Hongkong krijgt klappen door tweestrijd China-VS

Hongkong viel onder een apart handelsregime met de Verenigde Staten, waardoor het kon uitgroeien tot een draaischijf voor de wereldeconomie. Door de intrekking van dat regime wordt de voormalige Britse kolonie gelijkgeschakeld met andere Chinese steden. Dat betekent hogere handelstarieven, exportbeperkingen en visarestricties. Ook deelt Hongkong vanaf nu in de klappen van de handelsoorlog.

Het Amerikaanse afstotingsmechanisme is een reactie op de veiligheidswet die China op 30 juni in Hongkong invoerde. Daarmee kreeg Peking de beschikking over een hele juridische trukendoos om in Hongkong zijn wil op te leggen. “Hongkong zal hetzelfde behandeld worden als de rest van China”, zei Trump na ondertekening van zijn decreet. “Geen privileges meer, geen speciale economische behandeling of export van gevoelige technologie.”

Dat is in eerste instantie schadelijk voor de handel tussen Hongkong en de VS, vorig jaar goed voor 69 miljard dollar (ruim 60 miljard euro). Een groot deel van de Hongkongse export komt van Chinese bedrijven, die een graantje wilden meepikken van de voordeeltarieven. Die bedrijven zullen het moeilijker krijgen. Voor de economie van China maakt dat niet veel uit.

Droeg Hongkong bij de Britse overdracht aan China in 1997 nog voor 18 procent bij aan het Chinese bbp, door de spectaculaire groei van de Chinese economie is dat tegenwoordig maar 3 procent. “In de context van de oceaan aan handel uit China is Hongkong niet meer significant”, zegt Tim Summers, onderzoeker van de Hongkongse denktank Chatham House, aan BBC. “Hongkong zal lijden, maar China zal er niet van wakker liggen.”

85.000 Amerikanen

Naast Hongkongse bedrijven zullen ironisch genoeg veel Amerikaanse bedrijven geraakt worden door Trumps vergeldingsmaatregel. Hongkong is de regio waarmee de VS hun grootste handelsoverschot ter wereld hebben, vooral door de export van machines en landbouwproducten. De hogere tarieven daarvoor treffen veel van de 1.300 Amerikaanse bedrijven en 85 duizend Amerikanen in Hongkong.

Voorlopig raakt de Amerikaanse maatregel niet aan Hongkongs positie als financieel centrum, of aan de koppeling tussen de Hongkongse en Amerikaanse dollar. Wel tast hij het vertrouwen in Hongkong aan, wat kan leiden tot minder buitenlandse investeringen. Volgens een recente peiling van de Amerikaanse kamer van koophandel in Hongkong overweegt 30 procent van de Amerikaanse bedrijven er te vertrekken. De helft is pessimistisch.

“De afgelopen twee jaar waren multinationals al terughoudender om hun regionaal hoofdkantoor in Hongkong te plaatsen”, zegt Rachel Cartland, consultant en oud-regeringsmedewerker. “Hongkong was uniek als brug tussen Oost en West; nu doemt er een nieuwe wereld op, waarin China en de VS zich ontkoppelen. Het is niet makkelijk om daarin een toekomst uit te stippelen.”

Los van de Amerikaanse vergelding leidt de Chinese veiligheidswet zelf bij bedrijven tot nervositeit. Vooraf hoopten veel ondernemers dat de wet stabiliteit zou brengen; de uiteindelijke formulering heeft velen onaangenaam verrast. Ze maken zich zorgen over juridische willekeur en inbreuken op de databescherming. “Hongkong is een diensteneconomie”, aldus Cartland. “Dan is dataveiligheid heel belangrijk.”

The New York Times kondigde woensdag aan een deel van zijn personeel in Hongkong te verhuizen naar de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul, om redenen van veiligheid. Met zijn decennialange traditie van persvrijheid fungeert Hongkong voor veel media als uitvalsbasis voor Azië. De wet creëert onzekerheid voor journalisten en hindernissen die tot nu toe alleen in de rest van China gebruikelijk waren.

Intussen lijkt de veiligheidswet steeds ruimer te worden toegepast, anders dan wat politici van het pro-Pekingkamp vooraf ter geruststelling zeiden. Hoogste bestuurder Carrie Lam dreigde maandag dat een plan van de Hongkongse oppositiepartijen om na de parlementsverkiezingen een blokkeringsminderheid te vormen, als 'ondermijning van de staat' kan worden gezien. De nieuwe veiligheidswet verbiedt dit, met straffen tot levenslang.