Europees president Michel probeert de ‘zuinige vier’ te paaien

Michel noemde zijn voorstellen “een sterke basis”. “Ik reken op politieke moed. Het is tijd dat iedereen aan tafel stappen zet”, aldus Michel vrijdag bij de presentatie van zijn voorstellen. Den Haag analyseert de plannen en zal de Tweede Kamer begin volgende week informeren over de effecten. Michel komt geenszins tegemoet aan alle wensen van de ‘zuinige vier’, zoals Nederland, Oostenrijk, Zweden en Denemarken in de EU bekendstaan.

Michels ‘onderhandelingsbox’ ligt op tafel als de regeringsleiders komende vrijdag in Brussel arriveren voor een marathonvergadering. Het gaat om een nieuwe meerjarenbegroting en een herstelfonds om de coronarecessie te verzachten. Eind mei kwam de Europese Commissie met haar plan: 1.100 miljard euro voor de begroting en een eenmalig herstelfonds van 750 miljard. Op basis van kritische gesprekken met de lidstaten heeft Michel het Commissieplan bijgesteld.

Meerjarenbegroting

Opvallend is het behoud van de korting op de EU-betalingen die Nederland (1,5 miljard euro per jaar), Duitsland (3,7 miljard), Zweden (800 miljoen), Oostenrijk (240 miljoen) en Denemarken (200 miljoen) krijgen. De Commissie wilde dat voordeel de komende jaren afbouwen tot 0 euro, daarbij gesteund door de 22 EU-landen zonder korting. Na fel verzet uit Den Haag, Berlijn en Kopenhagen belooft Michel dat er niet wordt gemorreld aan de kortingsbedragen.

Ook de bescheiden verlaging van de meerjarenbegroting (20 miljard euro minder de komende zeven jaar) is een tegemoetkoming aan de ‘zuinige vier’. Verder zegt Michel toe dat de herstelmiljarden alleen worden verstrekt aan zwaar door corona getroffen landen (vooral Italië en Spanje) als ze hun economieën hervormen. “Ons doel is niet om geld te verbranden, maar het te gebruiken voor investeringen en hervormingen.”

De EU-president houdt eraan vast dat tweederde (500 miljard euro) van het herstelfonds wordt verstrekt in de vorm van subsidies, de overige 250 miljard euro wordt verstrekt in de vorm van goedkope leningen. De Nederlandse premier Mark Rutte wil louter leningen. Landen die een beroep doen op het herstelfonds, moeten een plan bij de Commissie indienen. De lidstaten beslissen uiteindelijk bij meerderheid en niet met een veto voor elk land, zoals Nederland graag wil.

Geen herstelgeld 

Een land dat de rechtsstaat ondermijnt, loopt het risico geen herstelgeld te ontvangen. Dan moet een ruime meerderheid het daarmee eens zijn. Volgens critici (waaronder Nederland) is die eis te zwaar: een gewone meerderheid zou moeten volstaan. De Hongaarse premier Orbán, die er door Brussel van beschuldigd wordt de rechtsstaat te knevelen, dreigde vrijdag al met een veto. Een akkoord volgende week op de EU-top vergt unanimiteit. “Ik onderschat de moeilijkheden zeker niet”, aldus Michel.

Nieuw in Michels voorstel is een buffer van 5 miljard euro voor landen die hard getroffen worden als er eind dit jaar geen handelsdeal tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk ligt. Nederland, België, Ierland, Duitsland en Frankrijk zouden van deze buffer profiteren.