LIVE. Bezoekers opnieuw verplicht om mondmaskers te dragen in woonzorgcentra - Wilmès roept politici en experts zondag samen

De coronacijfers die plots weer schrikwekkend gestegen zijn, hebben blijkbaar toch indruk gemaakt op de Gentenaars. De gevreesde toeloop op de eerste avond van de virtuele Gentse Feesten bleef uit. Het was wel drukker dan op een doorsnee zomeravond, maar het bleef rustig. De Gentenaar bleef in zijn kot.

 In het Antwerpse district Borgerhout en de wijk 2060 gaan huisartsen en vrijwilligers met een medische achtergrond volgende week onder Vlaamse supervisie van start met lokale contacttracing bij patiënten die positief testen op het coronavirus. Dat zegt provinciegouverneur Cathy Berx. Het idee lag al op tafel bij de provinciale crisiscel, de snelle stijging van de besmettingscijfers zet de initiatiefnemers er nu toe aan om op zo kort mogelijke termijn iets op poten te zetten.

Zolang gedetailleerde info op wijkniveau uitblijft, wil Berx een lokaal initiatief aan contactonderzoek laten doen. "Het is de bedoeling dat huisartsen van personen die positief testen op het virus met hen een gesprek aangaan over zaken als hun contacten en hun werk", zegt de gouverneur. "Pas als dat om welke reden dan ook niet lukt, wordt er doorgeschakeld naar case managers die een uitvoerig gesprek proberen aangaan om onder meer de bron van besmetting te achterhalen."

Het lokale contactonderzoek zou niet alleen meer verfijnde resultaten opleveren, het kan volgens Berx ook sneller gaan omdat er minder procedures moeten gevolgd worden. De vrijwilligers die het werk zullen uitvoeren, zouden ervaren mensen met een medische achtergrond zijn. "Heel wat mensen met zo'n profiel en expertise hebben zich al aangemeld", stelt Berx.

Ook de huisartsen die betrokken zijn bij het provinciaal overleg zouden al akkoord zijn gegaan. Berx verwacht dat de andere praktijken snel zullen volgen van zodra het systeem op gang komt. 

Het heropenen van de triageposten in Antwerpen doorkruist de plannen overigens niet aangezien huisartsen nog steeds ingelicht worden over positieve testen van hun patiënten. De gouverneur houdt de deur ook open voor soortgelijke projecten elders in de provincie. 

Het aantal besmettingen met het nieuwe coronavirus heeft met 237.743 nieuwe gevallen in 24 uur een record bereikt, meldt de Wereldgezondheidsorganisatie WHO vandaag. De grootste stijgingen waren in de Verenigde Staten, Brazilië, India en Zuid-Afrika, staat in een dagelijks rapport.

Het vorige dagrecord dat de WHO noteerde voor nieuwe gevallen was 230.370 afgelopen zondag. Het aantal doden bleef nagenoeg gelijk en ligt in de maand juli op minder dan 5.000. Volgens een telling van persbureau Reuters naderde het totale aantal coronagevallen vrijdag wereldwijd 14 miljoen. In zeven maanden overleden ruim 590.000 mensen aan de ziekte.

Bezoekers moeten opnieuw verplicht een mondmasker dragen in de Vlaamse zorginstellingen. Dat heeft de Vlaamse taskforce zorgvoorzieningen beslist. 

"De taskforce kwam opnieuw samen om te horen hoe de verschillende zorginstellingen de situatie momenteel ervaren", zegt voorzitster Karine Moykens. De maatregelen worden niet verstrengd, op het mondmasker na dus.

Eind juni was er een versoepeling, zodat binnen de sociale bubbel van 15 personen van de bewoner er opnieuw vrijer en warmer contact mogelijk was. "Die beslissing schroeven we nu terug", aldus Moykens. "Er wordt een veiligheidsmarge ingebouwd. We sturen vanavond nog een brief uit naar de zorgvoorzieningen." De wijziging gaat meteen in.

