaniem achter het verbodsdecreet schaarde. 

Sindsdien moeten schapen, geiten en pluimvee verplicht een stroomstoot krijgen om hen te verdoven alvorens ze te slachten. En vanaf het begin van dit jaar moeten ook kalveren een ‘elektronarcose’ ondergaan voor ze definitief het loodje leggen. 

Een vrij ongebruikelijke coalitie van joden en moslims voert nu al jaren strijd tegen dat verbod. Organisaties die de twee religies vertegenwoordigen zullen vandaag in Luxemburg voor het Hof uitleggen waarom dat ingaat tegen het recht op godsdienstvrijheid. 

“Onze positie is eigenlijk heel eenvoudig”, zegt Philippe Markiewicz van het Centraal Israëlitisch Consistorie van België. “Dieren verdoven voor ze te slachten is volgens onze religie niet toegelaten. En gelovigen moeten die regels kunnen respecteren. Voor ons moet dat verbod verdwijnen, of er moet een uitzondering op komen, dat religieus slachten van vlees voor eigen gebruik wel nog toelaat.” 

Nog een argument van de religieuze organisaties is al geweest dat het doden van dieren zonder verdoving in de jacht nog steeds is toegelaten. 

Thora en Talmoed

Aan de andere kant staat een al even zeer ongebruikelijke coalitie. Er is namelijk een Antwerpse rabbijn, Moshe Friedman, die de verdediging van het verbod op zich heeft genomen en zich achter de Vlaamse regering heeft geschaard. Volgens Friedman schendt het verbod die religieuze regels namelijk helemaal niet. 

In de grote religieuze teksten van het jodendom, zoals de Thora of de Talmoed, staat er nergens te lezen dat joden geen vlees mogen eten van dieren die eerst verdoofd zijn, aldus Friedman. De Thora en de Talmoed schrijven op verschillende plaatsen dan weer wel voor dat het verboden is om die dieren te laten lijden voor ze sterven. 

Volgens hem zijn het enkel “radicale elementen” binnen de joodse gemeenschap die met het verbod een probleem hebben. “Zij willen niet dat de overheid zich hiermee gaat moeien”, zegt hij. “Maar eigenlijk kunnen zij dat op basis van religieuze voorschriften niet afdwingen. Ik denk dat hier ook wel economische belangen mee gemoeid zijn. Want koosjer slachten is een grote business.” 

Onbesproken is Friedman dan weer niet in de joodse gemeenschap. Hij wordt soms de ‘gekke rabbijn’ genoemd, omdat hij al meermaals tegen de gemeenschap in is gevaren. Hij schreef ooit zijn zonen in in een joodse meisjesschool om aan te klagen dat die niet gemengd was. Dat hij al op de foto is verschenen met de voormalige Iraanse president Ahmadinejad, deed ook al wat joodse wenkbrauwen fronsen. 

Toen de dochter van Friedman, Rezi, zich in de aanloop naar de Antwerpse gemeenteraadsverkiezingen in 2018 op de CD&V-lijst van Kris Peeters plaatste, zorgde dat ook voor de nodige commotie. Dochter Friedman sprak zich toen ook uit tegen onverdoofd slachten. 

Volgens Markiewicz heeft Friedman eigenlijk geen legitimiteit. “Friedman is door het consistorie van België niet erkend als een rabbijn”, zegt Markiewicz. “Alle grote rabbijnen van België zeggen het tegendeel van wat hij beweert.”

Toen de religieuze organisaties naar het Grondwettelijk Hof trokken om eerst het Waalse en dan ook het Vlaamse verbod tegen onverdoofd slachten aan te vechten, was het Friedman die tussenkwam om zijn standpunten uit de doeken te doen. Minister Weyts pakte toen, twee jaar geleden, gretig uit met de steun van Friedman, omdat die aantoonde dat niet álle joden en moslims tegen het verbod zouden zijn. 

“In de praktijk heeft het verbod ook nog nooit tot grote problemen geleid”, zegt Michaël Devoldere, de woordvoerder van Weyts. “Daarom is dit in zekere zin ook een juridisch achterhoedegevecht. Bij de andere rechtszaken die er rond het verbod zijn aangespannen hebben we nog nooit ongelijk gekregen. Dus we hebben er nu ook wel vertrouwen in.” 

Impact 

Dat de zaak nu op het Europese niveau is beland, komt omdat het Grondwettelijk Hof vorig jaar enkele ‘prejudiciële’ vragen aan het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft gesteld over hoe het de Europese wetgeving op dit vlak moet interpreteren. Omdat er nog landen soortgelijke verboden hebben of plannen daartoe, wordt deze zaak volgens Geert Van Calster, professor Europees recht aan de KU Leuven, in een resem lidstaten scherp in de gaten gehouden. 

“Deze zaak is echt cruciaal”, zegt Van Calster. “Er zijn nog al zaken geweest rond onverdoofd slachten, maar die gingen over kleine technische elementen. Of je op halalvlees ook een biolabel mag kleven, bijvoorbeeld, of over tijdelijke slachtvloeren. Het is nu de eerste keer dat het Hof echt op de grote principiële vraag zal moeten antwoorden of dierenwelzijn voorrang heeft op religie. Het Hof kan die vraag nu niet meer uit de weg gaan. Als het Hof hier in zijn arrest echt een duidelijke stelling in neemt, kan dat echt een enorm belangrijke impact hebben voor elke rechtbank in de EU.”