Quarantaine voor reizigers: wat we nu weten

Kan een quarantaine opgelegd worden?

De Risk Management Group (RMG), die bestaat uit vertegenwoordigers van de gezondheidsautoriteiten – zowel federaal als van de deelstaten – besliste maandag om iedereen die terugkeert uit een risicogebied op dezelfde manier te behandelen als iemand die in eigen land nauw contact had met een besmet persoon. Nu is het aan die verschillende deelstaten om dat te concretiseren.

“Al zou het goed zijn dat daar wat harmonisatie over is in het hele land”, zegt Paul Pardon, expert crisisbeheer bij de FOD Volksgezondheid en voorzitter van de RMG. “In Brussel is een bewijs van besmetting nodig om iemand in quarantaine te plaatsen”, zegt Pardon. “In Vlaanderen kan het alleen voor mensen die besmet én besmettelijk zijn – let op het nuanceverschil met mensen die enkel besmet kunnen zijn. En in het Franstalig deel van het land is het mogelijk om mensen die eventueel besmet zijn af te zonderen.”

Gisterenavond zaten de verschillende ministers van Volksgezondheid een eerste keer samen op een interministeriële conferentie om een eenduidig kader te bespreken. Vandaag zouden de beslissingen op een overlegcomité worden afgeklopt.

Vraag blijft: kan iemand verplicht worden tot zo’n quarantaine? “Dat is wel de bedoeling”, zegt Steffen Van Roosbroeck, woordvoerder van Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V). “We zijn niet het type samenleving dat een soldaat naast ieders deur zet, maar we willen wel een stok achter de deur.” Daar moet alvast in Vlaanderen het huidige decreet infectieziekten voor aangepast worden.

Is het niet naïef om te rekenen op burgerzin?

“We zullen altijd moeten blijven rekenen op een stukje burgerzin”, zegt Van Roosbroeck. “Als ik morgen met de auto naar Spanje rijd en in het weekend terugkom: wie van de overheid weet dan dat ik in het buitenland ben geweest?” Is het – de beelden van een feestende menigte op het Brusselse Flageyplein in het achterhoofd houdende – niet naïef om daar op te rekenen? “We moeten de mensen ook wat krediet geven. Ook vandaag geldt geen verplichting voor mensen die in quarantaine moeten omdat ze een hoog risicocontact zijn en dat gaat ook zo”, zegt Van Roosbroeck.

Al is men er op het kabinet van Beke wel van overtuigd dat een verplichting een extra signaal zou kunnen geven dat zo’n quarantaine belangrijk is. “Stel je maar eens voor dat je dat had moeten doen, toch buiten bent gekomen en achteraf de oorzaak van een nieuwe uitbraak blijkt te zijn”, klinkt het. “Dan maak je je wel vatbaar voor schadeclaims.”

“Ik denk dat er vandaag een voldoende groot draagvlak is voor een verplichte terugkomst uit een risicogebied”, zegt motivatiepsycholoog Maarten Vansteenkiste (UGent). “Het is ook beter dat het bindend gemaakt wordt, anders krijg je dezelfde discussie als die over de mondmaskers in winkels.” Al pleit Vansteenkiste er wel voor om, verplichting of niet, de beslissing goed te duiden. “Als we alleen de kaart van verplichting trekken, dan creëer je moeheid bij de bevolking. Die moeten we counteren door goed uit te leggen waarom zo’n maatregel nodig is, zodat we ook kunnen inspelen op de solidariteitsgevoelens van mensen. Anders voelt het te veel als een karwei.”

Wat is een risicogebied?

Tot op heden spreken we enkel van een risicogebied als het desbetreffende land daar zelf gewag van maakt. In zijn tweet gisterenavond had Beke het dan weer over “een gebied waar verstrengde maatregelen gelden”. Tot op heden doen we dat enkel als een overheid een regio in haar eigen land als risicogebied bestempelt

“Het is iets anders om zelf een kritische grens voor het aantal besmettingen in te stellen”, zegt Arnaud Gaspart, woordvoerder Buitenlandse Zaken. “Het is aan de FOD Volksgezondheid, en voor een stuk ook de FOD Binnenlandse Zaken voor de directe grenzen, om daar nu een beslissing in te nemen.”

Buitenlandse Zaken heeft gisteren de lijst geactualiseerd van landen waar Belgische reizigers naartoe mogen voor niet-essentiële reizen, en onder welke voorwaarden. Op de lijst van ‘EU+’-landen (Schengen, Verenigd Koninkrijk, Europese Unie) zijn er 20 ‘groen’ gecodeerd, zeven ‘oranje’ en vier zijn nog steeds ontoegankelijk.

Naar Bulgarije, Roemenië, Hongarije en Slovakije konden we tot voor kort nog niet reizen, maar ook voor hen is er nu groen licht.

Betaalt de overheid het ‘ziekteverlof’ als je in quarantaine moet?

Wie in quarantaine moet gaan en daardoor technisch werkloos wordt, heeft recht op een uitkering. Iedereen met een quarantaine-attest heeft daar in principe recht op. Natuurlijk zal niet iedereen daar nood aan hebben. Net als nu zullen sommige mensen ook in quarantaine kunnen telewerken.

Al dook links en rechts wel kritiek op. “België heeft duidelijk te veel geld”, reageerde econoom Geert Noels schertsend op Twitter. Zeker voor mensen die toch op reis vertrekken nadat hun bestemming als risicogebied werd bestempeld, ligt dat gevoelig. “Ik kan me inderdaad inbeelden dat er uitzonderingen worden ingebouwd voor zij die toch vertrekken na een negatief reisadvies”, zegt Van Roosbroeck. Voor alle duidelijkheid: daar is nog geen beslissing over genomen.