In de brief klinkt ook de vraag om alert te zijn en informatie over besmettingen goed door te sturen. Er wordt herinnerd aan het juiste gebruik van alle beschermingsmateriaal. "De helft van de voorzieningen was niet getroffen in de eerste golf, zij hebben dus geen ervaring met dat materiaal."

Vanuit Vlaanderen worden in juli en augustus gratis handgels en mondmaskers verdeeld. Zorginstellingen waar er een uitbraak is, krijgen ook FFP2-maskers, schorten en handschoenen.

In Zuid-Korea wordt een sekteleider ervan verdacht om de inspanningen in de strijd tegen het coronavirus teniet te doen. Lee Man Hee, de stichter van de christelijke sekte Shincheonji, werd uren ondervraagd in de stad Sewon. Zijn ondervraging moest onderbroken worden omdat de 88-jarige zich onwel voelde.

Lee wordt ervan verdacht foutieve informatie te hebben gegeven over bijeenkomsten en ledenaantallen en bewijs te hebben vernietigd. Zijn organisatie ontkent de beschuldigingen.

Van de 13.672 coronabesmettingen die tot nu toe in Zuid-Korea vastgesteld werden, werden er meer dan 5.000 geregistreerd bij Shincheonji-leden.

Zuid-Korea kreeg het coronavirus in maart onder controle, door op grote schaal te testen en de infectieketens op te sporen. De afgelopen weken doken er echter nieuwe besmettingshaarden op en stijgen ook de 'geïmporteerde' gevallen. Gisteren meldden de autoriteiten twee nieuwe doden, wat het totaal op 293 brengt. 

Bijna een op de zes Amerikanen kon zijn huur in juni niet betalen vanwege de coronacrisis. Bijna een op de drie maakt zich zorgen over de huur van juli. Dat blijkt uit een studie van het Census Bureau die werd afgenomen tussen 2 en 7 juli bij 73,8 miljoen Amerikanen.

Bijna de helft van de Amerikanen heeft volgens het Census Bureau sinds de invoering van de lockdownmaatregelen midden maart een loonsverlaging gekregen. De bevraging, die sinds eind maart wekelijks uitgevoerd wordt, wil achterhalen hoe het leven van de Amerikaanse bevolking door de pandemie beïnvloed werd. 

Door de pandemie zijn tientallen miljoenen Amerikanen hun job verloren. Eind juni hadden al 32 miljoen mensen zich geregistreerd als werkloos. Een jaar geleden waren dat er slechts 1,6 miljoen, zo bleek uit cijfers van het ministerie van Arbeid. 

De stad Barcelona, populaire bestemming voor citytrippers, ging vanochtend in ‘lockdown light’. Vlamingen die er met vakantie zijn, merken daar weinig van, maar worden toch getroffen door onzekerheid: nu de regio’s Catalonië  en het naburige Aragón door Buitenlandse Zaken werden toegevoegd aan de oranje zones waarvoor ‘verhoogde waakzaamheid’ geboden is, maken sommigen zich (beperkt) zorgen. Lees er hier meer over.

De Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA) zegt dat er geen probleem is wanneer contactopspoorders doorvragen naar de verplaatsingen van personen die besmet zijn geraakt met het nieuwe coronavirus. "Het komt erop aan een evenwicht te vinden tussen de bescherming van privacy en volksgezondheid", klinkt het.

Het opsporen van contacten van besmette personen wordt door verschillende experts als cruciaal gezien bij het onder controle houden van de corona-epidemie. Maar het is niet altijd duidelijk hoever daarbij gegaan kan worden zonder een disproportionele inbreuk op de privacy te vormen. Een van de vragen die daarbij opdook: kan een contactopspoorder doorvragen op specifieke locaties, bijvoorbeeld een feestzaal?

De GBA, de vroegere Privacycommissie, ziet in dat laatste alvast geen bezwaar. "Het staat letterlijk in het koninklijk besluit over contacttracing dat er kan gevraagd worden naar de gemaakte verplaatsingen", zegt voorzitter David Stevens. "Dan moet je ook kunnen vragen op welke plaats die persoon exact geweest is, wanneer dat was en met wie."

