Kosovaarse president, verdacht van moord en marteling, voor speciale rechtbank in Den Haag

Met negen andere leiders van de inmiddels opgeheven guerrillabeweging UÇK wordt de president van Kosovo, Hashim Thaçi verdacht van ‘bijna honderd moorden’, marteling, vervolging en het laten verdwijnen van mensen. Het UÇK verzette zich tegen de Servische overheersing van Kosovo, waar etnische Albanezen de grote meerderheid van de bevolking vormen.

Na het verhoor van Thaçi moet een rechter beslissen of hij de aanklacht bevestigt. Als het tot een rechtszaak komt, zal Thaçi aftreden, heeft hij verklaard. De Kosovaarse president zegt overigens onschuldig te zijn. “Er is geen snipper bewijs tegen Hashim Thaçi en dat zal er ook nooit zijn”, stelde hij.

Machtig

Hashim Thaçi werd in 1968 geboren in de Drenicavallei, vanouds een bastion van verzet tegen de Servische overheersing van Kosovo. Hij studeerde filosofie in Pristina en geschiedenis in Zürich. In de jaren 90 kwam hij naar voren als een van de leiders van het UÇK, dat zich met geweld verzette tegen het steeds gewelddadiger Servische bewind in Kosovo.

In 1998 kwam het tot een openlijke oorlog. Het Westen koos partij voor de Albanese bevolking. In 1999 werden de Serviërs verdreven door massale bombardementen van de NAVO. Daarna ontstond een machtsvacuüm waarin naar schatting honderden mensen zijn vermoord, veelal etnisch Servische burgers die in het gebied waren gebleven. Anderen werden uit hun huizen verjaagd. Het aantal Kosovaarse burgers dat door de Servische troepen is vermoord, wordt geschat op acht- tot tienduizend.

Al snel was Hashim Thaçi een van de machtigste politici van het nieuwe land. Thaçi was de man met wie het Westen zaken deed bij de opbouw van de nieuwe staat Kosovo. Om zijn imago te polijsten, liet hij in 2018 een Engelstalige biografie verschijnen: New State, Modern Statesman.

Critici zien hem als een corrupte politicus die oorlosgmisdaden pleegde en banden heeft met de georganiseerde misdaad. In 2008 schreef Carla del Ponte, de voormalige aanklager van het Joegoslavië Tribunaal, een boek waarin zij voormalige UÇK-leiders beschuldigde van moord en ontvoering.  Volgens Del Ponte zouden de UÇK-leiders zich zelfs schuldig hebben gemaakt aan de handel in organen, verwijderd uit de lichamen van gevangenen. Daarvoor zijn sterke aanwijzingen, stelde ook de Raad van Europa in een rapport uit 2011. In de aanklacht van de Kosovo-rechtbank keert de handel in organen echter niet terug. Volgens de Raad van Europa hadden UÇK-leiders zich niet alleen schuldig gemaakt aan moord en andere oorlogsmisdaden, maar speelde Hashim Thaçi ook een leidende rol in een crimineel netwerk dat zich onder meer bezig hield met drugssmokkel.

Onze rotzak

Door zijn goede contacten met het Westen waande Thaçi zich onaantastbaar, aldus de Raad. Dat werd in 2015 ook gezegd door een niet met name genoemde Europese ambassadeur op de website Politico: “Het droevige feit is dat de Verenigde Staten en Europa tien jaar geleden al wisten dat Thaçi en zijn mensen waren betrokken bij drugssmokkel en het creëren van een maffiastaat. De houding was: hij is een rotzak, maar hij is onze rotzak.”

Hashim Thaçi heeft publiekelijk altijd verklaard dat hij voorstander was van een speciaal Kosovo Tribunaal, omdat hij immers toch niets te verbergen had. Maar volgens de rechtbank heeft hij geen middel onbenut gelaten om de rechtsgang te frustreren.

De ironie wil dat hij naar Den Haag komt op een ongemakkelijk moment, net nu de Verenigde Staten en de Europese Unie proberen de betrekkingen tussen Kosovo en Servië te normaliseren. Donderdag zullen de premier van Kosovo en de president van Servië elkaar ontmoeten in Brussel, voor een gesprek met de Duitse bondskanselier Merkel en de Franse president Macron.