Na ‘vaag’ advies van de GEES: er zit ruis op de lijn tussen politici en experten
Het kletterde gisteren op de vergadering van de Veiligheidsraad. Het ‘vage’ advies van de GEES stak de lont aan van een heftige discussie. De politiek heeft er genoeg van om de zondebok te zijn. ‘De experts gaan ook niet vrijuit.’
Bijna vijf uur duurde de vergadering van de mini-Veiligheidsraad. Om uiteindelijk de beslissingen over versoepelingen of verstrengingen door te schuiven naar volgende week. Premier Sophie Wilmès (MR) deelde dan wel een stevige tik op de vingers van de Belgische bevolking, tot concrete maatregelen kwam het niet.
Een hevige discussie achter gesloten deuren zou de reden voor de vertraging zijn, bevestigen verschillende bronnen. Niet voor het eerst kwam het tot een confrontatie tussen de politiek en de experts. In het advies van de GEES, dat de verschillende kabinetten gisteren om halftwaalf ’s nachts in hun mailbox ontvingen, stond dat de versoepelingen “groen licht” konden krijgen “onder voorbehoud”. Te vaag, vonden verschillende politici aan tafel. Viroloog Erika Vlieghe, die als voorzitter de enige aanwezige expert van de exitstrategiegroep was, kreeg de vraag voorgeschoteld om duidelijkheid te scheppen. “Maar ze draaide nogal rond de pot. Het was niet ja, het was niet nee”, zegt een bron die mee aan tafel zat. “De experts leken niet zeker van hun zaak. Uiteindelijk legde ze de bal in ons kamp: ‘De beslissing moet genomen worden door de politiek’. Dat is bij een paar mensen aan tafel in het verkeerde keelgat geschoten.”
Domme beslissing
Een wenkbrauw werd gefronst, iemand verhief zijn stem. De temperatuur in de vergaderzaal van de Veiligheidsraad zakte met andere woorden onder het vriespunt – of naar een kookpunt, zo u wil. Niemand van de Veiligheidsraad zag het zitten om een beslissing te nemen, als de GEES zelf niet helemaal zeker was van haar advies. “Stel u voor: de politiek versoepelt, op advies van de GEES. Maar een paar uur later zit een expert in een of andere televisiestudio te verkondigen dat het allemaal te snel gaat. Dan insinueert de expert eigenlijk dat het een domme beslissing is. Dat haalt het draagvlak helemaal naar beneden. En uiteindelijk is het de politiek die de zwarte piet krijgt”, zegt een bron. “Experts geven eigenlijk geen advies meer, maar ze steken hun paraplu op”, zegt een politicus aan tafel.
Mondmaskerdiscussie
Tekenend is de hele mondmaskerdiscussie. Een verplichting liet lang op zich wachten omdat niet alle experts in de exitstrategiegroep aan hetzelfde zeel trokken: de wetenschappers waren pro, andere experts zoals bestuurder Johnny Thijs wilden eerst niet weten van een verplichting. Maar ondertussen bleven virologen in de media wel wekenlang op dezelfde nagel kloppen. “Een comité moet een compromis eendrachtig uitdragen, zelfs als dat niet uw persoonlijke mening is. Dat moeten ze nog leren”, klinkt het. “Het klimaat tussen politici en experts is nu heel gespannen. Op deze manier is het moeilijk om als één team te spelen”, treedt een andere bron bij. Vorige donderdag veranderde het GEES-advies en gaf de politiek plotsklaps de mondkapjes toch het statuut ‘verplicht’. “Achteraf zaten de experts zichzelf in de media op de borst te kloppen. Maar zonder hun advies was het voor ons moeilijk om die beslissing door te voeren”, zegt een ingewijde aan tafel.
De constante communicatiestroom van virologen die verschillende studio’s afschuimen, steekt bij een aantal politici de ogen uit. “Het is eigenlijk een reallifesoap. De experts zouden niet elke 5 minuten van de dag moeten communiceren en zich wat terughoudender moeten opstellen. Nu komt het heel vreemd over bij de bevolking”, zegt een andere insider.
Coronacommissie
De spanning tussen politici en experts is opnieuw te snijden. En dat is een frustratie die al een paar weken aansleept. De druppel die de emmer deed overlopen? De coronacommissie in het Vlaams Parlement waar virologen Erika Vlieghe, Marc Van Ranst en Herman Goossens de alarmbel voor een tweede golf luidden. Ze pleitten daar onder meer voor een select groepje experts die de strategie moet bepalen bij een tweede golf. Zonder politici. “Experts die zeggen dat er in de toekomst nooit meer politici meer betrokken moeten worden. Komaan, dat is een brug te ver. Er mag kritiek op ons zijn, maar er zijn omgekeerd ook redenen om kritiek op hen te geven”, zegt een tafelzitter. Bovendien zou de schrik er goed inzitten dat er ook in het Brussels en het Waals parlement zo’n coronacommissie komt en dat de stortvloed van kritiek op de politiek niet meer te stoppen is.
Vlieghe laat de kritiek – die overigens zeker niet alleen aan haar persoonlijk bedoeld was, benadrukt iedereen aan tafel – niet aan haar hart komen. “Op de Veiligheidsraad wordt regelmatig een hartig woordje gesproken. Maar uiteindelijk is er wel een consensus. Bij iedereen aan tafel was er een grote bezorgdheid rond de huidige evolutie en men wou een duidelijk signaal geven om iedereen aan te manen om de regels te respecteren. Wees gerust, ik ga geen nachtmerries overhouden aan deze Veiligheidsraad.”