Stevens benadrukt dat het niet per se illegaal is wanneer privacyrechten gedeeltelijk worden beperkt, zo lang dat gebeurt binnen een wettelijk kader en voldoende gemotiveerd is. "Het gaat erom het recht op privacy te verzoenen met volksgezondheid. Er moet daar een evenwicht in worden gevonden."

De vraag van verschillende burgemeesters om een meer gedetailleerd beeld van de verspreiding van het virus in hun gemeente te krijgen kan wel nog vragen doen oproepen. "Het valt ook te zien hoe ver de burgemeesters daarin willen gaan", zegt Stevens. "Als er bijvoorbeeld gegevens per straat worden gegeven, dan kan dat al moeilijk liggen."

Het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid werkt intussen aan zo'n systeem waarbij de burgemeester meer gedetailleerde data ter beschikking krijgt. "Die 'zorgatlas' voor burgemeesters bestaat vandaag al voor gegevens over de woonzorgcentra. We willen dat nu ook doen voor patiëntengegevens", zegt Joris Moonens van Zorg en Gezondheid. Daarbij wordt eerder gemikt op het doorspelen van gegevens per wijk. "Het systeem moet tegen 1 augustus operationeel zijn", aldus nog Moonens.

Het verlengde weekend is officieel van start gegaan. Van grote drukte is nog geen sprake, die wordt pas echt zaterdag en zondag verwacht. Het aantal aanmeldingen voor de drie Oostendse centrumstranden gaat gestaag omhoog. De kaap van 25.000 reservaties -gerekend vanaf morgen tot en met woensdag- komt in zicht.

Voor zaterdag gaat het om 8.000 aanmeldingen, voor zondag om 6.000 reservaties. Per dag is er ruimte voor 15.000 strandgasten, dus er is nog meer dan voldoende plaats. Lees er hier meer over.

Een Houtemse vrouw, die vorig weekend positief testte op Covid-19, houdt haar hart vast. Omdat ze besmet is, maar zeker ook door de werkwijze van de contact tracers. “Pas drie dagen na mijn positieve test kreeg ik een eerste telefoontje. Ondertussen ben ik al vijf keer opgebeld, telkens weer omdat ze mijn gegevens kwijtspeelden. En die mensen moeten de epidemie onder controle houden en in kaart brengen?” Lees er hier meer over.

De administrateur-generaal van het Agentschap Zorg en Gezondheid wil bij een volgende opstoot van het coronavirus vooral vermijden dat de woonzorgcentra opnieuw te kampen krijgen met een gebrek aan testcapaciteit. Dat zei Dirk Dewolf vanmiddag tijdens een hoorzitting in de coronacommissie van het Vlaams parlement. 

"In de cruciale maanden van maart en april was er amper een groei van de testcapaciteit", klonk het. "We zijn pas aan 5.000 tests per dag gekomen op het hoogtepunt van de coronapiek, maar toen was veel leed al geleden in de woonzorgcentra." 

Volgens Dewolf was de schaarste op een bepaald moment zo groot dat het Agentschap medewerkers liet rondrijden om hier en daar niet gebruikt testmateriaal op te halen. De restjes dienden samengeraapt te worden om noodlijdende voorzieningen alsnog van enkele tests te voorzien.

Intussen is het aantal tests wel gevoelig opgevoerd. "Een verdienste van minister De Backer", aldus Dewolf. "Intussen zijn we een van de weinige landen waar alle bewoners en personeelsleden van zorgvoorzieningen zijn getest, maar helaas gebeurde dat niet op het moment dat we het het meeste nodig hadden."

Verder stipte Dewolf nog een aantal gekende problemen aan. Zo waren de zorgvoorzieningen in Vlaanderen erg kwetsbaar door de tekorten aan beschermingsmateriaal en testen. Ook de samenwerking tussen de woonzorgcentra en de ziekenhuizen verliep niet altijd even vlot.

