De eerste foto’s die de Europees-Amerikaanse zonnesonde Solar Orbiter heeft gemaakt, hebben de aanwezigheid van “kampvuren” aan het oppervlak van onze ster duidelijk gemaakt, zo heeft het Europese Ruimtevaartbureau ESA donderdag bekendgemaakt. Het unieke aan de missie is dat voorheen geen enkel andere sonde het oppervlak van de Zon van dichterbij heeft kunnen fotograferen.

De Solar Orbiter werd gelanceerd op 10 februari en voert onder tien instrumenten zes telescopen mee waaronder de EUI-telescoop van de Koninklijke Belgische Sterrenwacht (KSB) en het Centre spatial de Liège.

Die bracht in de eerste, op 77 miljoen km afstand of ongeveer de helft van de afstand Aarde-Zon genomen, foto’s de aanwezigheid van alom aanwezige zonnevlamen nabij het oppervlak van onze ster aan het licht. Ze kregen de bijnaam “kampvuren”.

Die “zijn kleine verwanten van de zonnevlammen die wij op onze planeet kunnen waarnemen, maar dan een miljoen of miljard keer” aldus David Berghmans van de KSB en hoofdonderzoeker van het instrument. De telescoop maakt hogeresolutiebeelden van de buitenste laag van de atmosfeer van de Zon, beter bekend als de zonnecorona. “De Zon ziet er op het eerste gezicht misschien rustig uit, maar als we in detail kijken, zien we overal die miniatuurvlammen.”

Nog niet geweten is of die “kampvuren” gewoon kleine versies zijn van de grote vlammen, dan wel of ze het product zijn van andere mechanismen. Mogelijk spelen ze een dominerende rol in het verhitten van de corona van onze ster wat één van de meest mysterieuze fenomenen op het hemellichaam is.

De zonnecorona is de buitenste laag van de atmosfeer van onze ster, die zich miljoenen kilometers in de ruimte uitstrekt. De temperatuur is meer dan een miljoen graden Celsius, wat een grootteorde heter is dan de temperatuur aan het oppervlak van de Zon, een ‘koele’ 5500 °C. Na vele decennia van wetenschappelijke analyse zijn de fysische mechanismen die de corona verwarmen, nog steeds niet volledig begrepen, maar het ontdekken ervan geldt als de ‘heilige graal’ van de zonnefysica.

“Het is duidelijk nog veel te vroeg om te zeggen, maar we hopen dat we door deze waarnemingen te koppelen aan de metingen van onze andere instrumenten die de zonnewind ‘voelen’ terwijl deze het ruimteschip passeert, uiteindelijk in staat zullen zijn om enkele van deze mysteries te ontrafelen,” zegt Yannis Zouganelis, Solar Orbiter-projectwetenschapper bij ESA.

Volgens bij de missie betrokken wetenschappers wijst het waarnemen van verschijnselen die voorheen niet in detail te zien waren, op het “enorme potentieel” van de Solar Orbiter. De missie is nog maar net klaar met de eerste fase van de technische verificatie, de inbedrijfstelling.

“Dit zijn nog maar de eerste beelden en we kunnen nu al interessante nieuwe fenomenen zien”, zegt Daniel Müller, projectwetenschapper bij het project. “We hadden niet vanaf het begin al zulke geweldige resultaten verwacht. We kunnen ook zien hoe onze tien wetenschappelijke instrumenten elkaar aanvullen en zo een holistisch beeld opleveren van de zon en haar omgeving”.