KU Leuven vaccineert hamsters succesvol tegen corona. Wanneer is de mens aan de beurt?

Een peer review is er nog niet. Toch konden de wetenschappers van het Rega Instituut van de KU Leuven niet wachten om de resultaten van hun zes maanden lange onderzoek met de wereld te delen. In een presentatie voor de internationale pers deelde professor Johan Neyts (KU Leuven) mee dat zijn team “een fantastische vaccinkandidaat” ontdekte.

De onderzoekers ontwikkelden een zogenaamd vectorvaccin. De basis van dergelijke vaccins is een al gekend virus dat mensen niet meer ziek maakt. In dit geval is het gelekoortsvaccin het startpunt. “Wij zijn de enige in de wereld die dat als vertrekpunt nemen”, zegt Neyts. Zijn team plakte een stukje van de genetische code van het SARS-CoV-2-virus aan het bekende antigeen. De resultaten zijn hoopgevend te noemen.

Een van de acht varianten op het gelekoortsvaccin deed het namelijk zeer goed bij hamsters. De wetenschappers ontwikkelden een methode om de knaagdieren te besmetten met corona via neusdruppels. Dieren die geen vaccin toegediend kregen en besmet werden, ontwikkelden een longinfectie die te vergelijken is met Covid-19. “Bij de hamsters die het kandidaat-vaccin kregen, zagen we tot wel een half miljoen keer minder virus dan bij de hamsters uit de controlegroepen. De dieren bleven ook gespaard van een longinfectie”, legt professor Neyts uit.

Het kandidaat-vaccin toonde nog enkele sterke kenmerken. Zo bleek dat één dosis van het vaccin voldoende was om bescherming te bieden tegen de infectie. “Dat opent perspectieven op vlak van distributie”, zegt Neyts. “Als je bevolkingsgroepen in Afrika en Azië wil vaccineren, wil je dat liever in een keer kunnen doen, in plaats van mensen drie keer te laten terugkeren.” Daarnaast lijkt het vaccin snel in te werken. Meerdere hamsters waren binnen de tien dagen beschermd tegen het virus.

Humanitair project

Al die signalen geven de onderzoekers van het instituut vertrouwen dat hun vaccin weleens het verschil zou kunnen maken. Al wil men ook niet te snel victorie kraaien. “Van alle onderzoeken die fase 1 goed doorstaan, haalt 10 procent de eindmeet”, zegt Neyts. Bij de Wereldgezondheidsorganisatie zijn op dit moment ongeveer 120 pistes bekend. “Wij willen een van de twaalf zijn die de eindmeet halen.”

Daarvoor zullen er wel nog verschillende drempels genomen moeten worden. “De immuunrespons van hamsters kan je niet zomaar vertalen naar de mens”, zegt viroloog Kevin Ariën (Instituut Tropische Geneeskunde), die niet bij het onderzoek betrokken is. Hij benadrukt dat dit kandidaat-vaccin positief nieuws is, maar dat we op vele vlakken nog in het duister tasten. “We weten nog altijd niet naar welke immuunrespons we moeten zoeken in ons lichaam.” Lees: we weten nog niet op welke knoppen we precies moeten drukken om ons lichaam succesvol te laten vechten tegen het virus. “Daarnaast weten we nog steeds niet hoe lang de immuniteit aanhoudt. Zelfs niet na een natuurlijke infectie, laat staan bij een vaccin.”

Blinde vlekken waar men zich bij het Rega Instituut van bewust is. “Daar moet nog verder onderzoek naar gebeuren”, klinkt het. Maar dat houdt de KU Leuven niet tegen om vanaf december – als alles naar wens verloopt – met klinische testen te starten. “Het is op dit moment nog te vroeg om een oproep te lanceren voor proefpersonen”, zegt Neyts.

Op termijn zal de KU Leuven ook op zoek gaan naar een farmabedrijf om tests op grotere schaal op te zetten en wie weet op wereldschaal productie te organiseren. “Alle opties liggen op dat gebied nog open”, zegt Kai Dallmeier, die het vaccinteam aanstuurt. “Stel dat de KU Leuven een succesvol vaccin vindt, dan zullen wij dat verspreiden zonder enig commercieel doel. We werken hier aan een humanitair project.”