Volgens Dewolf moet nu vooral bekeken worden welke factoren kunnen verklaren waarom bepaalde woonzorgcentra grote uitbraken kenden en andere niet. En ook: waarom lag het sterftecijfer in verhouding tot het aantal besmettingen in bepaalde voorzieningen stukken lager dan in andere? "Daar hebben we nu nog te weinig zicht op, daar zal wetenschappelijk onderzoek voor nodig zijn." 

Op logistiek gebied zien de Limburgse ziekenhuizen niet meteen een probleem om een tweede golf van coronabesmettingen op te vangen. De verpleegkundigen zitten er op mentaal vlak echter wel helemaal door. Zij zijn niet klaar om een tweede golf op te vangen, klinkt het.

"Als ziekenhuis zijn we snel in staat om te schakelen en opnieuw naar een gescheiden instroom te gaan", laat verpleegkundige en paramedische directeur Jeroen Ruysden van het Sint-Franciscus ziekenhuis in Heusden-Zolder weten. "Maar we zijn niet klaar op mentaal vlak. We hadden gehoopt dat alle zorgmedewerkers konden genieten van een vakantie. We hebben medewerkers die aan het front hebben gestaan en waar het echt wel heel diep zit."

Dat bevestigt ook Yves Breysem, de algemeen directeur van het Jessa Ziekenhuis in Hasselt. "We hebben nog geen toevloed van opnames. Maar ook wij maken ons zorgen over de mentale weerstand van ons personeel. Ze proberen nu nog zo veel mogelijk verlof te nemen."

"We verwachten dat de stijging tijdens die tweede golf meer afgevlakt zal zijn", zegt Breysem. "Er is momenteel sowieso voldoende personeel om de eerste diensten te bemannen."

De ziekenhuizen hebben ondertussen de eerste golf van coronabesmettingen geëvalueerd en verschillende acties ondernomen om een tweede golf van besmettingen op te kunnen vangen."Organisatorisch zijn we er klaar voor", zo klinkt het in Hasselt. "Onze stocks beschermingsmiddelen zijn aangevuld. Zelfs meer dan dat we in maart en april -tijdens onze piekmomenten- nodig hadden."

Momenteel zijn de triageposten via de Limburgse huisartsenposten nog volop actief. Maar de ziekenhuizen zijn klaar om die -indien nodig- ook opnieuw op te starten in de eigen spoedafdelingen. 

Premier Sophie Wilmès roept het Overlegcomité van de verschillende regeringen van ons land zondagmorgen bijeen. Die instantie kan gezien worden als een miniversie van de Veiligheidsraad, daar kunnen met andere woorden wel serieuze beslissingen genomen worden. Afhankelijk van de conclusies van die vergadering zal de Nationale Veiligheidsraad mogelijk vroeger bijeen komen, zegt ze op Twitter.

Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) vroeg Wilmès eerder al om de Nationale Veiligheidsraad vervroegd samen te roepen. De volgende vergadering was normaal gepland voor volgende week donderdag. 

Bij een mogelijke tweede golf van het coronavirus mag er vooral niet van uitgegaan worden dat de mens handelt op basis van rationeel gedrag. Zo klinkt het in een analyse van VUB-professor psychologie Timothy Desmet. 

Volgens Desmet is de reden waarom vele mensen de lockdownmaatregelen aan hun laars lapten volledig te verklaren vanuit de menselijke psychologie en moet daar meer rekening mee worden gehouden bij een tweede golf. "Door geen rekening te houden met de bevinding dat mensen heel vaak emotioneel, instinctief en onbewust handelen, waren de gevolgen van de crisis erger dan nodig. Inspelen op hoe de hersenen van mensen functioneren, had een belangrijke bijdrage kunnen leveren in het succes van de lockdown en de exitstrategie", zegt Desmet.

De reden waarom mensen zich vaak niet hielden aan de adviezen en richtlijnen is volgens de professor gemakkelijk psychologisch te verklaren. "De mens handelt op basis van individuele overleving. Hamsteren is vanuit dit standpunt dan ook de logica zelve. De overheid die communiceert over tekorten in de winkels in combinatie met beelden in de media van ellenlange rijen aan de supermarkten is voor velen reden genoeg om toch maar het zekere voor het onzekere te nemen", klinkt het.

