Van Gucht kijkt bezorgd naar horeca in de herfst: ‘We zullen héél waakzaam moeten zijn’

Maandenlang heeft de WHO zich verzet tegen het idee dat er een aanzienlijke dreiging bestaat dat het coronavirus wordt overgedragen door uitgeademde microdruppeltjes die zich kunnen ophopen in slecht geventileerde locaties. Maar nadat 239 wetenschappers uit 37 landen in een open brief opriepen om de verspreiding via kleine druppels ernstig te nemen, matigt de gezondheidsorganisatie haar standpunt. Het virus wordt dan toch niet enkel door ‘direct contact’ met grote hoest- en niesdruppels verspreid.

“Ik wijs ondertussen al een tweetal maanden op het belang van een goede ventilatie”, zegt professor Steven Van Gucht. “Verblijven veel mensen langdurig samen in een gesloten omgeving, dan valt besmetting via de lucht niet uit te sluiten.” Zoals bij de meeste infectieziekten zijn er volgens het hoofd Infectieziekten van Sciensano ook bij Covid-19 meerdere manieren waarop het virus kan worden overgedragen.

“We weten dat een verspreiding via kunstmatig gegenereerde aerosolen, bijvoorbeeld bij het intuberen in het ziekenhuis, of bij de tandarts, mogelijk is. In natuurlijke omstandigheden is dat risico echter veel kleiner: microdruppels bevatten waarschijnlijk heel wat minder virussen, waardoor er voor een overdracht al langdurige blootstelling nodig is. Je moet al héél lang in een kleine ruimte met een besmette verblijven, die dan ook nog zeer veel virussen uitscheidt. Maar het is dus wel iets waar we rekening mee moeten houden.” 

Een nieuwe studie van Nederlandse onderzoekers van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) wijst uit dat maar een kleine groep geïnfecteerden dermate veel virussen uitscheidt dat ze corona ook door simpelweg uit te ademen verspreidt. Iets minder dan 5 procent is volgens de Nederlandse virologen ‘superverspreider’.

De tot 10.000 keer grotere hoeveelheid virus die ze verspreidt, blijft door de minuscule zwevende deeltjes wel veel langer in de lucht hangen. Zo kunnen ze een veel grotere afstand afleggen dan de grote niesdruppels, die niet verder dan 1,5 meter geraken. Ook niet onbelangrijk: mondmaskers beschermen wel tegen die grote druppels, maar houden de superkleine uitgeademde druppeltjes niet tegen, aldus Van Gucht. 

Cafébezoek nog mogelijk?

Veel mensen lang samen in een afgesloten omgeving, het doet meteen aan de horeca en culturele evenementen denken. “Ik maak me daar ook zorgen om, zeker wanneer het weer ons meer naar binnen drijft. Het najaar wordt sowieso een heel moeilijke periode. We zullen héél waakzaam moeten zijn.”

Zullen we eens het te guur weer wordt om nog op een terras te zitten nog wel op café kúnnen gaan? “We moeten afwachten hoe de cijfers evolueren. Cafés en restaurants zullen vooral aan ventilatie moeten denken. En wie ziek is, blijft thuis: zo’n eenvoudige gedragsverandering kan al een enorme impact hebben. Als iedereen zich aan de bubbel van 15 houdt en niet van het ene feestje naar het andere gaat, hoeft het ook niet zo’n probleem te worden.”

Ventileren dus. Het wordt, na afstand houden en handen wassen volgens Van Gucht hét grote aandachtspunt komend najaar. De horeca, maar ook kantoren, scholen, het openbaar vervoer, ... we zullen locaties waar mensen samenkomen ook in de winter niet potdicht kunnen houden, ook al strookt dit misschien niet met ecologisch en rationeel energieverbruik.

Ramen en deuren open

Maar goed ventileren, wat is dat? “Om 80 procent van de kiemen uit een ruimte te krijgen, moet de lucht tweeënhalf maal worden ververst. Via een kleine kier duurt dat misschien twee uur, terwijl dat met doorstromende lucht - door bijvoorbeeld twee ramen tegenover elkaar open te zetten, op enkele minuten is gebeurd. Een goed ventilatiesysteem, of ramen en deuren open dus. 

Op de airco kan ook het aantal verversingen worden ingesteld. Uitsluitend lucht laten circuleren, zonder nieuwe aanvoer, is uit den boze.” Binnen de bubbel van het gezin is extra verluchting niet aangewezen.

Direct contact  grootste besmettingsbron

Van Gucht blijft er wel bij dat overdracht via de lucht sowieso uitzonderlijk is. “Ook bij de 85 nieuwe besmettingen die we vandaag tellen, was er in het merendeel van de gevallen langdurig direct contact met een ander besmet geval, tussen moeder en kind, echtgenoten of collega’s, bijvoorbeeld. Blijven afstand houden en handen wassen dus. Bij mijn weten is er nog steeds geen echt hard bewijs dat de overdracht in het gewone dagelijkse leven ook via microdruppels gebeurt. Ook in de brief van de 239 wetenschappers zie ik hiervoor geen nieuwe bewijselementen.”