De vlucht van de condor: 172 kilometer in de lucht zonder één vleugelslag
Hoelang kan de majestueuze andescondor, de grootste vliegende vogel ter wereld, in de lucht blijven zonder met zijn vleugels te slaan? Wetenschappers hebben dat voor de eerste keer uitgezocht. Ze blijken maar 1 procent van hun tijd in de lucht te besteden aan vleugelslagen. "We wisten dat condors uitstekende piloten waren, maar niet dat ze zo uitstekend waren", zegt professor Emily Shepard.
De andescondor (Vultur gryphus) is een roofvogel die tot de verbeelding spreekt. Met een kop-staartlengte tot 1,30 meter, een vleugelspanwijdte van 2,70 tot 3,20 meter en een gewicht tot 15 kilogram voor mannetjes is het de grootste vliegende vogel ter wereld. Zwart van kleur, met een witte kraag rond zijn nek, mannetjes hebben ook een grote rode kam op het hoofd.
Zijn leefgebied strekt zich uit over het hele Andesgebergte in het westen van Zuid-Amerika, van Venezuela in het noorden via Colombia, Ecuador, Peru en Bolivia tot Argentinië en Chili in het zuiden. Hij wordt soms ook gespot in Brazilië en Paraguay. De condor speelt een belangrijke rol in de Latijns-Amerikaanse folklore en mythologie en is een nationaal symbool van onder meer Argentinië, Bolivia en Chili.
De laatste jaren gaat het aantal andescondors achteruit, de internationale organisatie voor natuurbehoud IUCN bestempelt zijn status als "bijna bedreigd".
Dagboek van een condor: 172 kilometer zonder één vleugelslag
De andescondor is een aaseter, hij voedt zich met kadavers van grote zoogdieren. Maar in de onherbergzame Andes is voedsel niet altijd even makkelijk te vinden, hij moet soms tot 200 kilometer ver vliegen. Door zijn enorme vleugelspanwijdte kan hij niet "zomaar" in de lucht blijven: hij heeft hulp nodig van thermiek, warme opstijgende lucht. Door thermiekbellen kan hij zich laten meevoeren door de wind.
Een team wetenschappers heeft nu voor het eerst onderzocht hoelang een andescondor erin slaagt om in de lucht te blijven zonder dat hij met zijn vleugels hoeft te slaan. Ze rustten acht condors in Patagonië (een gebied in het zuiden van Argentinië en Chili) uit met wat ze een "dagboek" noemden: opname-apparatuur die elke beweging bijhield.
Er werden meer dan 250 vluchturen geregistreerd. De onderzoekers stonden versteld van het resultaat. De condors vlogen gemiddeld 3 uur per dag, waarvan ze minder dan 2 minuten spendeerden aan het slaan met hun vleugels, slechts 1 procent van hun tijd in de lucht. En dan vooral nog tijdens het opstijgen. Een van de vogels vloog meer dan 5 uur, een afstand van ongeveer 172 kilometer, zonder dat hij een keer met zijn vleugels sloeg.
(tekst gaat voort onder de tweet)
"Niet verwacht dat ze zo uitstekend zouden zijn"
"Condors zijn uitstekende piloten, maar we hadden gewoon niet verwacht dat ze zo uitstekend zouden zijn", zegt Emily Shepard, professor en bioloog aan Swansea University in Wales (Verenigd Koninkrijk). Ze slaan zo goed als nooit met hun vleugels en zweven door de lucht.
Voor vogels is de lucht een landschap van onzichtbare kenmerken: windstoten, stromen van warme opstijgende lucht, luchtstromen die naar boven gestuurd worden door objecten op de grond, zoals bergen. Door op die verschillende luchtstromen te leren "rijden", kunnen sommige vogels heel grote afstanden afleggen zonder dat ze zich heel zwaar hoeven in te spannen met hun vleugels.
(tekst gaat voort onder de tweet)
De andescondor is niet de enige vogel die hierin begaafd is, al komen andere vogelsoorten niet in de buurt van de 1 procent "vleugeltijd" in deze studie. Eerdere studies toonden dat ooievaars bij hun jaarlijkse trek maar 17 procent van hun tijd in de lucht met hun vleugels bewegen. Bij visarenden is dat 25 procent.
De expertise van de condor is essentieel voor zijn leefstijl als aaseter, die vereist dat hij elke dag urenlang boven de hoge bergen rondcirkelt, op zoek naar kadavers, zegt Sergio Lambertucci, professor en bioloog aan de National University van Comahue in Argentinië. "Als je condors zo ziet zweven, maken ze gebruik van die warme, opstijgende luchtbellen."