Bovendien zouden mensen de kans dat er iets ergs kan gebeuren lager inschatten bij zichzelf dan bij iemand anders, wat voor een vals optimisme zorgt. Ook sociale factoren spelen mee. De mediaverslaggeving over mensen die de regels niet volgen leidt tot imitatiegedrag. En wie vroeger een mondmasker droeg, werd onwennig bekeken. Dat was voor velen dan weer een reden om het lapje textiel niet te dragen.

De psycholoog pleit ervoor om sterker in te zetten op het 'nudgen' van beelden. "Nudgen of mensen een zacht duwtje in de rug geven, is erg nuttig om gedrag te wijzigen", aldus Desmet. Beelden over de dramatische situatie in de Italiaanse ziekenhuizen of het mondmasker aantrekkelijk maken op modegebied kunnen zo een positief effect hebben, aldus de professor nog.

Brussels Airport meet met warmtecamera's al een maand de temperatuur van vertrekkende en aankomende passagiers. In die periode detecteerden de camera's slechts bij een "heel klein aantal passagiers" temperaturen van 38 graden of meer. Het gaat bijvoorbeeld om minder dan 2 procent van de vertrekkende passagiers, meldt de luchthavenuitbater.

Sinds 15 juni is de temperatuurcontrole actief. Tot en met 14 juli zijn 250.000 passagiers gecontroleerd bij vertrek. Onder hen hadden 4.500 passagiers een temperatuur van 38 graden of hoger, wat hun aandeel op 1,8 procent brengt.

Bij hen volgde een tweede meting. "Bleek hun temperatuur nog steeds hoger dan 38 graden, dan werden ze verwezen naar het medische team van de luchthaven voor een derde temperatuurcontrole en het beantwoorden van een Covid-19 vragenlijst."

Statistieken van deze tweede en derde controle mag de luchthaven omwille van de GDPR-privacyregels niet geven, klinkt het. "Toch blijft het aantal geweigerde passagiers uiterst laag. Dat wijst erop dat de passagiers hun verantwoordelijkheid nemen en -indien ze ziek zijn- zich niet verplaatsen en niet naar de luchthaven komen."

Aan de aankomstzijde was er een controle van 66.000 passagiers uit de Schengenzone. Hier was er slechts bij 14 passagiers een lichaamstemperatuur van 38 graden en hoger (0,02 procent). Bij de niet-Schengenreizigers is er sprake van elf positieve tests op 18.500 (0,06 pct).

Dat de cijfers bij aankomst veel lager liggen, valt eenvoudig te verklaren. De meeste luchthavens controleren immers net als Zaventem de vertrekkers. Ook zij ontzeggen met andere woorden reizigers die 38 graden of meer hebben.

Aankomende passagiers met een te hoge lichaamstemperatuur krijgen een mondmasker. Ze moeten de gezondheidsaanbevelingen volgen en dus ook een medisch onderzoek ondergaan.

Bij scouts- en chirokampen zijn er de jongste dagen drie besmettingen vastgesteld met het nieuwe coronavirus. 

Bij de scouts waren er de voorbije dagen twee kampen waar een besmetting is opgedoken, zegt woordvoerder Jan Van Reusel. "Een jongere werd twee dagen na thuiskomst van een kamp ziek en testte toen positief. We hebben alle leden en hun ouders vervolgens op de hoogte gebracht. Hun huisarts volgt nu op of ze in quarantaine moeten, maar waarschijnlijk is dat wel zo", zegt Van Reusel.

Op een ander kamp testte een foerier positief. Dat gebeurde op een voorkamp, dus toen waren de leden nog niet aanwezig. "We bekijken nu, in samenspraak met de huisarts, of het kamp kan doorgaan. Als die foerier in een afzonderlijke bubbel zat, zou dat mogelijk zijn."

Van Reusel merkt op dat twintig à dertig jongeren van andere kampen eveneens ziek huiswaarts keerden, maar allen negatief testten. Die kampen konden dus allemaal blijven doorgaan. Tot nu toe is met andere woorden geen enkel kamp vroegtijdig stopgezet. Van Reusel voegt eraan toe dat bij een vastgestelde besmetting de betrokken ouders steeds worden gecontacteerd. "Geen nieuws is dus goed nieuws."

Erwin Cools, directeur van Chirojeugd Vlaanderen, meldt één besmetting op een kamp van de Chiro van Jezus-Eik (Overijse) in het Limburgse Kinrooi. Het kamp was aan zijn laatste dag toe en moest dus niet vroegtijdig beëindigd worden. Zo'n vijftig andere jongeren van de groep en leiding werden getest, maar bleken negatief. "Zij moeten nu wel in quarantaine", zegt Cools. "Binnen tien dagen worden ze opnieuw getest en dan is het hopelijk voorbij."

Volgens Cools gaan er ongeveer honderdduizend Chirojongen deze zomer op kamp en is één bevestigde besmetting tot nu toe dus eigenlijk weinig. "In vergelijking met wat we nu zien gebeuren in de bredere maatschappij hebben wij het eerste deel van de vakantie goed doorstaan", zegt hij.

Bij de scouts klinkt een gelijkaardig geluid. Het systeem van de kampbubbel heeft zijn nut bewezen, zegt Van Reusel. "Tegelijk is het belangrijk om te benadrukken dat de leiding met veel zorgvuldigheid en verantwoordelijkheidszin de maatregelen heeft opgevolgd." 

De politie spoort twee vrouwen op die deze namiddag in Diepenbeek en Hasselt van deur tot deur gingen. De dames verkleedden zich als verpleegsters, maar het gaat om oplichtsters. “Trap er niet in”, klinkt het bij de politie. Lees er hier meer over. 

Het nieuwe coronavirus won de voorbije periode opnieuw aan kracht en het virologenkorps trok al meermaals aan de alarmbel over een tweede golf van de pandemie in België. Het aantal besmettingen zit dus in de lift, maar anderzijds blijft het aantal overlijdens dalen. De dalende trend van de ziekenhuisopnames lijkt vandaag wel gestopt, met het gemiddeld aantal ziekenhuisopnames dat stagneert op 10 per dag.

Maar de situatie in de ziekenhuizen blijft onder controle. Er zijn geen georganiseerde verstrengingen die nu doorgevoerd worden, zegt Marc Geboers, directeur algemene ziekenhuizen bij Zorgnet-Icuro. Links en rechts zijn de maatregelen wel scherper, maar dan komt dat door de lokale omstandigheden, klinkt het. Dan kan het bijvoorbeeld wel dat bepaalde afdelingen dichtgaan voor bezoek.

"Er is wel een verhoogde waakzaamheid", zegt Geboers. Volgende week stuurt de zogenaamde capaciteitsplanninggroep onder leiding van Pedro Facon, de directeur-generaal Gezondheidszorg bij de FOD Volksgezondheid, een brief uit naar de ziekenhuizen. De boodschap: er worden geen verdere versoepelingen van de richtlijnen in het vooruitzicht gesteld. "We bevestigen wat nu geldt. De regels blijven onveranderd." Zo moeten de ziekenhuizen momenteel 15 procent van hun capaciteit op intensieve zorgen beschikbaar houden voor coronapatiënten. "Er zijn geen indicaties dat de ziekenhuizen overspoeld worden."

Voorts bepalen de huidige regels dat bezoek toegelaten is, maar niet op alle diensten (bv. kraamafdeling). Daarnaast gaat het bijvoorbeeld om alcoholgel of verplichte mondmasker voor bezoekers. 

Het begrotingstekort zal dit jaar oplopen tot 52,8 miljard euro of 12,3 procent van het bruto binnenlands product (BBP). Dat zegt federaal minister van Begroting David Clarinval (MR) op basis van het rapport van het monitoringcomité, een groep topambtenaren die begrotingsramingen opmaakt.